Tiến Sĩ Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng ở Việt Nam hiện nay

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. 6
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 6
1.1.1. Các nghiên cứu trong nước 6
1.1.2. Các nghiên cứu nước ngoài .12
1.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 14
1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 16
1.4. Ý NGHĨA NGHIÊN CỨU LUẬN ÁN 17
1.4.1. Ý nghĩa khoa học của luận án 17
1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của luận án 17
Chương 2: LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH
DOANH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG 19
2.1. ĐẶC ĐIỂM DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ VỐN KINH DOANH
CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG .19
2.1.1. Đặc điểm doanh nghiệp xây dựng .19
2.1.2. Phân loại doanh nghiệp xây dựng 20
2.1.3. Khái niệm vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng .22
2.1.4. Đặc trưng vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng .23
2.1.5. Vai trò của vốn kinh doanh trong doanh nghiệp xây dựng .25
2.1.6. Phân loại vốn kinh doanh trong doanh nghiệp xây dựng .26
2.1.7. Nguồn vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng .28
2.2. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
XÂY DỰNG 30
2.2.1. Khái niệm hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 30
2.2.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh
nghiệp xây dựng 33 2.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG .36
2.3.1. Sử dụng các mô hình dự báo .36
2.3.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn kinh
doanh của doanh nghiệp xây dựng 47
2.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG
VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG 61
2.4.1. Kinh nghiệm quốc tế về nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh 61
2.4.2. Bài học kinh nghiệm đối với doanh nghiệp xây dựng ở Việt Nam 67
Kết luận chương 2 69
Chương 3: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH
CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG Ở VIỆT NAM . 70
3.1. TỔNG QUAN VỀ DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG TRONG THỜI
GIAN QUA .70
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển, quy mô của doanh nghiệp
xây dựng 70
3.1.2. Tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp xây dựng 77
3.2. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP
XÂY DỰNG 78
3.2.1. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên vốn kinh doanh (ROA) .78
3.2.2. Tỷ suất lợi nhuận vốn chủ sở hữu (ROE) 79
3.2.3. Tỷ suất sinh lời kinh tế của tài sản (BEP) .81
3.2.4. Tỷ suất lợi nhuận sau thuế trên doanh thu (ROS) .82
3.2.5. Hệ số hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh .84
3.2.6. Hệ số khả năng thanh toán ngắn hạn .85
3.2.7. Hệ số khả năng thanh toán nhanh 86
3.2.8. Vòng quay hàng tồn kho 87
3.2.9. Kỳ thu tiền bình quân .88
3.3. PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ SỬ
DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG .90
3.3.1. Phân tích theo thang đo Linkert để chỉ ra nhân tố ảnh hưởng đến
hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh .90
3.3.2. Phân tích theo phương trình Dupont để chỉ ra các nhân tố ảnh
hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh .95
3.4. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH CỦA
DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG 97
3.4.1. Kết quả đạt được 97
3.4.2. Một số hạn chế .98
3.4.3. Nguyên nhân làm ảnh hưởng tới hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh
của doanh nghiệp xây dựng .103
Kết luận chương 3 109
Chương 4: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN
KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG Ở VIỆT NAM 110
4.1. BỐI CẢNH KINH TẾ VIỆT NAM VÀ THẾ GIỚI GIAI ĐOẠN 2015 - 2025 110
4.1.1. Dự báo bối cảnh kinh tế Việt Nam giai đoạn 2015 - 2025 .110
4.1.2. Dự báo bối cảnh kinh tế thế giới giai đoạn 2015 - 2025 .112
4.2. QUAN ĐIỂM, PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN DOANH
NGHIỆP XÂY DỰNG 112
4.2.1. Quan điểm và phương hướng phát triển doanh nghiệp xây dựng 112
4.2.2. Mục tiêu phát triển và nâng cao hiệu qủa sử dụng vốn kinh doanh
của doanh nghiệp xây dựng .114
4.3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH
CỦA DOANH NGHIỆP XÂY DỰNG .120
4.3.1. Nhóm giải pháp cơ bản 120
4.3.2. Nhóm giải pháp bổ trợ .128
4.4. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ 142
4.4.1. Đối với Chính phủ 142
4.4.2. Đối với các bộ, ngành 148
4.4.3. Đối với Ngân hàng, Kho bạc, Thuế .150
Kết luận chương 4 152
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .153
DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN .155
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .156
PHỤ LỤC 162
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án
Trong nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp xây dựng (DNXD) có vị
trí quan trọng trong quá trình tạo ra của cải cho xã hội, là doanh nghiệp tham gia
vào khâu khởi đầu của quá trình tạo ra cơ sở vật chất, hạ tầng kỹ thuật có giá trị
cao, đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội. Sự phát triển và
hoạt động kinh doanh hiệu quả của các DNXD không chỉ đem lại lợi ích cho các
chủ sở hữu doanh nghiệp, mà còn tạo công ăn việc làm cho xã hội, góp phần
quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Trong
những năm vừa qua, dưới tác động của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh
tế toàn cầu, môi trường kinh tế thế giới và trong nước biến động phức tạp, thị
trường bất động sản trầm lắng đã và đang đặt các doanh nghiệp Việt Nam nói
chung và các DNXD nói riêng trước những thách thức to lớn, đặc biệt là áp lực
cạnh tranh. Điều đó đòi hỏi tất cả các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao
thế và lực của mình, tăng cường khả năng cạnh tranh để tồn tại và phát triển
vững mạnh. Trong bối cảnh đó, việc tổ chức sử dụng vốn tiết kiệm, hiệu quả là



đòi hỏi tất yếu khách quan, gắn liền với sự tồn tại của mỗi doanh nghiệp. Việc
nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh luôn là yêu cầu và nhiệm vụ được đặt
lên hàng đầu trước mỗi quyết định tài chính của doanh nghiệp. Nghiên cứu để
đánh giá một cách khoa học và khách quan về hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh
của DNXD, chỉ ra những điểm hạn chế và nguyên nhân tồn tại, từ đó có giải
pháp phù hợp nhằm hướng tới mục tiêu phát triển bền vững DN.
Những năm vừa qua, các DNXD có mức tăng trưởng thấp so với tốc độ
phát triển của các ngành sản xuất công nghiệp, nhiều DN không đáp ứng đủ việc
làm cho người lao động, tỷ lệ nợ xấu, hàng tồn kho, chi phí sản xuất kinh doanh
dở dang tăng dần, việc dùng vốn ngắn hạn đầu tư vào tài sản dài hạn diễn ra phổ
biến, đầu tư tài sản cố định trong khi DN thiếu việc làm, dẫn đến rủi ro hoạt
động, rủi ro kinh doanh, rủi ro tài chính. Nguồn vốn kinh doanh chủ yếu huy
động từ các tổ chức tín dụng, lãi suất cao, chi phí lãi vay ngày càng gia tăng, quá trình quản lý chi phí đầu tư xây dựng, quản lý vốn Nhà nước, công tác thanh
quyết toán và thu hồi vốn bị chậm trễ, giảm hiệu quả vòng quay của vốn. Mặt
khác, các tổng công ty xây dựng được thành lập theo Quyết định 90, 91 của
Chính phủ, mô hình tổ chức ngày càng lớn dần, kinh doanh đa ngành nghề, hình
thức công ty mẹ - công ty con dần bộc lộ nhiều điểm chưa phù hợp trong quản lý
và điều hành, làm cho hiệu quả sử dụng vốn ngày càng giảm sút.
Từ năm 2008 là năm bắt đầu nền kinh tế có dấu hiệu suy giảm, các
DNXD có đặc thù vốn đầu tư ban đầu lớn và thời gian thu hồi vốn lâu dài, đã
bộc lộ rõ hơn các bất cập về công tác điều hành SXKD, mô hình tổ chức quản lý
và quản trị DN, năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh, hậu quả là các chỉ tiêu
tài chính và hiệu quả kinh doanh của DN giảm sâu so với các năm trước đây.
Trước thực trạng đó, việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh là bài toán
khó đối với Nhà nước và các DNXD. Để DNXD từng bước khắc phục những
tồn tại, việc tìm hiểu, phân tích thực trạng để đưa ra các giải pháp nhằm giúp cho
DNXD nâng cao hiệu quả sử dụng vốn là một nhu cầu cấp thiết. Xuất phát từ
những lý do nêu trên, việc nghiên cứu một cách có hệ thống tình hình sản xuất
kinh doanh (SXKD) của các DNXD, trong đó việc phân tích hiệu quả sử dụng
vốn kinh doanh là vấn đề mang tính thời sự lớn. Chính vì vậy, việc nghiên cứu
đề tài: “Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp xây
dựng ở Việt Nam hiện nay” là có ý nghĩa thiết thực trên cả phương diện lý luận
và thực tiễn.
2. Mục đích nghiên cứu của luận án
- Làm rõ về lý luận các nội dung nghiên cứu về vốn và hiệu quả sử dụng
vốn, các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong doanh
nghiệp xây dựng.
- Luận án phân tích thực trạng hiệu quả sử dụng vốn, các nguyên nhân
cơ bản dẫn tới việc sử dụng vốn kém hiệu quả trong doanh nghiệp xây dựng ở
Việt Nam hiện nay. Luận án đã tập trung đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng
hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của 12 TCTXD giai đoạn 2008 - 2013 theo các chỉ tiêu đánh giá đã xác lập ở chương 2 và phân tích nhóm các chỉ tiêu về:
khả năng thanh khoản, cơ cấu vốn, hiệu quả sử dụng tài sản, khả năng sinh lời.
- Đề xuất các nhóm giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả sử
dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp xây dựng trong những năm tiếp theo.