Thạc Sĩ Nghiên cứu ảnh hưởng của màng chitosan đến khối lượng và chất lượng của tôm sú (Penaeus monodon) ngu

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: Nghiên cứu ảnh hưởng của màng chitosan đến khối lượng và chất lượng của tôm sú (Penaeus monodon) nguyên con trong cấp đông và bảo quản đông


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CÁM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN . vi
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ . vii
MỞ ĐẦU . 1
Chương I: TỔNG QUAN . 4
1.1. GIỚI THIỆU SƠ LƯƠC VỀ TÔM SÚ . 4
1.2. GIỚI THIỆU VỀ CHITOSAN 8
1.2.1. Tính chất hoá, lý của chitosan 9
1.2.2. Tính chất sinh học của chitosan . 9
1.2.3. Ảnh hưởng của độ deacetyl hóa đến tính chất của chitosan 9
1.2.4. Cơ chế kháng vi sinh vật của chitosan . 10
1.2.5 Một số ứng dụng chitosan trong bảo quản thực phẩm 11
1.3. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CHITOSAN . 11
1.3.1.Các công trình nghiên cứu ngoài nước. 11
1.3.2. Các công trình nghiên cứu trong nước . 17
1.4. SƠ LƯỢC QUÁ TRÌNH LẠNH ĐÔNG 22
1.4.1. Quá trình cấp đông . 22
1.4.2. Quá trình bảo quản đông 23
1.5 SƠ LƯỢC QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH NH3 24
Chương II: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 27
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CƯU 27
2.1.1. Chitosan . 27
2.1.2. Tôm Sú (Penaeus monodon) . 27
2.1.3 Nơi thực hiện luận văn 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu 28
2.2.1 Phương pháp lấy mẫu: 28
2.2.2. Phương pháp phân tích và xác định các chỉ tiêu . 28
2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu. 29
2. 3. Phương pháp bố trí thí nghiệm . 30
2.3.1. Quy trình công nghệ chế biến tôm nguyên con (HOSO) đông IQF . 30
2.3.2. Quy trình bố trí thí nghiệm chuẩn bị dung dịch chitosan 34
2.3.3. Sơ đồ bố trí thí nghiệm . 35
Chương III: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 37
3.1. PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CƠ BẢN CỦA TÔM SÚ NUÔI
CỦA MẪU THỬ NGHIỆM 37
3.2. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHITOSAN ĐẾN SỰ
HAO HỤT KHỐI LƯỢNG CỦA TÔM SÚ NGUYÊN CON TRONG CẤP
ĐÔNG VÀ BẢO QUẢN ĐÔNG . 38
3.2.1. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến sự hao hụt khối lượng của
tôm sú nguyên con trong c ấp đông 38
3.2.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến sự hao hụt khối lượng của
tôm sú nguyên con trong b ảo quản đông. 40
3.3. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHITOSAN ĐẾN SỰ
BIẾN ĐỔI CHẤT LƯỢNG CẢM QUAN CỦA TÔM SÚ NGUYÊN CON
TRONG CẤP ĐÔNG VÀ BẢO QUẢN ĐÔNG 43
3.3.1. Kết quả đánh giá chất lượng cảm quan của tôm sú trước và sau cấp đông. 43
3.3.2. Kết quả đánh giá chất lượng cảm quan của tôm sú trong quá trình bảo quản
đông. 44
3.4. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHITOSAN ĐẾN BIẾN
ĐỔI HÀM LƯỢNG NH3 CỦA TÔM SÚ NGUYÊN CON TRONG CẤP ĐÔNG
VÀ BẢO QUẢN ĐÔNG. 47
3.4.1. Ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi hàm lượng NH
3
của tôm sú
nguyên con trước và sau cấp đông . 47
3.4.2. Ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi hàm lượng NH
3
của tôm sú
nguyên con trong bảo quản đông . 49
3.5. NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA NỒNG ĐỘ CHITOSAN ĐẾN BIẾN
ĐỔI VI SINH VẬT (TPC, V.CHOLERAE, V.PARA, SALMONELLA,
ENTEROBACTERIACEAE, STAPHYLOCOCCUS AUREUS, E.COLI) CỦA
TÔM SÚ NGUYÊN CON TRONG CẤP ĐÔNG VÀ BẢO QUẢN ĐÔNG 51
3.5.1. Ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi vi sinh vật (TPC, V.cholerae,
V.para, Staphylococcus aureus, Salmonella, E.coli, Enterobacteriaceae) của tôm sú
nguyên con trước và sau cấp đông 51
3.5.2. Ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi vi sinh vật (TPC,
V.cholerae, V.para, Enterobacteriaceae, Staphylococcus aureus, Salmonella,
E.coli) của tôm sú nguyên con trong quá trình bảo quản đông 59
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT Ý KIẾN . 67
1. KẾT LUẬN . 67
2. ĐỀ XUẤT Ý KIẾN . 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO 69
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Nhìn lại chặn đường phát triển của ngành Thủy sản trong những năm gần
đây, trong năm 2008 sản lượng thủy sản cả nước đạt 3,9 triệu tấn trong đó khai thác
đạt 1,95 triệu tấn, nuôi trồng 1,95 triệu tấn, với kim ngạch xuất khẩu 3,75 tỷ USD.
Điều đó cho thấy, sự quan tâm và chiến lược đầu tư phát triển của Chính phủ đóng
vai trò rầt lớn. Đáng chú ý, việc cải thiện nâng cao chất lượng và đa dạng về sản
phẩm của nhiều loài thủy hải sản là yếu tố góp phần phát triển đó. Riêng tại Cà Mau
sản lượng thủy sản 300.000 tấn chiếm 7,7% sản lượng cả nước trong đó sản lượng
tôm sú 47.996 tấn chiếm 16% với kim ngạch xuất khẩu 633,5 triệu USD, đây là mặt
hàng chủ lực của tỉnh Cà Mau và của cả nước.
Sản phẩm tôm sú xuất khẩu chủ yếu là mặt hàng đông lạnh, trong quá trình
sản xuất trải qua nhiều công đoạn làm ảnh đến chất lượng sản phẩm. Trong đó có
công đoạn cấp đông và bảo quản đông, các ảnh hưởng đó như: sự bay hơi nước làm
giảm trọng lượng, biến đổi về thành phần sinh hóa, vi sinh vật ưa lạnh xâm nhập và
phát triển. Để hạn chế sự bay hơi nước, biến đổi thành phần sinh hóa, vi sinh vật ưa
lạnh xâm nhập và phát triển có nhiều giải pháp được thực hiện trong đó có sử dụng
các hoá chất phụ gia có gốc phốt phát, các hóa chất giữ nước không có góc phốt
phát
Tuy nhiên thời gian gần đây có nhiều nhà máy đông lạnh lạm dụng việc sử
dụng các hóa chất phụ gia giữ nước tạo cho sản phẩm có khối lượng giả tạo, từ đó
nhiều thị trường nhập khẩu thủy sản đã phản ứng mạnh mẽ. Bên cạnh đó cơ quan
quản lý chuyên ngành thủy sản của Việt Nam đã có nhiều biện pháp ngăn chặn, chú
ý nhất là quyết định 01/QĐ2008-BNN của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông
thôn.
Sản phẩm tôm sú nguyên con đông lạnh xuất khẩu là một mặt hàng xuất
khẩu của Việt Nam được nhiều nước trên thế giới ưa chuộng vì sản phẩm này có
chất lượng rất cao. Tuy nhiên vấn đề sử dụng phụ gia cho sản phẩm tôm sú nguyên
con đông lạnh chưa có doanh nghiệp nào áp dụng. Hiện tại các loại hóa chất phụ gia
tăng trọng có hay không chứa góc phốt phát có tác dụng khi ngâm sản phẩm trong
thời gian dài nên làm ảnh hưởng rất lớn đến chất của sản phẩm tôm sú nguyên con
đông lạnh như: long đầu, hở đốt, biến màu, vỡ gạch Tôm sú nguyên con đòi hỏi
chất lượng rất cao, bán thành phẩm tôm sú nguyên con trước khi đông phải giữ
được chất lượng gần như ban đầu của nó nếu ngâm hóa chất phụ gia trong thời gian
dài sẽ làm giảm chất lượng của tôm, khi đó tôm sẽ không đạt chất lượng để chế biến
mặt hàng tôm nguyên con. Trong quá trình cấp đông và bảo quản đông hao hụt khối
lượng của tôm sú nguyên con là rất lớn cũng như chất lượng cảm quan của sản
phẩm trong quá trình bảo quản đông giảm đáng kể.
Trong khi đó, chitosan là một polyme sinh học có nguồn gốc từ vỏ tôm, đã
được các nhà khoa học trong và ngoài nước sử dụng làm chất bảo quản cá, mực,
một số loài nông sản rau quả, bước đầu đã có những thành công đáng kể. Tuy nhiên,
việc nghiên cứu ứng dụng chitosan trong bảo quản tôm sú nguyên con đông lạnh thì
chưa có tác giả nào nghiên cứu và công bố.
Vì vậy, đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của màng chitosan đến khối lượng
và chất lượng của tôm sú (Penaeus monodon) nguyên con trong cấp đông và bảo
quản đông” là sự cần thiết trong ngành chế biến thủy sản.
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI LUẬN VĂN
Nghiên cứu ứng dụng đặc tính tạo màng của chitosan trong quá trình cấp
đông và bảo quản đông nhằm khắc phục hao hụt khối lượng và biến đổi chất lượng
của tôm sú đông nguyên con trong chế biến tôm đông lạnh.
3. NỘI DUNG LUẬN VĂN
1. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến sự hao hụt khối lượng
của tôm sú nguyên con trong cấp đông và bảo quản đông.
2. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi chất lượng cảm
quan của tôm sú nguyên con trong cấp đông và bảo quản đông.
3. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi hàm lượng NH
3
của tôm sú nguyên con trong cấp đông và bảo quản đông.
4. Nghiên cứu ảnh hưởng của nồng độ chitosan đến biến đổi vi sinh vật
(TPC, Staphylococus aureus, E.coli, Salmonella, V.cholerae, V.para,
Enterobacteriaceae) của tôm sú nguyên con trong cấp đông và bảo quản đông.
4. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ Ý NGHĨA THỰC TIỂN CỦA LUẬN VĂN
- Việc nghiên cứu ứng dụng chitosan trong quá trình chế biến và bảo quản
sản phẩm tôm sú nguyên con đông lạnh, sẽ khẳng định thêm tính chất diệt khuẩn
của chitosan, đồng thời mở rộng khả năng ứng dụng của chitosan trong lĩnh vực chế
biến thủy sản.
- Trong quá trình nghiên cứu, việc tiến hành thí nghiệm ngay tại doanh
nghiệp nên tất cả các số liệu được doanh nghiệp tham khảo để áp dụng.
- Thành công của luận văn là cơ sở các nhà chế biến khác mạnh dạng áp
dụng theo quy mô công nghiệp.


Chương 1
TỔNG QUAN
1.1. GIỚI THIỆU SƠ LƯƠC VỀ TÔM SÚ
Tôm sú (Penaeus monodon) là loài tôm được đánh bắt và nuôi trồng hàng
đầu thế giới về sản lượng. Theo thống kê của tổ chức Lương thực Nông nghiệp thế
giới (Food Agriculture Organization - FAO), sản lượng tôm sú năm 1997 chiếm
52% sản lượng tôm nuôi trồng toàn thế giới, với tốc độ tăng trưởng trung bình
2%/năm. Trong các vùng nuôi tôm chủ yếu trên thế giới, Ðông Nam Á là vùng dẫn
đầu chiếm 53,7% tổng sản lượng tôm toàn thế giới trong tổng số 54 quốc gia có
ngành công nghiệp nuôi tôm phát triển (thống kê của FAO năm 2002).
Phân loại
- Ngành: Arthopoda
- Ngành Chân khớp
- Ngành phụ: Antennata
- Ngành phụ có râu
- Lớp: Crustacea - Lớp Giáp xác
- Bộ: Decapoda - Bộ mười chân
- Bộ phụ: Natantia - Bộ phụ bơi lội
- Họ chung: Penaeidea
- Họ: Penaeidea - Họ tôm he
- Giống: Penaeus
- Loài: Penaeus monodon
Tên tiếng Anh phổ biến là Black tiger shrimp (theo hệ thống phân loại của
Holthuis, 1989). Tên tiếng Việt phổ biến là tôm sú.
Hiện nay, ở Việt Nam tôm sú là một trong 5 loại tôm được nuôi trồng phổ
biến và quan trọng nhất đối với nền kinh tế Việt Nam:
- Tôm sú (Black tiger shrimp) - Penaeus monodon
- Tôm thẻ (Banana shrimp) - Penaeus merguiensis
- Tôm chân trắng (White leg shrimp) - Penaeus vannamei
- Tôm Nhật Bản (Kuruma shrimp) - Penaeus japonicus
- Tôm càng xanh (Giant fresh water prawn)
Ðặc điểm sinh học và vòng đời tôm sú
Tôm sú sinh trưởng nhanh, khoảng 4-5 tháng là tôm đạt mức trưởng thành, dài
đến 27cm và trọng lượng khoảng 250g. Ðó là trọng lượng lý tưởng cho tôm thương
phẩm tiêu thụ quốc tế.
Trong tự nhiên tôm nước mặn sinh trưởng tới mùa sinh sản chúng tiến vào
gần bờ và đẻ trứng. Trứng nở ra ấu trùng trải qua 3 thời kỳ biến thái Naupilus,
Zoea, Mysis, ấu trùng theo các làn sóng biển dạt vào các cửa sông, nơi nước biển và
nước sông pha trộn nhau nên độ mặn thấp hơn ngoài biển, thích hợp cho ấu trùng
phát triển, đó là vùng nước lợ. Trong môi trường này, ấu trùng (larvae) tiến sang
thời kỳ hậu ấu trùng (postlarvae). Sau đó postlarvae chuyển sang thời kỳ ấu niên
(juvenile) đồng thời bơi ra biển, tiếp tục tăng trưởng, sinh sản và tiếp diễn chu trình
sống của chúng.
Trong tự nhiên tôm sú có thể chịu được sự biến động về độ mặn rất lớn (3-45‰), độ mặn tối ưu là 15-25‰. Tôm sú thuộc loài sinh hoạt về đêm và hay ăn thịt
lẫn nhau. Thường lúc còn nhỏ, ấu trùng tôm sú có khuynh hướng bám vào thành ao
hồ, các góc hồ hoặc chui sâu dưới lớp cát đáy ao hồ về ban ngày, đến ban đêm nổi
lên hoạt động, kiếm tìm thức ăn.
Tôm sú thuộc loại động vật máu lạnh, thân nhiệt thay đổi theo nhiệt độ môi
trường bên ngoài. Nhiệt độ ảnh hưởng tới nhiều phương diện trong đời sống của
tôm: hô hấp, tiêu hóa thức ăn, miễn nhiễm đối với bệnh tật, sự tăng trưởng .Nhiệt
độ thay đổi theo khí hậu mỗi mùa, vì thế tại miền Nam Việt Nam có thể nuôi tôm
quanh năm trong khi miền Bắc chỉ nuôi tôm trong mùa nóng. Ở nhiệt độ 28°C, tôm
sú lớn tương đối chậm, ở nhiệt độ 30°C tôm lớn nhanh hơn nhưng rất dễ mắc các
dịch bệnh như bệnh MBV (Monodon Baculor Virus). Nhiệt độ tối ưu cho tôm sú
phát triển tại các vùng ao hồ nhiệt đới là 28°-30°C.
Phân bố
Tôm sú phân bố trên thế giới ở các vùng Ấn Ðộ Tây, Thái Bình Dương,
Ðông và Nam Châu Phi, đặc biệt tập trung ở các nước vùng Ðông Nam Á như Ðài
Loan, Philippin, Indonesia, Malaysia và Việt Nam.
Ở Việt Nam tôm sú phân bố rộng từ Bắc đến Nam, vùng ven bờ đến vùng có
độ sâu 40m. Vùng phân bố chính là vùng duyên hải miền Trung. Miền Bắc và miền
Nam hiếm hơn, đáng chú ý vùng khai thác Kiên Giang có sản lượng khá nhiều.
Vùng phân bố chính là vùng biển các tỉnh Trung bộ.
Tôm sú khai thác ngoài biển sản lượng hạn chế, mùa đánh bắt từ tháng 1 đến
tháng 11. Hiện nay, việc đánh bắt có phần hạn chế về sản lượng, song việc tăng diện
tích nuôi trong những năm gần đây là đóng vai trò chủ đạo, thường thì mùa vụ thu
hoạch từ tháng 4-9 hàng năm.
Hình thức nuôi : Thâm canh hay gọi là nuôi công nghiệp (TC), bán thâm
canh (BTC) và quảng cảnh cải tiến (QCCT).
Tôm sú nuôi trong các ao đầm nước lợ ở cả vùng cao và vùng trung triều.
Một số nơi nuôi xen kẽ vụ lúa, vụ tôm và nuôi chung với cá rô phi, cua và rong câu.
Khu vực phía Bắc nuôi QCCT và BTC là chủ yếu. Miền Trung nuôi BTC và
TC. Các tỉnh phía Nam nuôi BTC và QCCT.
Thành phần hóa học cơ bản của tôm sú được trình bày tại bảng 1.1
Bảng 1.1. Thành phần hóa học của tôm sú


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1. Trần Băng Diệp, Nguyễn Duy Lâm, Trần Minh Quỳnh (2000), Nghiên
cứu ảnh hưởng của chitosan tới một số vi sinh vật gây thối quả trong bảo quản sau
thu hoạch. Tạp chí KHKT Rau Hoa Quả, số 2, tr 23-27.
2. Trần Thị Luyến (2005), Nghiên cứu biến đổi nitơ tổng số, độ deacetyl và
độ nhớt của chitosan vỏ ghẹ trong quá trình xử lý kiềm đặc, Tạp chí KHCN Thủy
sản, số 1, tr 3-7.
3. Trần Thị Luyến, Huỳnh Nguyễn Duy Bảo (2000), Hoàn thiện qui trình sản
xuất chitin-chitosan và chế biến một số sản phẩm công nghiệp từ phế liệu tôm, cua,
Đề tài cấp Bộ, Trường ĐH Thủy Sản.
4. Trần Thị Luyến, Đỗ Minh Phụng, Nguyễn Anh Tuấn (2005), Sản xuất các
chế phẩm kỹ thuật và y dược từ phế liệu thủy sản, NXB Nông Nghiệp.
5. Nguyễn Đức Lượng, Phạm Minh Tâm (200), Vệ sinh và an toàn thực
phẩm, NXB ĐH Quốc Gia TPHCM.
6. Bùi Văn Miên, Nguyễn Anh Trinh (2003), Nghiên cứu tạo màng vỏ bọc
chitosan từ vỏ tôm và ứng dụng bảo quản thủy sản, Tạp chí KHKT Nông Lâm
Nghiệp, số 2, tr 100-105.
7. Đỗ Minh Phụng, Đặng Văn Hợp (1997), Phân tích kiểm nghiệm sản phẩm
thủy sản, Đại học Thủy sản.
8. Nguyễn Thị Ngọc Tú, Nguyễn Hồng Khánh (2003), Nghiên cứu dung vật
liệu chitosan làm phụ gia thực phẩm đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, Viện Hóa
Học thuộc Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam.
9. Nguyễn Thị Ngọc Tú, Nguyễn Thị Thanh (1998), Khảo sát tác dụng kháng
khuẩn và kháng nấm của chitosan. Tạp chí dược học, số 7.
Tiếng Anh
10. Bhaskara Reddy, M.V., Belkacemi, K., Corcuff, R., Arul, J., 2000. Effect
of pre-harvest chitosan sprays on post-harvest infection by Botrytis cinerea and
quality of strawberry fruit. Postharvest Biology and Technology, 20, 39-51.
11. Mukku Shrinivas Rao *, Kyaw Aye Nyein, Trang Si Trung, Willem F.
Stevens(2003), Optimum parameters for production of chitin and chitosan from
squilla (S. empusa), Food Engineering and Bioprocess Technology, Asian Institute
of Technology, Klong Luang, Pathumthani 12120, Thailand.
12. Pattanasiri, N., Kanlayanarat, S., Kyu, K.L., 2002. Effects of chitosan
coatings on storage life of mango (Mangifera indica L.). Advances in Chitin
Science, Vol V, 505-511.
13. Salamat, K., Wongs-Aree, C., Kanlayanarat, S., 2002. Effects of chitosan
coating on quality of “Sai-Namphaung” mandarin under low temperature storage.
Advances in Chitin Science, Vol V, 512-516.
14. Shahidi, F., J. K. V. Arachchi, and Y. J. Jeon. 1999. Food applications of
chitin and chitosan. Trends Food Sci. Technol. 10:37–51.
15. Shepherd, R., Reader, S., Falshaw, A., 1997. Chitosan functional
properties. Glycoconjugate Journal, 14, 535-542
16. Singh, s s narvi, p k dutta and n d pandey (2005), External stimuli
response on a novel chitosan hydrogel crosslinked with formaldehyde, Department
of Chemistry, Motilal Nehru National Institute of Technology, Allahabad 211 004,
India.
17. Srinivasa, P.C., Revathy Baskaran, Ramesh, M.N., Harish Prashanth,
K.V., Tharanathan, R.N., 2002. Storage studies of mango packed using
biodegradable chitosan film. Eur Food Res Technol, 215, 504-508.
18. Suppajit Sukkunta, Patana Thavipoke, and Piyabutr Wanichpongpan
(1999), Physical and mechanical properties of chitosan film prepared with organic
acids,University of Technology Thonburi, Bangkok.
19. Trang Si Trung a, b, Wah Wah Thein-Hana, Nguyen Thi Quia, ChuenHow Nga and Willem F. Stevensa (2006), Functional characteristics of shrimp
chitosan and its membranes as affected by the degree of deacetylation, Bioprocess
Technology, Asian Institute of Technology, P.O. Box 4 Klong Luang, Pathumthani
12120, Thailand.
20. Wanichpongpan, P., Nantapat, C., Saramas, D., 2002. Enhance surface
coating on mangosteen by using chitosan solution. Advances in Chitin Science, Vol
V, 482-488
21. Xie , J. and Zhao, Y. 2004. Physical and physicochemical characteristics
of three Northwest strawberry cultivars . J. Food Quality. 27(3), 181-194.
22. Yaylayan, V. and Turcotte, G. 2004. Use of unusual storage temperatures
to improve the amino acid profiles of potatoes for novel flavoring applications.
Lebensmittel-Wissenschaft und Technologie, 37: 619-626.
23. You-Jin Jeon, Pyo-Jam Park and Se-Kwon Kim (1992), Antimicrobial
effect of chitooligosaccharides produced by bioreactor, Department of Chemistry,
Pukyong National University, Pusan 608-737, South Korea.
24. Zagory (1999), Microbiological Safety of Controlled and Modified
Atmosphere Packaging of Fresh and Fresh-Cut Produce, U. S. Food and Drug
Administration, Center for Food Safety and Applied Nutrition.
25. Zhao, Y. and Xie , J. 2004. Practice application of vacuum impregnation
technology in fruit and vegetable processing. Trends in Food Sci . & Technol .
15(9), 434-451.