Tài liệu Nền hành chính đàng Trong?

*Cương vực địa giới, hành chính đàng Trong
-Nguyễn Hoàng sau khi vào Nam, một mặt củng cố phòng thủ đất Thuận Quảng chống lại các tấn công của quân Trịnh, mặt khác tìm cách mở mang lãnh thổ xuống phía Nam.
-Năm 1611, Nguyễn Hoàng cử Văn Phong đánh phía biên giới Champa chiếm đất đặt thành phủ Phú Yên.
-Năm 1653 Nguyến Phúc Tần lại cử tướng đem quân chiếm vùng đất từ nam Phú Yên đến bờ sông Phan Lang, đặt ra hai phủ Thái Khang và Diên Khánh.
-Năm 1693 tướng Nguyễn Hữu Kích được cử đem quân chiếm nốt vùng đất còn lại của Champa, vua Ba Tranh bị bắt. Từ đây Champa hoàn toàn nhập vào Đại Việt.
-Thế kỷ XVI - XVII chua Nguyễn Phúc Nguyên 1620 đặt quan hệ với vua Chân Lạp, yêu cầu vua Chận Lạp cho phép cư dân Việt được vào Thuỷ Chân Lạp buôn bán, khai hoang , lập làng. Được sự chấp thuận của vua Chân Lạp nhiều làng Việt đã ra đời ở Mơ Xoài, Đồng Nai,
-Giữa thế kỷ XVII nhà Minh đỏ. Trên 5000 quan lại và binh sĩ cư dân Trung Quốc không chịu theo nhà Thanh, dong thuyền vào Nam, cập bến Đà Nẵng, xin chúa Nguyễn nhập cư ở vùng đất Đông Phố (sau là Gia Định) cùng với di dân Việt Nam dân Minh hương mở rộng dần vùng khai hoang ra các nơi cận phụ Sài Gòn lập nên làng mạc phố xá.
-Năm 1688 phó tướng nhà Minh - Hoàng Tiến nổi loạn ở Mĩ Tho, uy hiếp Chân Lạp. Chúa Nguyễn đánh bại bọn Hoàng Tiến làm chủ đất Đông phố năm 1698, hai dinh Trấn Biên (Biên Hoà), Phiên Trấn (Gia Định) được thành lập.
-Năm 1680, một người nhà Minh là Mạc Cửu cùng họ hàng gia đình chạy sang Phnômpênh xin trú ngụ. Vua Chân Lạp phong Mặc Cửu làm ốc nha đất Sài Mạt (Tây - Thuỷ Chân Lạp). Cửu Mạc mộ thêm dân Việt đến đây khai phá đất hoang thành lập làng Mạc rồi xin thuần phục chúa Nguyễn. Trấn Hà Tiên được thành lập. Tiến trình tiếp diễn cho đến năm 1757 cả vùng Thuỷ Chân Mạc thuộc quyền điều hành của chúa Nguyễn.
-Năm 1744 Đàng trong chia làm 12 dinh và 1 trấn:
1.Chính dinh (Phú Xuân).
2.Cựu dinh (Ai tử, Quảng Trị).
3.Quảng Bình dinh- tục gọi là ding Trạm.
5.Bố Chính dinh tục gọi là dinh ngói.
6.Quảng Nam dinh tục gọi là dinh Chiêm.