Thạc Sĩ Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật thâm canh giống lúa Akita Komachi tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


iii
MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU . 4
1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 4
1.2. Tình hình sản xuất lúa trên thế giới và ở Việt Nam . 5
1.2.1. Tình hình sản xuất lúa trên thế giới 5
1.2.2. Tình hình sản xuất lúa của Việt Nam 9
1.3. Tình hình nghiên cứu lúa trên thế giới và ở Việt Nam 12
1.3.1. Tình hình nghiên cứu lúa trên thế giới 12
1.3.2. Tình hình nghiên cứu lúa ở Việt Nam 15
Chương 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23
2.1. Đối tượng, địa điểm nghiên cứu . 23
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu 23
2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu . 23
2.2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu . 23
2.2.1. Nội dung nghiên cứu . 23
2.2.2. Phương pháp nghiên cứu . 23
2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu 31
Chương 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN . 32
3.1. Điều kiện thời tiết khí hậu 32
3.1.1 Nhiệt độ 32
3.1.2. Ẩm độ không khí . 33
3.1.3. Lượng mưa 33
3.1.4. Số giờ nắng 34
3.2. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến sinh trưởng và năng suất
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 tại huyện Định Hóa . 34
3.2.1. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến thời gian sinh trưởng
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 34
3.2.2. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến khả năng đẻ nhánh
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 . 35
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


iv
3.2.3. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến chiều cao cây và khả năng chống đổ
của giống Akita Komachi vụ mùa năm 2013 . 37
3.2.4. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến tình hình sâu, bệnh hại
trên giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 . 38
3.2.5. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến các yếu tố cấu thành năng suất và
năng suất của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 . 40
3.2.6. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến hiệu quả kinh tế
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 41
3.3. Ảnh hưởng phân bón đến sinh trưởng, phát triển và năng suất
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014
tại huyện Định Hóa . 42
3.3.1. Ảnh hưởng của phân bón đến thời gian sinh trưởng
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 43
3.3.2. Ảnh hưởng của phân bón đến khả năng đẻ nhánh
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 44
3.3.3. Ảnh hưởng của phân bón đến chiều cao cây và khả năng chống đổ
của giống lúa Akita Komachi, vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014 46
3.3.4. Ảnh hưởng của phân bón đến tình hình sâu bệnh hại
giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014 . 46
3.3.5. Ảnh hưởng của phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất và
năng suất giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014 48
3.3.6. Ảnh hưởng của phân bón đến hiệu quả kinh tế
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014 50
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 52
1. Kết luận . 52
2. Đề nghị: . 53
TÀI LIỆU THAM KHẢO 1
PHỤ LỤC . 6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


v
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT


CT : Công thức
ĐBSCL : Đồng bằng Sông Cửu Long
BVTV : Bảo vệ thực vật
NSTT : Năng suất thực thu
NSLT : Năng suất lý thuyết
NL : Nhắc lại
TB : Trung bình
KL : Khối lượng
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


vi
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Diễn biến diện tích, năng suất và sản lượng lúa
trên thế giới giai đoạn 1970 - 2013 . 6
Bảng 2.2. Diện tích, năng suất và sản lượng lúa gạo
của một số nước đứng đầu thế giới năm 2013 7
Bảng 2.3. Diễn biến diện tích, năng suất và sản lượng lúa
của Việt Nam giai đoạn 1970 - 2013 10
Bảng 3.1. Diễn biến thời tiết khí vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014
ở huyện Định Hóa . 33
Bảng 3.2. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến thời gian sinh trưởng, phát triển
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 tại huyện Định Hóa 35
Bảng 3.3. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến khả năng đẻ nhánh
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 tại huyện Định Hóa . 36
Bảng 3.4 Ảnh hưởng của mật độ cấy đến chiều cao cây và khả năng chống đổ
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa năm 2013 tại huyện Định Hóa 38
Bảng 3.5. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến tình hình sâu bệnh hại
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 tại huyện Định Hóa . 39
Bảng 3.6. Ảnh hưởng của mật độ đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 tại huyện Định Hóa 40
Bảng 3.7. Ảnh hưởng của mật độ cấy đến hiệu quả kinh tế
của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 tại huyện Định Hóa . 42
Bảng 3.8. Ảnh hưởng của phân bón đến thời gian sinh trưởng của giống lúa
Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 tại huyện Định Hóa . 43
Bảng 3.9. Ảnh hưởng của phân bón đến khả năng đẻ nhánh của giống lúa
Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 tại huyện Định Hóa . 45
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của phân bón đến chiều cao cây
và khả năng chống đổ của giống lúa Akita Komachi vụ mùa 2013 và
vụ xuân năm 2014 tại huyện Định Hóa . 46
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


vii
Bảng 3.11. Ảnh hưởng của phân bón đến tình hình sâu, bệnh hại giống lúa
Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 tại huyện Định Hóa . 47
Bảng 3.12. Ảnh hưởng của phân bón đến các yếu tố cấu thành năng suất
và năng suất giống Akita Komachi vụ mùa 2013 và vụ xuân năm 2014 . 48
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của phân bón đến hiệu quả kinh tế của giống lúa
Akita Komachi vụ mùa năm 2013 và vụ xuân năm 2014 tại huyện Định Hóa 50

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


1
MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Cây lúa (Oryza sativa L.) là cây lương thực quan trọng bậc nhất ở nước ta
và đứng hàng thứ hai trên thế giới sau lúa mỳ. Khoảng 40% dân số thế giới coi
lúa gạo là nguồn lương thực chính và 25% dân số sử dụng lúa gạo trên 1/2 khẩu
phần lương thực hàng ngày. Chính vì thế, việc tăng sản lượng và chất lượng của
lúa gạo để đáp ứng nhu cầu của con người vẫn luôn được thế giới quan tâm hàng
đầu nhằm đảm bảo an ninh lương thực và chất lượng cuộc sống. Trong các châu
lục sản xuất lúa thì Châu Á là châu lục có diện tích và sản lượng lúa lớn nhất thế
giới (chiếm trên 90% sản lượng lúa gạo thế giới).
Việt Nam là một nước nông nghiệp, sản xuất lúa gạo luôn là vấn đề quan
trọng, liên quan trực tiếp đến an ninh lương thực và chiến lược phát triển kinh
tế - xã hội của đất nước. Việt Nam có trên 70% dân số sống ở nông thôn, gắn
liền với truyền thống và tập quán sản xuất lương thực, trong đó lúa gạo là chủ
yếu, chiếm gần 90% tổng sản lượng lương thực. Trong những năm gần đây,
khi lương thực đã được đảm bảo thì thì câu hỏi lớn đặt ra đối với các cấp
chính quyền và nhiều hộ nông dân là làm thế nào để sản xuất lúa gạo thành
hàng hoá, tăng hệ số sử dụng đất, tăng hệ số sử dụng phân bón để đem lại thu
nhập cao hơn cho người sản xuất lúa, đồng thời góp phần bảo vệ được môi
trường sinh thái.
Định Hóa là một huyện miền núi nằm ở phía Tây Bắc của tỉnh Thái
Nguyên có tổng diện tích đất tự nhiên là 52.075 ha, trong đó đất nông
nghiệp là 10.169 ha chiếm 17,61% diện tích đất tự nhiên. Đại hội Đảng bộ
huyện lần thứ XXII nhiệm kỳ 2010-2015 đã xác định cơ cấu kinh tế của huyện
là "Nông, lâm nghiệp - dịch vụ, du lịch - công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xây
dựng”. Trong đó, sản xuất lương thực vẫn giữ vai trò chủ yếu.
Hiện nay, Định Hóa đã ổn định về lương thực với diện tích lúa cả năm
là 8.700 ha, sản lượng thóc đạt gần 45 nghìn tấn thóc (Nguồn: Số liệu thống
kê huyện Định Hóa năm 2013). Trong đó lúa vụ xuân diện tích gieo cấy là
4.000 ha năng suất bình quân 52,5 tạ/ha, vụ mùa 4.700 ha năng suất bình quân
là 50 tạ/ha. So với 10 năm trước đây năng suất và sản lượng lúa đã tăng gấp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


2
2,5 lần. Những năm gần đây, cùng với chủ trương của tỉnh Thái Nguyên,
huyện Định Hóa đã đẩy mạnh sản xuất lúa lai với các giống chủ lực như:
Syn6, Bio 404, VL20 Tuy nhiên, đối với lúa lai đầu ra cho sản phẩm của
người nông dân rất khó khăn (giá thành thấp) nên việc phát triển lúa lai còn
rất hạn chế. Tại Định Hóa, lúa Khang dân vẫn chiếm ưu thế với khoảng 70%
diện tích vụ xuân, 30% diện tích vụ mùa; Vụ mùa chủ yếu là Bao Thai với
khoảng 55 - 60% diện tích, còn lại là các giống khác. Trong đó, giống Bao
Thai là giống lúa có thời gian sinh trưởng dài 140 - 160 ngày và chỉ cấy được
1 vụ mùa (là giống cảm quang). Bao Thai không chịu thâm canh do cây cao
hơn các giống khác (cao hơn từ 15 - 20cm) dễ đổ, do đó năng suất thấp, trung
bình đạt 48 - 50 tạ/ha, yếu điểm nữa là do lúa Bao Thai là giống dài ngày nên đã
ảnh hưởng rất lớn đến việc trồng cây vụ đông.
Giống lúa Akita Komachi là giống lúa thuần thuộc loài phụ Japonica,
có chất lượng gạo ngon, thời gian sinh trưởng ngắn (thời gian sinh trưởng ngắn
hơn cả giống Khang dân 18). Trong những năm qua, giống lúa này đã được
trồng ở một số địa phương như: Vĩnh Phúc, An Giang, Phú Yên cho kết quả
tốt. Với ưu điểm của giống lúa này, xuất phát từ thực trạng sản xuất lúa và định
hướng phát triển ngành Nông nghiệp của huyện, tôi đã lựa chọn giống lúa này để
tiến hành thực hiện đề tài: "Nghiên cứu biện pháp kỹ thuật thâm canh giống lúa
Akita Komachi tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên".
2. Mục tiêu của đề tài
- Xác định được biện pháp kỹ thuật thâm canh phù hợp cho giống lúa
Akita Komachi nhằm đạt năng suất và hiệu quả kinh tế cao, phù hợp với điều
kiện canh tác tại huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.
3. Yêu cầu của đề tài
- Đánh giá ảnh hưởng của mật độ gieo cấy đến khả năng sinh trưởng,
khả năng chống chịu và cho năng suất của giống lúa Akita Komachi tại huyện
Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên.
- Đánh giá hiệu quả của một số công thức phân bón đến khả năng sinh
trưởng, phát triển và cho năng suất của giống lúa Akita Komachi trong điều
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/


3
kiện áp dụng thử nghiệm các biện pháp canh tác mới tại huyện Định Hóa, tỉnh
Thái Nguyên.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

- Xác định đặc tính nông học, năng suất và khả năng chống chịu sâu,
bệnh hại, khả năng chống đổ của giống lúa Akita Komachi qua các biện pháp
thâm canh.
- Nghiên cứu, xác định tính ổn định, khả năng thích ứng của giống lúa
Akita Komachi với điều kiện sinh thái của huyện Định Hóa, tỉnh Thái
Nguyên, góp phần xây dựng cơ sở khoa học để giới thiệu giống và biện pháp
kỹ thuật canh tác mới cho sản xuất, giúp sản xuất tránh được thiệt hại do sử
dụng giống và biện pháp kỹ thuật không phù hợp.
- Kết quả nghiên cứu của đề tài là tài liệu khoa học để các nhà quản lý,
nghiên cứu kỹ thuật về nông nghiệp, giáo viên và sinh viên các trường nông
nghiệp tham khảo.

- Xác định được biện pháp thâm canh và đánh giá được khả năng thích
ứng của giống lúa Akita Komachi tại huyện Định Hóa, là giống lúa có năng
suất, chất lượng cao, có thời gian sinh trưởng ngắn và khả năng chống chịu tốt
để ứng dụng vào sản xuất, làm cơ sở mở rộng diện tích sản xuất lúa hàng hóa
các giống lúa mới chất lượng cao, tạo điều kiện mở rộng diện tích cây trồng
vụ đông, tăng thu nhập trên một đơn vị diện tích, góp phần cải thiện đời sống
vật chất và tinh thần của người dân.