Thạc Sĩ Nghiên cứu bệnh đạo ôn hại lúa và biện pháp phòng trừ vụ xuân 2011 tại huyện hữu lũng tỉnh lạng sơn

Luận văn thạc sĩ năm 2011
Đề tài: NGHIÊN CỨU BỆNH ĐẠO ÔN HẠI LÚA VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ VỤ XUÂN 2011 TẠI HUYỆN HỮU LŨNG TỈNH LẠNG SƠN


MỤC LỤC
Lời cam ñoan i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục bảng vi
Danh mục hình vii
Danh mục các từ viết tắt ix
1. MỞ ðẦU 1
1.1. ðặt vấn ñề 1
1.2. Mục ñích yêu cầu: 3
1.2.1. Mục ñích. 3
1.2.2. Yêu cầu. 3
2. TÔNG QUAN VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU4
2.1 NHỮNG NGHIÊN CỨU NGOÀI NƯỚC4
2.1.1. Nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng bệnh ñạo ôn4
2.1.2. Thiệt hại năng suất do bệnh ñạo ôn gây ra ñối với cây lúa5
2.1.3. Ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh ñến sự phát sinh, phát triển
và gây hại của bệnh ñạo ôn 5
2.1.4. Các chủng sinh lý (race) nấm gây bệnh và tính chống chịu bệnh
ñạo ôn của các giống lúa 9
2.1.5. Một số nghiên cứu về dự báo bệnh ñạo ôn11
2.2. NHỮNG NGHIÊN CỨU Ở TRONG NƯỚC12
2.2.1. Tính phổ biến và tác hại của bệnh ñạo ôn12
2.2.2. Hình thái nấm gây bệnh và triệu chứng bệnh ñạo ôn14
2.2.3. Ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh ñối vớisự phát sinh phát
triển gây hại của bệnh ñạo ôn16
2.2.4. Những nghiên cứu về chủng sinh lý (race) nấm gây bệnh và tính
chống bệnh ñạo ôn của các giống lúa16
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
iv
2.2.5. Những nghiên cứu về biện pháp phòng trừ bệnh ñạo ôn19
3. VẬT LIỆU, ðỊA ðIỂM, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU 23
3.1. VẬT LIỆU NGHIÊN CỨU23
3.1.1. Nguồn nấm Pyricularia oryzae Cav.23
3.1.2. Các giống lúa dùng nghiên cứu trong nhà lưới23
3.1.3. Các hoá chất và các nguyên vật liệu khác dùng trong thí nghiệm24
3.1.4. Thuốc trừ nấm. 24
3.1.5. Môi trường nhân tạo ñể nuôi cây nấm24
3.1.6. Các dụng cụ dùng trong thí nghiệm24
3.2. ðỊA ðIỂM NGHIÊN CỨU24
3.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU25
3.3.1. Nghiên cứu trong phòng thí nghiệm25
3.3.2. Nghiên cứu trong nhà lưới 25
3.3.3 Nghiên cứu ngoài ñồng ruộng26
3.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU26
3.4.1. Phương pháp nghiên cứu trong phòng26
3.4.2. Phương pháp nghiên cứu trong nhà lưới26
3.4.3. Phương pháp nghiên cứu ngoài ñồng ruộng28
3.5. CÔNG THỨC TÍNH TOÁN SỐ LIỆU31
3.6. XỬ LÝ SỐ LIỆU 32
4. KẾT QỦA NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN33
4.1. KẾT QUẢ ðIỀU TRA TÌNH HÌNH SẢN XUẤT LÚA VÀ
BỆNH ðẠO ÔN CỦA HUYỆN HỮU LŨNG, LẠNG SƠN.33
4.1.1. Kết quả ñiều tra tình hình sản xuất lúa và bệnh ñạo ôn của huyện
Hữu Lũng, Lạng Sơn. 33
4.1.2. Tình hình bệnh ñạo ôn trong một số năm tại tỉnh Lạng Sơn.34
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
v
4.3. NGHIÊN CỨU XÁC ðỊNH CHỦNG SINH LÝ (RACE) TỪ CÁC
MẪU PHÂN LẬP (ISOLATE) nấm Pyricularia oryzaeCav.48
4.4. KẾT QUẢ ðÁNH GIÁ MỨC ðỘ KHÁNG BỆNH ðẠO ÔN
CỦA MỘT SỐ NHÓM GIỐNG LÚA VỚI MỘT SỐ CHỦNG
SINH LÝ (RACE) NẤM Pyricularia oryzaeCav.53
4.4.1 Kết quả ñánh giá mức ñộ kháng của một số giống lúa ñang ñược
gieo cấy tại Hữu Lũng Lạng Sơn với các chủng sinh lý nấm
Pyricularia oryzae Cav ñã phân lập53
4.5. NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN
CỦA MỘT SỐ CHỦNG SINH LÝ NẤM Pyricularia oryzae Cav.
TRÊN MỘT SỐ MÔI TRƯỜNG NHÂN TẠO.57
4.6.1 Khả năng phát triển của nấm Pyricularia oryzae Cav trên một số
môi trường nhân tạo. 57
4.6.2 Khả năng hình thành bào tử của của một số ch ủng sinh lý nấm Pyricularia
oryzae Cav sau khi cấy 12 ngàytrên một số môi trườn g nhân tạo. 59
4.7. KẾT QUẢ PHÒNG TRỪ BỆNH ðẠO ÔN BẰNG PHƯƠNG
PHÁP XỬ LÝ HẠT GIỐNG VÀ THUỐC HÓA HỌC.60
5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ70
5.1. Kết luận 70
5.2. ðề nghị 72
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 4.1.Tình hình sản xuất lúa của huyện Hữu Lũng từ năm 2007-200933
Bảng 4.2. Tình hình bệnh ñạo ôn hại lúa từ năm 2007- 2010 của tỉnh
Lạng Sơn 34
Bảng 4.3. Mức ñộ phát sinh gây hại của 1 số giống lúa tại Hữu Lũng, Lạng
Sơn vụ Xuân 2011. 36
Bảng 4.4. Diễn biến bệnh ñạo ôn trên giống lúa CR203 trong vụ xuân 2011
tại Hữu Lũng, Lạng Sơn.38
Bảng 4.5. Ảnh hưởng của một số mức phân ñạm ñến diễn biến bệnh ñạo
ôn trên giống lúa BC 15 ở huyện Hữu Lũng , tỉnh Lạng Sơn.39
Bảng 4.6. Diễn biến bệnh ñạo ôn trên giống lúa BC15cấy ở các mật ñộ
khác nhau tại huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn .41
Bảng 4.7. Mức ñộ phát sinh gây hại của bệnh ñạo ôn trên giống lúa BC15,
Q5, Nếp BN4 trên 3 vùng khác nhau thuộc huyện Hữu Lũng43
Bảng 4.8: Mức ñộ của bệnh ñạo ôn trên một số ký chủphụ tại ñịa ñiểm
nghiên cứu 47
Bảng 4.9. Cấp bệnh ñạo ôn trên nhóm giống lúa chỉ thị của Nhật Bản thông
qua lây nhiễm bệnh nhân tạo trong nhà lưới vụ xuân 201149
Bảng 4.10. Mức ñộ kháng bệnh của nhóm giống lúa chỉ thị với các mẫu
phân lập nấm Pyricularia oryzaeCav. thông qua lây nhiễm
bệnh nhân tạo. 51
Bảng 4.11. Kết quả xác ñịnh các chủng sinh lý (race) của nấm Pyricularia
oryzaeCav. Từ các mẫu phân ở xã Minh Tiến, Yên Thịnh,
Minh Sơn, Sơn Hà, Hoà Thắng ñã ñược thu thập52
Bảng 4.12 Cấp ñộ bệnh ñạo ôn trên một số giống lúa ñang ñược gieo cấy tại Hữu
Lũng do lây nhiễm nhân tạo với các chủng sinh lý nấm P. oryzae
Cav. 54
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
vii
Bảng 4.13 Mức ñộ kháng bệnh ñạo ôn trên một số giống lúa ñang ñược
gieo cấy tại Hữu Lũng với các chủng sinh lý nấm Pyricularia
oryzaeCav. 55
Bảng 4.14. Khả năng phát triển của nấm Pyricularia oryzae Cav trên một
số môi trường nhân tạo.58
Bảng 4.15. Khả năng hình thành bào tử của của một số chủng sinh lý nấm
P. oryzae Cav sau khi cấy 12 ngày trên một số môi trường
nhân tạo. 59
Bảng 4.16. Mức ñộ nhiễm bệnh ñạo ôn hại lúa BC 15 khi cho xử lý ngâm
hạt bằng một số phương pháp ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng
Sơn 61
Bảng 4.17. Hiệu lực phòng trừ của thuốc Beam 75WP ñối với bệnh ñạo ôn
trên giống BC 15. 62
Bảng 4.18. Kết quả nghiên cứu phòng trừ bệnh ñạo ônhại lúa BC 15 bằng một
số thuốc trừ nấm khi phun 1 lần ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. 64
Bảng 4.19. Kết quả nghiên cứu phòng trừ bệnh ñạo ôn hại lúa BC 15 bằng một
số thuốc trừ nấm khi phun 2 lần ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn 66
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
viii
DANH MỤC HÌNH
Hình 4.1. Mức ñộ phát sinh gây hại của 1 số giống lúa tại Hữu Lũng,
Lạng Sơn vụ Xuân 2011 36
Hình 4.2. Diễn biến bệnh ñạo ôn trên giống lúa CR203 trong vụ xuân
2011 tại Hữu Lũng, Lạng Sơn.38
Hình 4.3. Ảnh hưởng của một số mức phân ñạm ñến diễn biến bệnh ñạo
ôn trên giống lúa BC 15 ở huyện Hữu Lũng , tỉnh Lạng Sơn40
Hình 4.4. Diễn biến bệnh ñạo ôn trên giống lúa BC15cấy ở các mật ñộ
khác nhau tại huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn41
Hình 4.5. Mức ñộ phát sinh gây hại của bệnh ñạo ôn trên giống lúa BC15,
Q5, Nếp BN4 trên 3 vùng khác nhau thuộc huyện Hữu Lũng45
Hình 4.6. Một số hình ảnh triệu chứng bệnh ñạo ôn trên lá và cổ bông
giống lúa Q5 46
Hình 4.7. Triệu chứng bệnh ñạo ôn trên cỏ chỉ48
Hình 4.8. Môt số hình ảnh thí nghiệm lây nhiễm trong nhà lưới.57
Hình 4.9. Mức ñộ nhiễm bệnh ñạo ôn hại lúa BC 15 khi cho xử lý hạt
bằng một số phương pháp ở huyện Hữu Lũng, tỉnh LạngSơn61
Hình 4.10. Hiệu lực phòng trừ của thuốc Beam 75WP ñối với bệnh ñạo ôn trên
giống BC 15 63
Hình 4.11. Hiệu lực phòng trừ bệnh ñạo ôn hại lúa BC 15 bằng một số
thuốc trừ nấm khi phun 1 lần ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng
Sơn. 65
Hình 4.12. Kết quả nghiên cứu phòng trừ bệnh ñạo ônhại lúa BC 15 bằng một
số thuốc trừ nấm khi phun 2 lần ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn 67
Hình 4.13. Một số mô hình thí nghiệm phòng trừ bệnhñạo ôn
ngoài ñồng ruộng 69
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
ix
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN
BVTV: Bảo vệ thực vật
CSB: Chỉ số bệnh
DT: Diện tích
HL: Hữu Lũng
HL% Hiệu lực
NS: Năng suất
PTNT: Phát triển nông thôn
SL: Sản Lượng
STT: Số thứ tự
TB: Trung bình
TLB: Tỷ lệ bệnh
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
1
I. MỞ ðẦU
1.1. ðặt vấn ñề
Lúa là cây lương thực ñứng thứ 2 trên thế giới chỉsau lúa mì, là cây
lương thực chủ yếu cung cấp năng lượng cho loài người, hàng năm trên thế
giới có khoảng 65% dân số thế giới dùng làm luơng thực. ðây là loại lương
thực quan trọng nhất của người dân Châu Á – Thái Bình Dương, trong hạt
gạo chứa các thành phần dinh dưỡng, 63% tinh bột, 7– 10% là Protein, 1-3%
là Lipit, 8-10 là xenlulo, nước chiếm 10 – 12%, ngoài ra còn các loại vita min,
A, B, C, D (Phần lớn Vi tamin nằm trong lớp cám, phôi hạt và một ít trong
nội nhũ).
Chính vì những ñặc ñiểm dinh dưỡng của hạt gạo mà từ lâu lúa gạo
ñược coi là nguồn lương thực có giá trị cao, tổ chức dinh dưỡng quốc tế gọi
hạt gạo là “ Hạt của sự sống”. Hiện nay trên thế giới có khoảng 100 nước
trồng lúa trong ñó chủ yếu ñược gieo trồng và tiêu thụ ở châu Á. Sản xuất lúa
gạo trong vài ba thập kỷ gần ñây ñã có mức tăng trưởng ñáng kể. Tuy tổng
sản lượng lúa tăng nhưng do dân số tăng nhanh, nhấtlà ở các nước ñang phát
triển (châu Á, châu Phi, Mỹ La tinh) nên vấn ñề lương thực vẫn là yêu cầu
cấp bách phải quan tâm trong những năm trước mắt vàlâu dài.
Nền sản xuất nông nghiệp ở nước ta hiện nay ngày càng phát triển, ñã
ñạt ñược những thành tựu to lớn về năng suất cũng như chất lượng sản phẩm.
Trong sản xuất nông nghiệp cây lúa là cây lương thực chủ yếu, có ý nghĩa
ñáng kể trong nền kinh tế và xã hội của nước ta. Trong những năm gần ñây
sản lượng lúa gạo của nước ta liên tục gia tăng. Việt Nam là nước xuất khẩu
gạo ñứng thứ hai trên thế giới. Tuy nhiên năng suấtlúa ở nước ta luôn bấp
bênh theo từng mùa vụ, theo từng năm do khí hậu thời tiết bất thuận, do thiên
tai, do dịch hại ñặc biệt là do các bệnh hại gây ra.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
2
Trong quá trình sinh trưởng phát triển của cây lúa, một số loại bệnh ñã
xuất hiện và gây hại trong ñó bệnh ñạo ôn (bệnh cháy lá lúa) là một trong
những bệnh phổ biến, xuất hiện gây hại ở hầu hết các nước trồng lúa trên thế
giới. Bệnh do nấm Pyricularia oryzae Cav. gây ra, nấm bệnh có thể gây hại ở
mọi giai ñoạn sinh trưởng của cây lúa.
Bệnh ñạo ôn là một trong những bệnh hại lúa nguy hiểm ở nước ta,
bệnh gây hại nghiêm trọng ở trên cả lá và cổ bông. Mức ñộ tác hại của bệnh
thay ñổi liên quan ñến nhiều yếu tốt như giống lúa,thời kỳ sinh trưởng của
cây lúa, chế ñộ canh tác, mùa vụ, phân bón, khí hậuthời tiết . Cây lúa khi bị
bệnh ñạo ôn lá và cổ bông ñều làm cho bộ lá bị lụi,khô cháy, trỗ kém, bông
gẫy, hạt bị lép. Nếu nhiễm bệnh ở thời kỳ trỗ - ngậm sữa trên cổ bông làm cho
toàn bộ bông bị bạc hoặc có nhiều hạt lép lửng, làmgiảm nghiêm trọng ñến
năng suất, thậm chí không cho thu hoạch (Lê lương Tề 2000).
Ở ñồng bằng sông Cửu Long, bệnh ñạo ôn vẫn xuất hiện và gây hại
nặng ñặc biệt là ở vụ ñông xuân hại nghiêm trong cảtrên lá và cổ bông.
ðể có cơ sở cho công tác phòng chống bệnh ñạo ôn ñạt kết quả tốt,
ngoài việc ñiều tra nắm tình hình phát sinh, phát triển của bệnh trên ñồng
ruộng, thì việc xác ñịnh các chủng sinh lý (race) của nấm Pyricularia oryzae
Cav. gây bệnh ñạo ôn trên lúa, ký chủ phụ và khảo sát hiệu lực phòng trừ
bệnh bằng thuốc hoá học cũng là một việc hết sức quan trọng và cần thiết.
Xuất phát từ các vấn ñề bức xúc của sản xuất lúa tại huyện Hữu Lũng
tỉnh Lạng Sơn, ñược sự phân công của Khoa Nông học - Trường ðại học
Nông nghiệp - Hà Nội, dưới sự hướng dẫn của PGS. TS. Ngô Thị Xuyên, Bộ
môn Bệnh cây, chúng tôi tiến hành thực hiện ñề tài: “Nghiên cứu bệnh ñạo
ôn hại lúa và biện pháp pháp phòng trừ vụ xuân 2011tại huyện Hữu Lũng
tỉnh Lạng Sơn”.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
3
1.2. Mục ñích yêu cầu:
1.2.1. Mục ñích.
- Nhằm nắm ñược tình hình phát sinh, phát triển và gây hại của bệnh
ñạo ôn tại huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn.
- Xác ñịnh một số chủng sinh lý của nấm Pyricularia oryzaeCav. gây
hại bệnh ñạo ôn trên lúa và ký chủ phụ trong huyện Hữu Lũng tỉnh Lạng Sơn.
- Xác ñịnh khả năng tồn tại bệnh ñạo ôn và khả nănglây nhiễm tréo
trên các giống lúa ñang ñược gieo cấy tại vùng nghiên cứu.
- ðề xuất biện pháp phòng trừ hiệu quả.
1.2.2. Yêu cầu.
- ðiều tra tình hình phát sinh, phát triển và gây hại của bệnh ñạo ôn hại
lúa trên ñồng ruộng tại huyện Hữu Lũng Tỉnh Lạng Sơn.
- Xác ñịnh diễn biến của bệnh ñạo ôn trên các giống lúa gieo cấy tại
huyện Hữu Lũng Tỉnh Lạng Sơn.
- Thu thập mẫu bệnh ñạo ôn trên lúa, ký chủ phụ ở ngoài ñồng ñể xác
ñịnh chủng sinh lý (race) nấm Pyricularia oryzae Cav.
- Nghiên cứu tình hình bệnh ñạo ôn của một số giống lúa ñang gieo
trồng trong sản xuất, nghiên cứu khảo nghiệm ñối với một số chủng sinh lý
nấm Pyricularia oryzaeCav.
- Tìm hiểu khả năng tồn tại của nấm Pyricularia oryzaeCav. trên ký
chủ khác tại vùng nghiên cứu.
- Nghiên cứu khả năng lây nhiễm của nấm bệnh ñạo ônPyricularia
oryzaeCav. trên một số giống lúa tại vùng nghiên cứu.
- Thử nghiệm hiệu lực của thuốc hoá học và chế phẩm sinh học ñối với
nấm Pyricularia oryzaeCav. ngoài ñồng ruộng.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
4
2. TÔNG QUAN VẤN ðỀ NGHIÊN CỨU
2.1 NHỮNG NGHIÊN CỨU NGOÀI NƯỚC
Bệnh ñạo ôn (Pyricularia oryzaeCav) có lịch sử lâu ñời nhất trong các
bệnh hại lúa. Từ nhiều thế kỷ trước bệnh ñạo ôn ñã ñược quan sát thấy ở các
nước châu Á (Thái Lan, Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn ðộ,ở các nước vùng
Trung Á và Tây Á), ở Bắc Mỹ, Nam Mỹ, quần ñảo Antine, ở Bungari,
Rumani, Bồ ðào Nha, Liên xô cũ .(Lê Lương Tề 1988). Cho ñến khoảng
năm 1560 bệnh mới ñược phát hiện chính thức ở Italia, sau ñó ñược phát hiện
ở Trung Quốc năm 1637, Nhật Bản năm 1760, Mỹnăm 1906, Ấn ðộnăm
1913 Như vậy bệnh ñạo ôn là có lịch sử xuất hiện lâu ñời nhất và có phậm vi
phân bố rộng nhất chúng xuất hiện gây hại trên 70 nước trồng lúa ở Châu á,
Châu Âu, Châu Mỹ, Châu Phi (Vũ Triệu Mẫn và Lê Lương Tề 2001)
2.1.1. Nguyên nhân gây bệnh và triệu chứng bệnh ñạoôn
Bệnh ñạo ôn trên lúa ñược phát hiện từ lâu song phải ñến năm 1871
Garovailio ở Italia cho ñó là bệnh do nấmPyricularia oryzaeCav. Năm
1891, Cavara là người ñầu tiên mô tả nấm bệnh trên lúa, xác ñịnh chính thức
Pyricularia oryzaeCav. là nguyên nhân gây nên bệnh ñạo ôn trên lúa theo
phân loại nấm của Saccardo (Lê Lương Tề 1988).
Nấm Pyricularia oryzaeCav. gây bệnh ñạo ôn có thể tấn công ở hầu
hết các bộ phận của cây lúa như lá, ñốt thân, trên cỏ bông, trên gié lúa và trên hạt
làm giảm năng suất lúa. Bào tử nấm Pyricularia oryzaeCav. có thể tồn tại trên
bề mặt của hạt thóc, sợi nấm ở dạng tiềm sinh có thể tồn tại ở các mô của phôi,
nội nhũ, ở lớp vỏ trấu và mày hạt (Abe 1933). Nấm tồn tại trên hạt cũng là một
trong những nguyên nhân làm cho hạt biến màu và làm giảm sức sống của hạt
(Refaei 1977).
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
5
Triệu chứng ñiển hình của bệnh là các vết ñốm trênlá, lúc ñầu là các
ñốm nhỏ hình tròn hoặc hình bầu dục có màu xanh xámhoặc xám sẫm, vết
bệnh lan rộng nhanh trong ñiều kiện ẩm ướt và có hình mắt én, hình thoi ở
giữa (trung tâm vết bệnh) có màu xám trắng, có ñường viền xung quanh màu
nâu hoặc nâu ñỏ. Trên các giống lúa nhiễm bệnh ở ñiều kiện ẩm ñộ cao, vết
bệnh có thể phát triển kéo dài tới 1-1,5cm và rộng từ 0,3-0,5cm(Pangga1995).
2.1.2. Thiệt hại năng suất do bệnh ñạo ôn gây ra ñối với cây lúa
Bệnh ñạo ôn ñược coi là một trong những bệnh chínhgây hại nghiêm
trọng trên cây lúa và có thể gây thành dịch trong những ñiều kiện thuận lợi ở
nhiều quốc gia. Mức ñộ thiệt hại năng suất lúa là bệnh ñạo ôn gây ra ñã ñược
nhiều tác giả nghiên cứu.
Tại Ấn ðộ, năm 1950 sản lượng bị thiệt hại lên tới75%. Ở Philippin ñã
có vài nghìn hécta bị hại vì bệnh ñạo ôn và sản lượng thất thu ước tính khoảng
50% (Mai Thị Liên, Hà Quang Trung, Ngô Vĩnh Viên vàcộng tác viên 1992-1993). Ở Nhật Bản từ năm 1953-1960, hàng năm thiệt hại bình quân 2,89%
tổng sản lượng lúa, mặc dù ñã có nỗ lực sử dụng thuốc hoá học phun phòng
trị bệnh (Pangga1995). Năm 1988 dịch bệnh ñạo ôn gây thiệt hại nặng ở vùng
duyên hải phía Bắc Nhật Bản, tổng sản lượng bị thiệt hại của quận Fukushima
là 24%, có những nơi thiệt hại lên tới 90% (Sakamoto 1939-1943).
Theo ước tính của tổ chức FAO thiệt hại do bệnh ñạo ôn gây ra hàng
năm làm giảm năng suất lúa trung bình từ 0,7 – 17,5% những nơi thiệt hại
năng có thể làm giảm tới 80%. (Bộ nông nghiệp & PTNT, Viện BVTV 2006)
2.1.3. Ảnh hưởng của các yếu tố ngoại cảnh ñến sự phát sinh, phát triển và
gây hại của bệnh ñạo ôn
Bệnh ñạo ôn thường rất dễ phát sinh phát triển thành dịch trong ñiều
kiện thời tiết môi trường thuận lợi, những chân ruộng nhiều mùn, những chân
ñất vỡ hoang và những giống lúa bị nhiễm bệnh ñạo ôn. Một số kết quả


TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng việt
1. Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, Viện bảovệ thực vật, 2006, Bệnh
truyền qua hạt và một số dịch hại khác trên lúa ở V iệt Nam,NXB Hà Nội.
2. Bộ Nông nghiệp và PTNT (2006), Tiêu chuẩn ngành 10TCN: 982-2006.
3. Cục Bảo vệ thực vật (2002), Báo cáo tổng kết công tác Bảo vệ thực vật
năm 2001, phương hướng nhiệm vụ công tác Bảo vệ thực vật năm 2002,
Báo cáo tổng kết Cục Bảo vệ thực vật 2001.
4. Cục Bảo vệ thực vật (2003), Báo cáo tổng kết công tác Bảo vệ thực vật
năm 2002,phương hướng nhiệm vụ công tác Bảo vệ thực vật năm 2002,
Báo cáo tổng kết Cục Bảo vệ thực vật 2002.
5. Cục Bảo vệ thực vật (2004), Báo cáo tổng kết công tác Bảo vệ thực vật
năm 2003, phương hướng nhiệm vụ công tác Bảo vệ thực vật năm 2004,
Báo cáo tổng kết Cục Bảo vệ thực vật 2003.
6. Cục Bảo vệ thực vật (2005), Báo cáo tổng kết công tác Bảo vệ thực vật
năm 2004, phương hướng nhiệm vụ công tác Bảo vệ thực vật năm 2005,
Báo cáo tổng kết Cục Bảo vệ thực vật 2004.
7. Huỳnh Thị Minh Châu, Trần Thị Thu Thủy và Phạm Văn Kim (2003)
“Khảo sát hiệu quả kích kháng của clorua ñồng và acibenzolar-s-methyl
ñối với bệnh ñạo ôn trên khía cạnh mô học”, Hội thảo quốc gia Bệnh
cây và sinh học phần tử, lần 2 (2003), tr 124-128.
8. Lê Xuân Cuộc, ðinh Văn Cự, Bonmal J.M. (1992), “Khả năng chống
chịu bền vững của một số giống lúa mới ñối với bệnhñạo ôn”, Tạp chí
bảo vệ thực vật,số 121/1992, tr 22-27.
9. Lê Xuân Cuộc, Vũ Tuyên Hoàng, Hà Minh Trung (1993), “Phân tích
kháng bệnh ñạo ôn ở hai giống lúa CH3 và CH133”, “Tạp chí Bảo vệ
thực vật,số 127/1993, tr 22-25.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
74
10 Lê Xuân Cuộc, Hà Minh Trung, R.S.Zeigler và R.J.Nelson (1994),
“Nghiên cứu ñặc ñiểm ñộc ính của một số dòng nấm gâybệnh ñạo ôn”,
Tạp chí Nông nghiệp và Công nghiệp Thực phẩm, 11/1994, ISSN 0866-7020, tr 416-417.
11 ðỗ Tấn Dũng, Nguyễn Văn Viên (2005), Bệnh ñạo ôn, Một số bệnh chính
hại lúa và biện pháp phòng trừ, tr 16-22, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
12 Phạm Văn Dư (1997), “Một số kết quả nghiên cứu về bệnh cháy lá lúa
(Pyricularia grisea) ở ðồng bằng sông Cửu Long”, Kết quả nghiên cứu
khoa học 1977-1997. tr.127-131, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông
thôn, Viện lúa ðồng bằng sông Cửu Long.
13 Nguyễn ðình Giao, Nguyễn Thiện Huyên, Nguyễn HữuTề, Hà Công Vương
(2001), Giáo trình cây lương thực tập 2, NXB Nông n ghiệp, Hà Nội.
14 Phạm Văn Dư và cộng tác viên (2003), “Hiệu lực xử lý hạt của Oxalic
acid(C2H204) - chất kích thích sinh trưởng và kích kháng ñối với bệnh
ñạo ôn lúa Pyricularia grisea ở ñiều kiện ñồng ruộng”, Hội thảo quốc
gia Bệnh cây và Sinh học phân tử, lần2 (2003), tr 103-107.
15 Phạm Văn Kim, Viggo Peterson Smedegaard, Eigil de Neergaard và
Hans Lyngs Joergensen (2003), “ứng dụng nguyên lý kích thích tính
kháng bệnh lưu dẫn như biện pháp sinh học ñối phó với bệnh ñạo ôn
trên lúa tại ñồng bằng sông Cửu Long”, Hội thảo quốc gia Bệnh cây và
sinh học phần tử lần2 (2003), tr 141-144.
16 Nguyễn Văn Luật, Phạm Văn Dư và Huỳnh Công Tuấn (1985), Nghiên
cứu cơ sở khoa học của công tác dự tính dự báo bệnhñạo ôn (Pyricularia
grisea), Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam(6), tr 265 - 269.
17 Mai Thị Liên, Hà Minh Trung, Lê Ngọc Anh, Ngô Vĩnh Viễn và cộng tác
viên (1994), "Kết quả khảo nghiệm hiệu lực các loại thuốc phổ biến trừ bệnh
ñạo ôn năm1992-1993", Tạp chí Bảo vệ thực vật, số 133/1994,tr. 16-17.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
75
18 Vũ Triệu Mân, Lê Lương Tề (2001), Giáo trình bệnh cây nông nghiệp
tr.76-79, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
19 Nguyễn Hữu Anh Nhi (2002), Hiệu quả kích kháng lưu dẫn chống bệnh
ñạo ôn lúa của một số tác nhân bằng biện pháp ngâm hạt, Luận văn tốt
nghiệp ðại học, Trường ðại học Cần Thơ.
20 Lăng Cảnh Phú (2000), Khả năng gây kích thích tính kháng bệnh lưu dẫn cho
cây lúa chống bệnh cháy lá lúa Pyricularia grisea c ủa một số chủng vi khuẩn
hoại sinh, Luận văn tốt nghiệp Cao học, Trường ðại học Cần T hơ.
21 Lưu Vân Quỳnh (2002), "Tạo chọn giống kháng bệnh ñạo ôn bằng
phương pháp nuôi cấy túi phấn", Tạp chí nông nghiệpvà phát triển
nông thôn,số 11/2002.
22 Lưu Vân Quỳnh, Bùi Bá Bổng (1998), "Xác ñịnh giống lúa kháng bền
ñối với bệnh ñạo ôn ở ñồng bằng sông Cửu Long", Kếtquả nghiên cứu
khoa học, quyểnVIII, tr. 146-149, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
23 Lưu Vân Quỳnh, Bùi Bá Bổng (1998), “ðánh giá tính kháng bệnh ñạo
ôn của các giống lúa ñồng bằng sông Cửu Long", Kết quả nghiên cứu
khoa học, quyểnVIII, tr. 142-145, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
24 Lê Lương Tề (1988), Bệnh ñạo ôn hại lúa, NXB Nông nghiệp, Hà Nội
thực vật số 2/2000, tr. 22 - 24.
25 Lê Lương Tề (2000), "Phòng trừ bệnh ñạo ôn cổ bông", Tạp chí Bảo vệ.
26 Trịnh Ngọc Thuý (2000), Chọn lọc hoá chất có khả năng kích thích tính
kháng bệnh cháy lá lúa Pyricularia grisea ở giai ñoạn lúa non, Luận
văn tốt nghiệp ðại học, ðại học Cần Thơ.
27 Phan Hữu Tôn (2004), “Khả năng chống bệnh ñạo ôn Pyricularia
oryzae Cav. bắc Việt Nam và ñặc ñiểm nông sinh học một số dòng lúa
chứa gien chống bệnh”, Tạp chí khoa học kỹ thuật nông nghiệp,tập 2 số
1/2004, tr.3-8.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
76
28 Ngô Thành Trí, Trần Vũ Phến, Nguyễn Chí Cương, Phạm Văn Kim
(2003), “Diễn biến hoạt tính của catalase và peroxidase trong kích thích
tính kháng lưu dẫn của clorua ñồng, acibenzolar-s-methyl và nấm
Colletotrichum sp ñối với bệnh ñạo ôn lúa”, Hội thảo quốc gia Bệnh cây
và sinh học phân tử, lần2 (2003), tr 116-121.
29 Hà Minh Trung (1996), Nghiên cứu biện pháp phòng trừ bệnh ñạo ôn
hại lúa ở các tỉnh miền Trung, Viện Bảo vệ thực vật, Báo cáo khoa học
năm1996, tập I.
30 Hà Minh Trung, Ngô Vĩnh Viễn và cộng tác viên (1996-1997), Kết quả
nghiên cứu bệnh ñạo ôn hại lúa ở các tỉnh ven biển miền Trung và ñồng
bằng Bắc bộ, Tuyển tập công trình nghiên cứu Bảo vệthực vật(1996-2000), tr.91-98, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
31 Nguyễn Văn Viên (1992), Giáo trình thực hành hoá Bảo vệ thực vật,
Trường ðại học Nông nghiệp I, Hà Nội.
32 Ngô Vĩnh Viễn, Hà Minh Trung và cộng tác viên (1991-1995), Một số
kết quả nghiên cứu về bệnh ñạo ôn, Tuyển tập công trình nghiêncứu Bảo
vệ thực vật(1990-1995), tr. 81- 88, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
33 Ngô Vĩnh Viễn, Viện Bảo vệ thực vật (1999), Phương pháp ñiều tra
bệnh hại lúa, Phương pháp nghiên cứu Bảo vệ thực vật, Tập 2, tr. 38 -
40, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
34 Nguyễn Thị Thanh Xuân, Trần Vũ Phến, Phạm Văn Kim (2003), “ảnh
hưởng của nòi nấm Pyricularia grisea lên biểu hiện tínhkháng lưu dẫn
khi xử lý với clorua ñồng và acibenzolar-s-methyl”,Hội thảo quốc gia
Bệnh cây và sinh học phân tử, lần2 (2003), tr. 146-151.
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
77
II. Tài liệu tiếng anh
35 Abe T. (1931), “The effect of sunlight on infection of rice plants by
Pyricularia grisea” (in Japanese); Forsch, GebietPflanzenkrankheiten
Kyoto, Vol.1, pp. 46 - 53.
36 Abe T. (1933), The influence of soil temperature on the development of
blast disease of rice, Ibid. 2, pp. 30-54. [Ja, en] Review of applied
Mycology vol.13, pp. 246
37 Asai G.N., M.W. Jones, F.G. Rorie (1967), “Influence of certain
environmental factors in the field on infection of rice by Pyricularia
grisea”, Phytopathology, No. 57, pp. 237 - 241.
38 Bastiaanas L., R. Rabbinge and J.C. Zadoks (1994), “Understanding and
modeling leaf blast effects on crop physiology andyield. In rice blast
disease”, International rice research institute,CABI, pp. 357 - 381.
39 El Refaei M.I. (1977), Epidemiology of rice blast disease in the tropic
with special reference to the leaf wetness in relation to diseas
development, Ph.D thesis, Indian Agricultural research institute
NewDelhi.
40 Goto K. (1965), Estimating losses from rice blast in Japan, In the ric
blast disease, pp. 195 - 202, Baltimore, Maryland, Johns Hopkins Press.
41 Hashioka Y. (1965), Effect of environmental factors on development of
causal fungus, infection disease development and epidemiology in rice
blast disease, pp. 153 - 161, In the rice blast disease, Johns Hopkins
Press, Baltimore, Maryland.
42 Imura J. (1938), “On the effect of sunlight upon the enlargement of
lesions of blast disease”, Annuals of the Phytopathological Society of
Japan Vol. 8, pp. 23 - 33.
43 IRRI - International Rice Research Institute (1976), Annual report for
Trường ðại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp
78
1975, P. O. Box 933, Manila, Philippines, pp. 418.
44 Ishiguro K., A. Hashimoto (1991), Computer-based forecasting of rice
blast epidemics in Japan, In rice blast modeling and forecasting, IRRI,
Los Banos, The Philippines, pp. 39 - 51.
45 Ito S., M.Sakamoto (1939-1943), “Studies on the rice blast”, Report of the
Hokkaido University Botani Laboratory, Faculty of Agriculture.
46 Kahn R.P., J.L. Libby (1958), “The effect of environmental factors and
plant age on the infection of rice by the blast fungus, Pyricularia grisea”,
Phytopathology, No. 48, pp. 25-30.
47 Kim C.H., D.R. Mackenzie and M.C. Rush (1987), A model to forecast
rice blast disease base on the weather indexing, Korean J. Plant Pathol
No. 3 (3), pp. 210 - 216.
48 Kim C.H., R. Yoshino and S. Mogi (1975), “A trial of estimating number
of leaf blast lesions on rice plants on the basis of number of trapped
spores and wetting period of leaves” [in Japanese. English summary] Ann,
Phytopathology, Soc. Jpn. 41, pp. 492 - 499.
49 Kingsolver C.H., T.H. Barksdale and M.A. Marchetti (1984), Rice blast
epidemiology, Bulletin of the Pennsylvania Agricultural experiment
station 853, pp. 1 - 33
50 Koshimizu Y. (1988), A forecasting method for occurrence of rice leaf
blast with AMeDAS data [in Japanese. English summary], Bull. Tohoku
Natl. Agric. Exp. Stn. 78, pp. 67 - 121.
51 Kuribayashi K., H. Ichikawa (1952), Studies on theforecasting of the
rice blast disease [in Japanese, English summary], Bult. Nagano Pref.
Agric. Exp. Stn. 13, pp. 229.
52 Le Dinh Don, Yukiotosa, Hitoshi Nakayashiki and Shigeyuki Mayama.
August (1999), Population structure of rice blast pathogen in Vietnam,