Thạc Sĩ Nghiên cứu bệnh virus trên đu đủ và bầu bí do Papaya ringspot virus (PRSV)

Luận văn thạc sĩ năm 2012
Đề tài: Nghiên cứu bệnh virus trên đu đủ và bầu bí do Papaya ringspot virus (PRSV)

MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục chữ viết tắt v
Danh mục bảng vi
Danh mục các hình viii
1 MỞ ðẦU 1
1.1 ðặt vấn ñề 1
1.2 Mục ñích và yêu cầu của ñề tài 3
2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
2.1 Những nghiên cứu ngoài nước 4
2.2 Những nghiên cứu trong nước 18
3 VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24
3.1 ðối tượng, ñịa ñiểm và thời gian nghiên cứu 24
3.2 Vật liệu nghiên cứu 24
3.3 Nội dung nghiên cứu 25
3.4 Phương pháp nghiên cứu 25
4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 35
4.1 Bệnh ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ 35
4.1.1 Triệu chứng bệnh 35
4.1.2 ðiều tra bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ tại ðông Anh 36
4.1.3 Xác ñịnh PRSV gây hại trên cây ñu ñủ tại khuvực ðông Anh năm
2011 bằng phương pháp ELISA 37
4.2 Bệnh virus trên cây họ bầu bí tại ðông Anh năm 2011 39
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
iv
4.2.1 Bệnh virus trên cây bí xanh tại ðông Anh năm2011 39
4.2.2 Bệnh virus trên cây bí ngô tại ðông Anh năm 2011 43
4.2.3 Bệnh virus trên bí ngồi tại ðông Anh năm 201146
4.2.4 Bệnh virus trên dưa chuột năm 2011 48
4.3 ðánh giá ảnh hưởng của bẫy màu vàng và bẫy phảnxạ tới tỷ lệ
bệnh ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ 53
4.3.1 Ảnh hưởng của bẫy màu vàng tới tỷ lệ bệnh ñốmhình nhẫn trên ñu ñủ 54
4.3.2 Ảnh hưởng của bẫy phản xạ tới tỷ lệ bệnh ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ 55
4.3.3 Ảnh hưởng của dùng bẫy phản xạ kết hợp loại bỏ lá vàng tới tỷ lệ
bệnh ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ 57
4.4 ðánh giá ảnh hưởng của dùng bẫy phản xạ kết hợploại bỏ lá vàng
tới tỷ lệ bệnh virus trên bí ngồi 58
4.5 ðánh giá khả năng tạo tính kháng tập nhiễm hệ thống chống PRSV
trên cây ñu ñủ và bầu bí 62
4.5.1 Kết quả thí nghiệm trên ñu ñủ 63
4.5.2 Kết quả thí nghiệm trên bí ngồi 66
4.6 ðánh giá tính gây bệnh của PRSV 72
5 KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 74
5.1 Kết luận 74
5.2 ðề nghị 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO 76
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
v
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt Từ viết vắt
BVTV Bảo vệ thực vật
CABI Commonwealth agricultural bureaux internetional
CS Cộng sự
Da Dalton
EPPO European and mediterranean plant protection organization
ICTV International Comittee on Taxonomy of Viruses
NXB Nhà xuất bản
OD Optical Density
ORF Open Reading Frame
RNA Ribonucleic Acid
Viện KHNNVN Viện khoa học Nông nghiệp Việt Nam
Viện NCRQ Viện nghiên cứu rau quả
TLB Tỷ lệ bệnh
ðHNN Hà Nội ðại học Nông nghiệp Hà Nội
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vi
DANH MỤC BẢNG
STT Tên bảng Trang
2.1 Tình hình sản xuất dưa chuột của một số nước trên thế giới qua các
năm 2006, 2007 5
2.2 Thành phần bệnh virus gây hại trên ñu ñủ và bầubí ñã ñược xác
ñịnh trên thế giới 15
2.3 Diện tích, năng suất và sản lượng một số loại rau chủ lực năm 2004 19
3.1 Các mồi ñược sử dụng trong nghiên cứu 30
4.1 Kết quả ñiều tra bệnh ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ tại ðông Anh năm 2011 36
4.2 ELISA phát hiện PRSV trên các mẫu ñu ñủ bị bệnhnăm 2011 38
4.3 Kết quả ñiều tra bệnh virus gây hại trên bí xanh tại ðông Anh năm 2011 41
4.4 ELISA phát hiện PRSV trên bí xanh bệnh năm 201142
4.5 Kết quả ñiều tra bệnh virus trên bí ngô tại ðông Anh năm 2011 44
4.6 ELISA phát hiện PRSV trên bí ngô bệnh năm 2011 45
4.7 Kết quả ñiều tra bệnh virus gây hại trên bí ngồi tại ðông Anh năm 2011 47
4.8 ELISA phát hiện PRSV trên bí ngồi tại ðông Anh năm 2011 48
4.9 Kết quả ñiều tra bệnh virus trên tập ñoàn dòng/giống dưa chuột tại
trường ðH Nông nghiệp Hà Nội năm 2011 (giai ñoạn raquả) 51
4.10 ELISA phát hiện PRSV trên cây dưa chuột bị bệnh virus năm 2011 52
4.10 Ảnh hưởng của bẫy màu vàng tới sự xuất hiện rệp muội và bệnh
ñốm hình nhẫn trên ñu ñủ 55
4.11 Kết quả ñánh giá ảnh hưởng của bẫy phản xạ tớibệnh ñốm hình
nhẫn trên ñu ñủ 56
4.12 Ảnh hưởng của bẫy phản xạ kết hợp loại bỏ lá vàng tới bệnh ñốm
hình nhẫn trên ñu ñủ và mật ñộ rệp muội 58
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vii
4.13 Anh hưởng của bẫy phản xạ kết hợp loại bỏ lá vàng tới bệnh virus
trên bí ngồi. 59
4.14 Các mô hình dịch bệnh ñược dùng ñể ñánh giá sựphát triển của
bệnh virus trên cây bí ngồi ở trong thí nghiệm ñánhgiá ảnh hưởng
của dùng bẫy phản xạ và nhổ bỏ lá vàng 61
4.15 Thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo trên cây ñu ñủ ñược xử lý 3 hóa chất 63
4.16 Thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo trên cây bí ngồi(nguồn PRSV trên
ñu ñủ) ñược xử lý 3 hóa chất 67
4.17 Thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo trên cây bí ngồi(nguồn PRSV trên
dưa chuột) ñược xử lý 3 hóa chất 69
4.18 Một số chỉ tiêu sinh trưởng của cây bí ngồi sau lây nhiễm nhân tạo
với PRSV 1 tuần trong thí nghiệm kích kháng với 3 hóa chất 70
4.19 ðánh giá tính gây bệnh của PRSV trên cây ñu ñủvà bầu bí 73
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
viii
DANH MỤC CÁC HÌNH
STT Tên hình Trang
2.1 Triệu chứng trên lá bí ngô (pumpkin) và lá bí xanh (squash)8
2.2 Triệu chứng trên lá và trên quả bí (squash)11
2.3 Triệu chứng trên lá và trên quả dưa chuột (cucumber)12
4.1 Triệu chứng bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ35
4.2 Một số vườn ñu ñủ tại ñiểm ñiều tra37
4.3 Bốn dạng tr.iệu chứng bệnh virus trên bí xanh tại ðông Anh năm 201140
4.4 Triệu chứng bệnh virus trên bí ngô tại ðông Anhnăm 201143
4.5 Triệu chứng bệnh virus trên bí ngồi tại ðông Anh năm 201146
4.6 Triệu chứng bệnh virus trên tập ñoàn giống dưa chuột thí nghiệm
tại ðại học NN Hà Nội năm 201150
4.7 Triệu chứng bệnh virus trên dưa chuột bao tử tại Tân Yên – Bắc
Giang năm 2011 50
4.8 Lá già trên cây ñu ñủ nhanh chóng chuyển màu vàng53
4.9 Bố trí thí nghiệm bẫy màu vàng (ảnh trái) và cây ñu ñủ thí nghiệm
bị bệnh (ảnh phải) 55
4.10 Bố trí thí nghiệm bẫy phản xạ (ảnh trái) và cây ñu ñủ thí nghiệm
không bị bênh (ảnh phải) 56
4.11 ðường diễn biến bệnh và ñường hồi qui tuyến tính ở 2 công thức thí
nghiệm ñánh giá ảnh hưởng của dùng bẫy phản xạ và loại bỏ lá
vàng ñến bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ.58
4.12 Bố trí thí nghiệm bẫy phản xạ (ảnh trái) và cây bí ngồi nghiệm
không bị bênh (ảnh phải) 60
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
ix
4.13 Phân tích hồi qui tuyến tính dựa trên giá trị ñổi biến của tỷ lệ bệnh
ñốm hình nhẫn ở 2 công thức thí nghiệm ñánh giá ảnhhưởng của
dùng bẫy phản xạ và loại bỏ lá vàng ñến bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ 61
4.14 Thí nghiệm ñánh giá tính kháng SAR trên ñu ñủvà bí ngồi 62
4.15 Thí nghiệm ñánh giá tính kháng SAR trên ñu ñủ chống PRSV 64
4.16 Thí nghiệm ñánh giá tính kháng SAR trên ñu ñủ chống PRSV 64
4.17 Thí nghiệm ñánh giá tính kháng SAR trên ñu ñủ chống PRSV 65
4.18 Các cây bí ngồi ở các công thức thí nghiệm saulây nhiễm PRSV 1 tuần71
4.19 Triệu chứng nhiễm PRSV trên bí ngồi sau lây nhiễm 1 tuần 71
4.20 Triệu chứng lùn trên bí ngồi ở các cây thí nghiệm sau lây nhiễm 1 tuần 71
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
1
1. MỞ ðẦU
1.1. ðặt vấn ñề
Sản xuất nông nghiệp ở nước ta hiện nay ngày càng phát triển và ñã ñạt
ñược những thành tựu to lớn về năng suất cũng như chất lượng nông sản. Tuy
vậy, năng suất nông sản của chúng ta vẫn bấp bênh theo từng vụ, từng năm do
ảnh hưởng của thời tiết, thiên tai, dịch hại mà ñặcbiệt là do các bệnh hại, trong
ñó bệnh virus gây thiệt hại ñáng kể.
Bệnh virus gây thiệt hại lớn nhất không phải là làm cho cây trồng bị chết
nhanh chóng mà chính là chúng làm cho cây bị thoái hóa, giảm sức sống, dần
dần tàn lụi. Ở cây lâu năm một số virus gây nên hiện tượng mất triệu chứng làm
cho người sản xuất nhầm lẫn, không phát hiện ñược bệnh, ñến lúc cây tàn lụi,
khi ñó người sản xuất mới biết thì ñã quá muộn. Ngoài ảnh hưởng ñến sức sống
của cây, bệnh virus còn ảnh hưởng lớn tới sản phẩm cuối cùng như làm biến
dạng quả, giảm năng suất và chất lượng quả.
Trong số các cây trồng nông nghiệp ở Việt Nam cũng như trên thế giới,
ñu ñủ ñược xem là cây ăn quả quan trọng vì dễ trồngvà có giá trị dinh dưỡng
cao, có thể ñược ăn tươi hoặc chế biến. Tương tự, các cây họ bầu bí như dưa
chuột, bí ngô, bí xanh và gần ñây là bí ngồi là cáccây rau ăn quả quan trọng và
phổ biến.
Cả ñu ñủ và bầu bí hiện ñang phải ñối mặt với một nhóm bệnh quan trọng
là bệnh virus. Bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ có thể ñược xem là bệnh virus nguy
hiểm nhất ở tất cả các nước trồng ñu ñủ. Tại Việt Nam, các vườn ñu ñủ sau
trồng khoảng 3-4 tháng thường bị nhiễm bệnh 100%. Bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ
không làm chết cây nhưng ảnh hưởng rất mạnh tới sinh trưởng của cây ñu ñủ. Lá
cây bệnh bị khảm, có ñốm hình nhẫn và bị biến dạng dữ dội, ñặc biệt trên các lá
non. Quả ñu ñủ bệnh thường bị biến dạng mạnh, chất lượng kém, năng xuất thấp
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
2
và các vết ñốm hình nhẫn trên vỏ quả làm giảm mạnh giá trị thương phẩm.
Trên cây họ bầu bí, bệnh khảm lá cũng rất phổ biến,ñặc biệt trên các
cây bí ngô, bí xanh dưa chuột, bí ngồi và các loại dưa. Gọi là bệnh khảm
nhưng triệu chứng khác kèm theo thường là cây sinh trưởng còi cọc, lá và
quả bị biến dạng dữ dội. Hậu quả là năng suất, chấtlượng cũng như giá trị
thẩm mỹ của quả bị giảm mạnh.
Bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ cũng như bệnh khảm lá trêncây họ bầu bí
ñã ñược xác ñịnh là do Papaya ringspot virus(PRSV) gây ra. PRSV là một
virus có bộ gen RNA, thuộc chi Potyvirus, họ Potyviridae. Virus PRSV có
phổ ký chủ hẹp. Ngoài tự nhiên, PRSV gây bệnh ñốm hình nhẫn ñu ñủ và
khảm lá trên cây họ bầu bí khắp thế giới. PRSV không truyền qua hạt giống
nhưng lan truyền ngoài tự nhiên bằng nhiều loài rệpmuội họ Aphididae theo
kiểu không bền vững.
Việc phòng chống bệnh do PRSV trên ñu ñủ và cây họbầu bí nhìn chung
rất khó. Một số biện pháp phòng chống PRSV ñã ñược thử nghiệm trên thế giới
bao gồm (i) lây nhiễm trước ñu ñủ với chủng PRSV yếu ñể tạo tính kháng chéo
với chủng PRSV ñộc hơn, (ii) trồng cây trong nhà lưới chống côn trùng và (iii)
gần ñây hơn là tạo cây ñu ñủ chuyển gen vỏ protein (Coat protein, CP) của virus
ñể tạo tính kháng. Các biện pháp trên mặc dù ñã ñược chứng tỏ hiệu quả trong
ñiều kiện thí nghiệm nhưng không ñược áp dụng rộng rãi do các lo ngại về khả
năng ñột biến của chủng PRSV yếu thành chủng ñộc, không hiệu quả về kinh tế
hoặc các quan ngại liên quan ñến sinh vật biến ñổi gen.
Một số các biện pháp phòng chống virus ñã từng ñượcthử nghiệm trên
các ñối tượng virus không phải PRSV bao phòng chốngvector dùng bẫy xua
ñuổi hoặc tạo tính kháng tập nhiễm hệ thống (Systemic Acquired Resystance,
SAR) bằng cách xử lý cây với một số hóa chất như Salicylic Acid (SA) và
Acybenzolar-S-Methyl (BION). Tính kháng tập nhiễm hệ thống là tính kháng
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
3
phổ rộng, chống ñược nhiều tác nhân gây bệnh kể cả virus. Tuy nhiên các biện
pháp này chưa từng ñược thử nghiệm ñối với PRSV.
Xuất phát từ tình hình thực tiễn trên, ñược sự phâncông của Bộ môn Bệnh
cây, Khoa Nông học, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, dưới sự hướng dẫn của
TS. Hà Viết Cường, chúng tôi tiến hành nghiên cứu, thực hiện ñề tài: “Nghiên
cứu bệnh virus trên ñu ñủ và bầu bí do Papaya ringspot virus (PRSV)”.
1.2. Mục ñích và yêu cầu của ñề tài
1.2.1. Mục ñích
(i) ðánh giá hiện trạng bệnh do PRSV trên ñu ñủ và một số cây trồng họ
bầu bí ánh; (ii) bước ñầu tìm hiểu khả năng áp dụng biện pháp phòng chống
bệnh bằng ngăn chặn vector rệp muội và tạo tính kháng tập nhiễm hệ thống.
1.2.2. Yêu cầu
- ðiều tra bệnh virus trên ñu ñủ và bầu bí do PRSV.
- Xác ñịnh bệnh virus trên ñu ñủ và bầu bí do PRSVbằng ELISA.
- ðánh giá hiệu qủa của biện pháp phòng trừ môi giới truyền bệnh như sử
dụng bẫy màu vàng, bẫy phản xạ trong phòng trừ bệnhvirus trên ñu ñủ và bầu bí
do PRSV.
- ðánh giá khả năng tạo tính kháng tập nhiễm chốngPRSV trên cây ñu ñủ
và bầu bí bằng sử dụng chất kích kháng.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
4
2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Những nghiên cứu ngoài nước
2.1.1. Nguồn gốc xuất sứ và tình hình sản xuất cây ñu ñủ và cây họ bầu bí
ðu ñủ (Carica papayaL.) là một cây ăn quả có nguồn gốc Châu Mỹ ñược
trồng rộng khắp các vùng nhiệt ñới và cận nhiệt ñớitrên thế giới. Theo thống kê
của FAO năm 1988, tổng sản lượng ñu ñủ toàn thế giới khoảng 3,68 triệu tấn,
trong ñó Châu Á chiếm 25%. Các quốc gia trồng nhiềuñu ñủ trên thế giới là
Brazin, Mexico, Ấn ðộ, Công Gô.
ðu ñủ là quả nhiệt ñới chính ở Philippin, nó ñứng thứ 6 trong vùng và sản
xuất. Năm 2003, sản lượng nội ñịa ñạt ñược 131000 tấn trên 8900 ha. Sản lượng
xuất khẩu của ñu ñủ Solo ñang tăng ở miền Nam của Philippin. Trên 1% sản
lượng của ñu ñủ toàn cầu, khoảng 5,8 triệu tấn là của Phipippin.
Sự mong ñợi chính của các chợ trong nước, ñu ñủ ñược trồng chủ yếu bởi
các nông dân nhỏ lẻ với rất ít các ứng dụng trong ñầu tư. Năng suất trung bình
thấp, chỉ khoảng 14 tấn/ha. Sản xuất theo thương mại ñạt 70 – 90 tấn/ha. Năng
suất thay ñổi bởi côn trùng, bệnh hại và virus. Thậm chí năng suất gần ñây vẫn
thấp mặc dù trồng những giống năng suất cao vì sự tác ñộng của Papaya
ringspot virus (PRSV).
Dưa chuột (Cucumis sativus) (miền Nam gọi là dưa leo) là một cây trồng
phổ biến trong họ bầu bí Cucurbitaceae, là loại rauăn quả thương mại quan
trọng, nó ñược trồng lâu ñời trên thế giới và trở thành thực phẩm của nhiều
nước. Những nước dẫn ñầu về diện tích gieo trồng vànăng suất là: Trung Quốc,
Nga, Nhật Bản, Mỹ, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Ba Lan, Ai Cập và Tây Ban Nha.
* Tình hình sản xuất
Theo số liệu thống kê từ FAO, năm 2007 diện tích trồng dưa chuột trên thế
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
5
giới khoảng 2.583,3 ha, năng suất ñạt 17,27 tấn/ha,sản lượng ñạt 44160,94
nghìn tấn. Số liệu từ bảng thống kê cho thấy Trung Quốc là nước có diện tích
trồng dưa chuột lớn nhất với 1.653,8 ha chiếm 64,02% so với thế giới. Về sản
lượng Trung Quốc vẫn là nước dẫn ñầu với 28062 nghìn tấn, chiếm 62,09% tổng
sản lượng dưa chuột của thế giới. Sau Trung Quốc làNhật Bản với sản lượng
634 nghìn tấn chiếm 1,42% của thế giới. Như vậy chỉriêng 2 nước Trung Quốc
và Nhật Bản ñã chiếm 64,32% tổng sản lượng của toànthế giới.
Bảng 2.1: Tình hình sản xuất dưa chuột của một số nước trên thế giới qua
các năm 2006, 2007
Nguồn FArg
Nhìn chung diện tích, năng suất và sản lượng dưa chuột của các nước trên
thế giới ñều tăng qua các năm. Do nhu cầu về rau xanh nói chung và dưa chuột
nói riêng của người tiêu dùng ngày càng cao khi lương thực và các loại thức ăn
giàu ñạm ñược ñảm bảo. ðặc biệt là ở các nước phát triển như Trung Quốc,
Nhật Bản, Anh, Canada, ðức .
* Tình hình tiêu thụ
Theo tính toán thì mức tiêu dùng rau tối thiểu cho mỗi người cần 90 - 110
kg/người/năm tức khoảng 250 -300 g/người/ngày. ðối với các nước phát triển
có ñời sống cao ñã vượt quá xa mức quy ñịnh này: Nam Triều Tiên 141,1
Diện tích
(nghìn ha)
Năng suất (tấn/ha)
Sản lượng
(nghìn tấn) Quốc gia
2006 2007 2006 2007 2006 2007
Thế giới 2524,11 2583,3 17,46 17,27 44065,87 44610,94
Trung Quốc 1603,6 1653,8 17,06 16,97 27357 28062
Nhật Bản 13,1 13 47,96 48,77 628,3 634
Indonesia 58,65 59 10,21 10,17 598,89 600
Mexico 17,73 18 27,98 27,78 496,03 500
Thái Lan 28 28 7,93 7,93 222 222
Canada 2,55 2,48 85,06 88,82 216,56 220
Cuba 17,55 18 8,87 8,78 155,67 158
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
6
kg/người/năm; Newzealand 136,7 kg/người/năm, Hà Lanlên tới 202
kg/người/năm, ở Canada mức tiêu thụ rau bình quân hiện nay là 227
kg/người/năm.
Trước nhu cầu về rau ngày càng tăng, một số nước trên thế giới ñã có
những chính sách nhập khẩu rau khác nhau. Năm 2005,nước nhập khẩu rau
nhiều nhất thế giới là Pháp ñạt 145,224 nghìn tấn; sau Pháp là các nước như:
Canada (143,332 nghìn tấn); Anh (140,839 nghìn tấn); ðức (116,866 nghìn tấn).
Trong khi ñó, 5 nước chi tiêu cho nhập khẩu rau lớntrên thế giới là: ðức
(149.140 nghìn USD); Pháp (132.942 nghìn USD); Canada (84.496 nghìn
USD); Trung Quốc (80.325 nghìn USD); Nhật Bản (75.236 nghìn USD). Riêng
ñối với dưa chuột ñã trở thành mặt hàng xuất nhập khẩu quan trọng ở một số
nước trên thế giới.
Mặc dù bí ngô (Curcurbita pepoL. var pepo)trồng ở hầu hết các hạt của
California, sản xuất có xu hướng tập trung gần khu dân cư bởi vì hầu hết các quả
bí ngô ñược bán tại thị trường ñịa phương hoặc trựctiếp cho người tiêu dung.
San Joaquin sản xuất nhất, tiếp theo là Sutter. Mặc dù hầu hết bí ngô ñược trồng
cho mùa Halloween, họ cũng phát triển cho mục ñích trang trí. Bí ngô giàu vi
lượng. Quả có thịt màu vàng, trong 100g thịt bí ngô có 0,9g protein, 5 - 6g
gluxit, ngoài ra còn có nhiều vitamin như B1, B2, PP, B6 ñặc biệt có 400g
vitamin B5 và có cả các axit béo quý như linoleic, linolenic, 28 mg beta -
caroten. Bí ngô còn có nhiều nguyên tố vi lượng và các axit amin như: alanine,
valin, leucin, cystin, lysin . Hạt bí ngô chứa nhiều dầu béo và có tác dụng trừ
giun sán rất tốt. Từ lâu người dân ñã dùng hạt bí ăn sống hoặc rang chín ñể trừ
giun sán có hiệu quả. Trong 100g màng ñỏ bao quanh hạt có tới 250 mg beta -
caroten và ngay cả trong 100g lá tươi của bí ngô cũng chứa 1 mg beta - caroten.
Dưa hấu (Citrullus lanatus) là cây trồng chính ở miền Nam nước Mỹ.
Trên thế giới, trên 10 virus ñược biết gây hại cho sản xuất dưa hấu (Provvidenti,

TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng việt
1. Cục BVTV (1997), Phương pháp ñiều tra và phát hiện sâu bệnh hại cây
trồng, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
2. Hà Viết Cường (2008), Giáo trình Dịch bệnh cây, NXB Nông nghiệp, Hà
Nội.
3. Hà Viết Cường (2008), Giáo trình Miễn dịch thực vật, NXB Nông nghiệp,
Hà Nội.
4. Hà Viết Cường, Trần Thị Như Hoa, Vũ Triệu Mân, Peter Revill, James Dale,
Phát hiện virus gây bệnh trên cây bầu bí ở Việt Nam, Detection of viruses
Infecting Cucurbits in Viet Nam, Hội thảo bệnh cây và sinh học phân tử,
2002, tr. 26-28.
5. Hà Viết Cường, ðỗ Xuân ðạt, Vũ Triệu Mân, Peter Revill, Rosemarie Lines,
Steven Liew, James Dale, ða dạng di truyền của virus gây bệnh ñốm
vòng kiểu P (PRSV-P) trên ñu ñủ ở Việt Nam, Geneticdiversity of
papaya ringspot virus type P (PRSV-P) in Viet Nam, Hội thảo bệnh cây
và sinh học phân tử, 2002, tr 3-5.
6. Tạ Thu Cúc (2007), Giáo trình cây rau, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
7. Hứa Quyết Chiến (2000), Nghiên cứu và ứng dụng các chế phẩm có hoạt
tính sinh học nhóm Exin 4.5HP trong phòng trừ bệnh (chương trình
hợp tác nghiên cứu khoa học giữa Việt nam và Bulgaria theo nghị ñịnh
thư ñã ký giữa hai nước năm 2000),Viện Sinh Học Nhiệt ðới, TP. Hồ
Chí Minh.
8. Vũ Công Hậu (1996), Trồng cây ăn quả ở Việt Nam, NXB Nông nghiệp, Hà
Nội, Tr. 225-247.
9. Ngô Bích Hảo, Sven Eric Albrechtsen, Lise Hasle (2001), Kết quả nghiên
cứu chẩn ñoán bệnh virus truyền qua hạt giống một số cây rau và cây họ
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
77
ñậu. Kết quả nghiên cứu khoa học 1997-2001, NXB Nông nghiệp, Hà
Nội.
10. Ngô Bích Hảo (2007), Bệnh cây hạt giống. NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
11. Chu Hoàng Hà (2008), Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật RNAi trong tạo
giống cây trồng chuyển gen kháng bệnh virus, Viện Công nghệ Sinh
học, Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
12. Kiritani (Nhật Bản), Hà Minh Trung, Phạm Văn Lầm (1993), Một số kết
quả ñiều tra bệnh virus hại cây ăn quả và ñậu ñỗ. Tạp chí bảo vệ thực vật,
số 2/1993.
13. Nguyễn Thị Lan (chủ biên), Phạm Tiến Dũng (2006), Giáo trình phương
pháp thí nghiệm,NXB Nông Nghiệp.
14. Nguyễn Văn Luật (2005), Chuối và ñu ñủ, NXB Nông nghiệp Hà Nội.
15. Vũ Triệu Mân (1993), ðiều tra một số bệnh thuộc nhóm Potyvirus và
virus Y khoai tây (PVY) ở vùng ñồng bằng Sông Hồng,miền bắc Việt
Nam. Kết quả nghiên cứu khoa học của khoa trồng trọt (1991-1992).
NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
16. Vũ Triệu Mân (2003), Chẩn ñoán nhanh bệnh hại thực vật, NXB Nông
Nghiệp.
17. Vũ Triệu Mân (1992), Một số bệnh virus hại cây ñậu tương, ngô, ñu ñủ,
cà chua và khoai tây, Tuyển tập công trình nghiên cứu Khoa học kỹ
thuật Nông nghiệp 1986-1991, NXB Nông nghiệp, Tr. 46.
18. Vũ Triệu Mân, Lê Lương Tề (1998), Giáo trình Bệnh cây Nông nghiệp,
NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
19. Nguyễn Thị Kim Oanh (1996), Nghiên cứu thành phần, ñặc tính sinh học,
sinh thái học của một số loài rệp muội (Aphididae -Homoptera) hại
cây trồng vùng Hà Nội. Luận án Phó tiến sỹ khoa học Nông nghiệp,
ðại học Nông nghiệp, Hà Nội. Tr.49-90.
20. Lê Lương Tề, Vũ Triệu Mân (1999), Bệnh vi khuẩn và virus hại cây trồng.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
78
NXB Giáo dục, Hà Nội.
21. Trần Thị Thu Thủy, Nguyễn Hồng Tín, ðặng Thị Tho, Huỳnh Minh Châu
và Phạm Văn Kim (2007), Khảo sát mô học về khả năng kích kháng
lưu dẫn của Benzoic acid, clorua ñồng và chitosan ñối với bệnh cháy lá
lúa do nấm Pyricularia grisea (Cook) Sacc, Tạp chí Khoa học 2007:7
138-146, Trường ðại học Cần Thơ.
22. Tài nguyên thực vật ðông Nam Á, Cây ñu ñủ (Carica papaya L.), tập 1,
số 4, Tr. 17-20.
23. Trần Thế Tục (2004), Cây ñu ñủ và kỹ thật trồng,NXB Lao ñộng xã hội,
Hà Nội.
24. Trần Thế Tục, Vũ Mạnh Hải, Nguyễn Anh Dũng và cộng sự (1994), Kết
quả bước ñầu về thu thập và khảo nghiệm tập ñoàn một số giống cây
ăn quả tại Gia Lâm – Hà Nội. Kết quả nghiên cứu khoa học và rau quả
(1990-1994), Viện nghiên cứu rau quả, NXB Nông nghiệp, Tr.140.
25. Viện bảo vệ thực vật, Kết quả ñiều tra bệnh cây 1967-1968, NXB Nông
thôn.
26. Vũ Hồng Xa (2002), ðiều tra thành phần bệnh virus hại cây họ bầu bí và
một số nghiên cứu về SqLCV tại Gia Lâm –Hà Nội vụ xuân hè 2002.
Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp, ðại học nôngnghiệp, Hà Nội.
27. Trần Thị Oanh Yến (1997), Kết quả khảo nghiệm giống ñu ñủ, Tạp chí
Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, Số 1997, Tr. 249-250.
II. Tài liệu tiếng Anh
28. Ang, O.C., and Kwok, C.Y (1997), Present status of Papaya ringspot
virus in Malaysia, Papaya ringspot virus workshop, Brisbane, Australia,
6-7 October 1997.
29. Alonso-Prados, J. L., Luis-Arteaga, M., Alvarez, J.M., Moriones, E.,
Batlle, A., Lavina, A., Garcia-Arenal, F., and Fraile, A. 2003.
Epidemics of aphid-transmitted viruses in melon crops in Spain.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
79
European Journal of Plant Pathology109:129–138.
30. Arce-Ochoa, J. P., Dainello, F., Pike, L. M., and Drews, D. 1995. Field
performance comparison of two transgenic summer squash hybrids to
their parental hybrid line. HortScience30:492–493.
31. Alvarez, M. and Campbell, R. N. 1978. Transmission and distribution of
squash mosaic virus in seeds of cantaloupe. Phytopathology 68:257–
263.
32. A. Ádám, B. Barna, T. Farkas and Z. Király, Effect of TMV induced
systemic acquired resistance and removal of the terminal bud on
membrane lipids of Tobacco leaves, Plant Science, 66 (1990) 173-179,
Elsevier Scientitic Publishers Ireland Ltd.
33. Babovic M. et al.(2000), Role of bean seed in transmitting bean common
mosaic virus and cucumber mosaic virus, ISHS Acta Horticulturae 462.
34. Berger P.H. et al.(1997), Phylogenetic analysis of the Potyviridae with
emphasis on legume infecting potyviruses”, Archives of Virology
142:1979-1999.
35. Brunt, A., Crabtree.K, Dallwitz M.J, Gibbs.A.J, Watson L. (1996), Virus
of plant, CAB international.
36. Brunt, A., Crabtree.K, Dallwitz M.J, Gibbs.A.J, Watson L. (1996),
Papaya ringspot potyvirus, Virus of plant, Descriptions and lists from
the VIDE Database, CABI, p.871-876.
37. Blua, M. J. and Perring, T. M. 1989. Effect of zucchini yellow mosaic
virus on development and yield of cantaloupe. Plant Disease 73:317–
320.
38. Chang, L.S. (1997), Characterization of Papaya field resistance to
Papaya ringspot virus, Papaya ringspot virus workshop, Brisbane,
Australia, 6-7 October 1997.
39. Crop Protection Compendium (Modul 1) (1997) (CD disk), Selected texts
for Papaya ringspot potyvirus.
40. Dale, J.L, Bateson, M.F., Chaleeprom, W. Mahon, R.,Henderson, J., and
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
80
Burns, T. (1997), Generation of transgenic Papaya resistant to Papaya
ringspot virus type P, Papaya ringspot virus workshop, Brisbane,
Australia, 6-7 October 1997.
41. Dino J. Martins, Pollination Ecology of Papaya (Carica papaya) on
small-holder farms in Kenya, Case studies on conservation of
pollination services as a component of agriculturalbiological diversity,
African Pollinator Initiative Environment Liaison Centre International,
P. O. Box 72461, Nairobi 00200, Kenya.
42. Desbiez, C. and Lecoq, H. 1997. Zucchini yellow mosaic virus. Plant
Pathology 46:809–829.
43. Diana M Horvath and Nam-Hai Chua (1994), The role of salicylic acid
in systemic acquired resistance, The Rockefeller University, New
York, USA.
44. Fitch, M. (1997), Transformation for virus resistance in the Hawaiian
papaya cultivar kamiya, Papaya ringspot virus workshop, Brisbane,
Australia, 6-7 October 1997.
45. Gonsalves, D. (1998). Control of papaya ringspot virus in papaya: A case
study. Annual Review of Phytopathology, 36, 415-437.
46. Gonsalves, D. (2002). Coat protein transgenic papaya: "acquired"
immunity for controlling papaya ringspot virus. Current Topics in
Microbiology and Immunology, 266, 73-83.
47. Gonsalves, D. (2006). Transgenic papaya: Development, release, impact
and challenges. Advances in Virus Research, 67, 317-354.
48. Honda, Y., and Iwaki, M.K. (1991), Studies on plant virus diseases and
integrated control of plant viruses, Integrated control of plant viruses,
FFTC supplement No.1.p. 125-132.
49. Hojo, H., Pavan, M.A., Silva, N., (1991a). Aggressiveness of papaya
ringspot virus-watermelon strain on watermelon cultivars. Summa
Phytopathol. 17, 188–194.
50. Hojo, H., da Silva, N., Pavan, M.A., (1991b). Screening of watermelon
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
81
cultivars and hybrids for resistance to papaya ringspot virus-watermelon strain. Summa Phytopathol. 17, 113–118.
51. Jurriaan Ton, Johan A. Van Pelt, L. C. Van Loon, and Corné M. J.
Pieterse (2002), Differential Effectiveness of Salicylate-Dependent and
Jasmonate/Ethylene-Dependent Induced Resistance in Arabidopsis,
Graduate School Experimental Plant Sciences, Section Phytopathology,
Faculty of Biology, Utrecht University, P.O. Box 800.84, 3508 TB
Utrecht, The Netherlands.
52. Jose M. Yorobe, Jr., PhD, Projected Impacts of Papaya Ring Spot Virus
Resistant (PRSV) Papaya in the Philippines.
53. Karchi, Z., Cohen, S., and Govers, A. 1975. Inheritance of resistance to
cucumber mosaic virus in melons. Phytopathology 65:479–481.
54. Kheyr-Pour A., Bananej K., Dafalla G. A., Caciagli P., Noris E.,
Ahoonmanesh A., Lecoq H., and Gronenborn B. (2000).Watermelon
chlorotic stunt virus from the Sudan and Iran: Sequence comparisons
and identification of a whitefly-transmission determinant. Phytopathology
90(6), 629-635.
55. K Maramorosch, G Loebenstein, (2009), Plant Disease Resistance:
Natural, Non-Host Innate or Inducible. Plant disease. 589p.
56. Martin Naylor, Alex M. Murphy, James O. Berry, and John P. Carr
(1998), Salicylic Acid Can Induce Resistance to Plant VirusMovement,
Department of Plant Sciences, University of Cambridge, Downing
Street, Cambridge CB2 3EA U.K.
57. Mink GI, Vetten HJ, Ward CW, Berger PH, Morales FJ,Myers JM,
Silbernagel MJ, Barnett OW (1994). Taxonomy and classification of
legume-infecting potyviruses. A proposal from the Potyviridae Study
Group of the Plant Virus Subcommittee of the ICTV. Archives of
Virology, 139:231-235.
58. Nihat Guner, E. Bruton Strange, Todd C. Wehner, Zvezdana Pesic-VanEsbroeck, (2001), Methods for screening watermelon for resistance
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
82
to papaya ringspot virus type-W, Scientia Horticulturae 94 (2002),
p. 297 – 307.
59. Nameth, S. T., Dodds, J. A., Paulus, A. O., and Laemmlen, F. F. (1986).
Cucurbit viruses of California. Plant Disease 70:8–12.
60. Namba, S., Ling, K., Gonsalves, C., Slightom, J.L.,Gonsalves, D., (1992).
Protection of transgenic plants expressing the coatprotein gene of
watermelon mosaic virus II or zucchini yellow mosaic virus against six
potyviruses. Phytopathology 82, 940–946.
61. Nelson, M. R. and Knuhtsen, H. K. 1973. Squash mosaic virus variability:
review and serological comparisons of six biotypes. Phytopathology
63:920–926.
62. Nolan, P. A. and Campbell, R. N. 1984. Squash mosaic virus detection in
individual seeds and seed lots of cucurbits by enzyme-linked
immunosorbent assay. Plant Disease68:971–975.
63. Opina, O.S, (1986), Studies on a new virus disease of papaya in the
Philippines, Plant virus diseases of horticultural crops in the tropics and
subtropics, FFTC, Book series No. 33. p. 158-167.
64. Persley, P.M., and Thomas, J.E. (1997), Papaya ringspot virus in
Queensland, Papaya ringspot virus workshop, Brisbane, Australia, 6-7
October 1997.
65. Purcifull, P.E., and Hiebert, E. (1971), Papaya mosaic virus, C. M. I / A.
A. B, Description of plant viruses, No. 56.
66. Purcifull, P.E. (1972), Papaya ringspot virus, C. M. I / A. A. B,
Description of plant viruses, No. 84.
67. Purcifull, P.E., Edwardson, J.,Hiebert, E., and Gonsalves, D. (1984),
Papaya ringspot virus, C. M. I / A. A. B, Description of plant viruses,
No. 292 (No. 84 revised).
68. Polston, J. E., Dodds, J. A., and Perring, T. M. 1989. Nucleic acid probes
for detection and strain discrimination of cucurbitgeminiviruses.
Phytopathology 79:1123–1127.