Thạc Sĩ Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của Thành phố Hà N

MỤC LỤC

Trang
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG SINH HOẠT CHI BỘ TRONG CÁC CƠ
QUAN HÀNH CHÍNH, ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CỦA
THÀNH PHỐ HÀ NỘI
14
1.1. Chi bộ và sinh hoạt chi bộ 14
1.2. Cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp và tổ chức đảng trong các
cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp ở nước ta
33
Chương 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG SINH HOẠT CHI
BỘ TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH, ĐƠN
VỊ SỰ NGHIỆP CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI
54
2.1. Các nhân tố tác động đến chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các
cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội
54
2.2. Chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn
vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội – thực trạng và nguyên nhân
70
Chương 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU
NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SINH HOẠT
CHI BỘ TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH,
ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI
HIỆN NAY
102
3.1. Phương hướng nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các
cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội
hiện nay
102
3.2. Những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt
chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành
phố Hà Nội hiện nay
110
KẾT LUẬN 137
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 140
PHỤ LỤC 147


1
MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Chi bộ là đơn vị chiến đấu cơ bản của Đảng, là hạt nhân lãnh đạo của
hệ thống chính trị ở cơ sở, chi bộ còn là cầu nối trực tiếp giữa Đảng với nhân
dân. Chi bộ và đảng bộ cơ sở lãnh đạo đơn vị thực hiện thắng lợi đường lối,
chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và nhiệm vụ
chính trị của đơn vị; xây dựng tổ chức đảng và phát triển đảng viên; làm
công tác vận động quần chúng. Chi bộ, đảng bộ ở cơ sở có mạnh thì nền
tảng của Đảng mới vững chắc.
Sinh hoạt chi bộ có vai trò, tác dụng to lớn đối với việc xây dựng nội
bộ Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo toàn diện và
sức chiến đấu của tổ chức đảng; là khâu cuối cùng đảm bảo thực hiện thắng
lợi nhiệm vụ chính trị đề ra. Cho nên, nếu sinh hoạt của chi bộ bị buông
lỏng, rời rạc, thiếu nội dung chính trị tư tưởng cụ thể, thiết thực, thì vai trò
lãnh đạo của tổ chức đảng có nguy cơ suy yếu, vai trò tiên phong gương mẫu
của cán bộ đảng viên không được phát huy, kỷ luật lỏng lẻo, các hiện tượng
tiêu cực nảy sinh và phát triển, sự gắn bó giữa Đảng và quần chúng bị suy
yếu.
Trong những năm qua, Đảng ta đã có nhiều chủ trương, giải pháp về
xây dựng, củng cố, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức
cơ sở đảng, chất lượng đội ngũ cán bộ, đảng viên. Thực hiện sự chỉ đạo của
Trung ương, các cấp uỷ, các tổ chức đảng đã tập trung lãnh đạo, tạo được sự
chuyển biến tích cực về các mặt công tác xây dựng Đảng. Tuy nhiên, vẫn
còn không ít chi bộ và tổ chức cơ sở đảng bộc lộ những khuyết điểm, yếu
kém. Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng đó là do chất
lượng sinh hoạt đảng ở các chi bộ, đảng bộ cơ sở chưa đạt yêu cầu. Đại hội
X của Đảng đã nhận định: “Không ít cơ sở đảng yếu kém, năng lực lãnh đạo
và sức chiến đấu thấp, sinh hoạt đảng và quản lý đảng viên lỏng lẻo, nội
dung sinh hoạt nghèo nàn; tự phê bình và phê bình yếu” [28, tr. 271].
2
Chỉ thị số 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương đã
chỉ rõ “Vẫn còn không ít tổ chức cơ sở đảng và chi bộ yếu kém; một bộ phận
cán bộ đảng viên, trong đó có cả đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các
cấp suy thoái về phẩm chất chính trị và đạo đức, lối sống; nhiều cấp uỷ, chi
bộ chưa thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt đảng, buông lỏng công tác
quản lý, giáo dục đảng viên; nội dung sinh hoạt chi bộ còn nghèo nàn, thiếu
nội dung chính trị tư tưởng cụ thể; tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến
đấu, tinh thần tự phê bình và phê bình, ý thức tổ chức, kỷ luật yếu kém; tinh
thần đoàn kết và tình yêu thương đồng chí bị giảm sút; chi bộ chưa thực sự
là nơi sinh hoạt tư tưởng để cấp uỷ nắm và hiểu tâm tư, nguyện vọng của
đảng viên; chi bộ chưa thể hiện tốt vai trò là nơi lãnh đạo, giáo dục, quản lý,
giám sát và rèn luyện đội ngũ đảng viên. Tình hình đó làm suy giảm lòng tin
của nhân dân đối với Đảng, giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của
Đảng ngay từ chi bộ.” [3]
Hội nghị Trung ương 6 khoá X cũng đã chỉ ra những thiếu sót trong
hoạt động của các chi bộ, đảng bộ cơ sở nói chung và trong sinh hoạt đảng
nói riêng, đồng thời yêu cầu các cấp uỷ đảng phải có những biện pháp thật
hiệu quả để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.
Các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Thủ đô giữ vị trí, vai
trò trọng yếu của Đảng và Nhà nước, là chỗ dựa của nhân dân. Hoạt động
của các tổ chức đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong các cơ quan hành
chính, đơn vị sự nghiệp không chỉ có tác động trong phạm vi cơ quan, đơn
vị, mà vai trò và ảnh hưởng của chúng có sức lan tỏa đến mọi lĩnh vực của
đời sống xã hội. Các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp cũng là nơi rất
nhạy cảm, nơi tập trung quyền lực và nguồn lực của xã hội, dễ xảy ra quan
liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực , dễ nảy sinh các “xung đột” xã hội.
Hoạt động của các cơ quan tốt hay chưa tốt, hiệu quả cao hay thấp đều ảnh
hưởng đến uy tín lãnh đạo của Đảng, năng lực quản lý điều hành của Nhà
nước, đến đời sống nhân dân, nhất là lại nằm trên địa bàn Thủ đô. Vì vậy,
nâng vai trò lãnh đạo của Đảng, mà trước hết là nâng cao chất lượng sinh
3
hoạt đảng trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội là yêu
cầu khách quan vừa bức thiết, vừa cơ bản lâu dài
Thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương về việc nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi bộ và tổ chức cơ sở đảng, Thành
uỷ Hà Nội đã có những chủ trương, biện pháp tích cực lãnh đạo và chỉ đạo
các tổ chức đảng trong các địa phương, các cơ quan, đơn vị, đẩy mạnh mọi
hoạt động nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng. Thực hiện nhiệm vụ
xây dựng Đảng của Đại hội Đảng bộ Thành phố lần thứ XIV, Thành uỷ đã
triển khai Chương trình 02-CTr/TU cho công tác toàn khoá với nội dung
nâng cao vai trò lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng của Hà
Nội, trong đó đã thẳng thắn đánh giá: “Không ít nơi, năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu của tổ chức đảng và đảng viên chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm
vụ, vai trò lãnh đạo còn mờ nhạt, chất lượng sinh hoạt tự phê bình và phê
bình yếu, kỷ cương, kỷ luật chưa nghiêm” [59, tr. 2].
Trên thực tế, chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành
chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội vẫn còn nhiều mặt chưa đáp
ứng được yêu cầu; nhiều khuyết điểm, hạn chế trong sinh hoạt đảng chưa
được khắc phục. Chính vì vậy, việc đánh giá đúng thực trạng, xác định rõ
nguyên nhân và đề xuất các giải pháp nhằm khắc phục một cách có hiệu quả
những khuyết điểm, yếu kém, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, trên cơ
sở đó để nâng cao chất lượng lãnh đạo của chi bộ là vấn đề mang tính cấp
bách. Với lý do đó, việc lựa chọn đề tài: “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ trong các đơn vị cơ sở hành chính, sự nghiệp của thành phố Hà Nội" để
nghiên cứu là nhằm thiết thực góp phần cùng Đảng bộ, Chính quyền và nhân
dân thành phố Hà Nội xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh,
xây dựng Thủ đô ngày càng văn minh, hiện đại.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan đến đề tài đã được các cơ
quan lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ
quan tham mưu, các cơ quan nghiên cứu khoa học, các đồng chí lãnh đạo
4
Đảng và nhiều nhà khoa học nước ta đã nỗ lực nghiên cứu, nhờ vậy, các cơ
quan lãnh đạo của Đảng đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, các quy định;
các cơ quan nghiên cứu, các nhà khoa học đã có nhiều quan điểm, nhiều ý
kiến được thể hiện trên sách, báo, tạp chí, trên các phương tiện thông tin đại
chúng. Sau đây là các công trình nghiên cứu tiêu biểu:
2.1. Các nghị quyết, chỉ thị, hướng dẫn của Đảng
Đẩy mạnh cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng
lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, các cơ quan lãnh đạo của Đảng ta
đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, qui định, nguyên tắc lãnh đạo, chỉ đạo,
hướng dẫn và kiểm tra công tác xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao
chất lượng sinh hoạt đảng trong các chi bộ:
- Tiếp tục triển khai và cụ thể hóa việc thực Nghị quyết các đại hội lần
thứ VIII, IX và X của Đảng về công tác xây dựng Đảng, Đảng ta ban hành
nhiều nghị quyết quan trọng, trong đó Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6,
khoá X về việc “Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức
cơ sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên”, đã chỉ rõ thực trạng chất lượng cơ
sở đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, đề cập đến những hạn chế trong sinh
hoạt đảng là nguyên nhân cơ bản của những yếu kém, khuyết điểm của các
tổ chức đảng, đồng thời còn chỉ ra những giải pháp nâng cao chất lượng sinh
hoạt đảng, góp phần nâng cao chất lượng lãnh đạo của các chi bộ, đảng bộ
cơ sở.
- Thực hiện Nghị quyết lần thứ 6 khóa X, Chỉ thị số 10-CT/TW ngày
30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ, kèm theo Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương
về nội dung sinh hoạt trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng, đã nêu lên
những yếu kém của các cơ sở đảng, chi bộ và đội ngũ cán bộ, đảng viên,
những hạn chế, khuyết điểm trong việc thực hiện các nguyên tắc tổ chức,
sinh hoạt đảng; từ đó đề ra những nội dung, biện pháp nâng cao chất lượng
sinh hoạt đảng trong các chi bộ và tổ chức cơ sở đảng.
- Ban Tổ chức Trung ương: Hướng dẫn số 05-HD/BTCTW ngày
5
25/5/2007 về “Nội dung sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở
đảng”là sự tiếp tục thực hiện Hướng dẫn số 57-HD/BTCTW ngày 16/3/2006
Ban Tổ chức Trung ương, hướng dẫn một số vấn đề nâng cao chất lượng
sinh hoạt chi bộ.
- Trên tinh thần đó, Ban Tổ chức Trung ương đã có Hướng dẫn số
3731-CV/BTCTW ngày 16/4/2008, bổ sung một số nội dung sinh hoạt chi
bộ gắn với việc thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh” .
- Ban Tuyên giáo Trung ương: có Hướng dẫn số 34-HD/BTGTW ngày
12/3/2008 về nội dung sinh hoạt chi bộ nhân dịp kỷ niệm 60 năm ngày Chủ
tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc và kỷ niệm 118 năm ngày
sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Thực hiện Nghị quyết của Đảng và Đại hội Đảng bộ Thành phố khóa
XIV, Thành ủy Hà Nội đã xây dựng và triển khai Chương trình 02-CTr/TU
cho công tác toàn khoá, tập trung chỉ đạo khắc phục những khuyết điểm và
yếu kém trong công tác xây dựng Đảng, coi việc cải tiến, nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ là khâu đột phá để nâng cao năng lực lãnh đạo và sức
chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng. Trên tinh thần đó các cấp uỷ đảng
triển khai các đề án công tác lãnh đạo và chỉ đạo đổi mới và nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ trong các loại hình tổ chức cơ sở đảng của Thành
phố.
- Quán triệt tinh thần này, các cấp ủy đảng, các ban, ngành của Thành
phố đã xây dựng kế hoạch cụ thể, hướng dẫn các tổ chức cơ sở đảng trong
các cơ quan, đơn vị, các địa phương, đẩy mạnh các hoạt động nhằm đổi mới
và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ.
2.2. Các sách, đề tài nghiên cứu khoa học, luận văn, luận án:
Trong nhiều năm qua, đã có nhiều công trình bàn về những vấn đề liên
quan đến hướng nghiên cứu của đề tài, tiêu biểu là các công trình sau đây:
- Ban Tổ chức Trung ương Đảng: Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở
đảng và đảng viên, Tập I, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2004.
6
- Ban Tổ chức Trung ương Đảng: Nâng cao chất lượng tổ chức cơ sở
đảng và đảng viên, Tập II, Tạp chí Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2006.
- Ban Tổ chức Trung ương, Nâng cao chất lượng tự phê bình và phê
bình trong sinh hoạt Đảng, Nxb Sự thật, 1986.
- Ban Tổ chức Trung ương, Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ của
Đảng, Nxb Sự thật, 1986.
- Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương: Tài liệu bồi dưỡng công tác
Đảng cho bí thư chi bộ và cấp uỷ viên cơ sở.
- Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh - Viện Xây
dựng Đảng: Tập bài giảng Hệ thống chính trị và nghiệp vụ công tác tổ chức,
tập 2, Hà Nội, 2007.
- Đức Lượng (Chủ biên), Về đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt
Đảng, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2007.
- Ngô Đức Tính: Chất lượng sinh hoạt chi bộ thôn, Đề tài nghiên cứu
cấp cơ sở trọng điểm năm 2006.
- Ngô Đức Tính: Hướng dẫn nghiệp vụ công tác đảng, tập I, II, Nxb
Tư tưởng - Văn hoá năm 1992.
- Cao Duy Tiến: Nâng cao chất lượng sinh hoạt các chi bộ khối nghiên
cứu, giảng dạy ở Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Luận văn thạc
sĩ, ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2001.
- Huỳnh Ngọc Thanh: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu
của các chi bộ ở huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn thạc sĩ,
ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2005.
- Lê Hồng Sơn: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của chi
bộ trong các trường phổ thông công lập tại thành phố Hồ Chí Minh trong
giai đoạn hiện nay. Luận văn thạc sĩ ngành Xây dựng Đảng, Hà Nội, 2005.
2.3. Hội nghị, hội thảo:
- Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Báo Hưng Yên, Hội nghị bàn giải pháp
"Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ thôn và cụm dân cư", ngày
14/11/2003.
7
- Tỉnh uỷ Bình Phước, Hội thảo “Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ
và tăng cường công tác kết nạp đảng viên”, 11/2007.
- Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hội thảo "Nâng cao chất lượng
sinh hoạt chi bộ Đảng", 16/5/2008.
- Đảng uỷ Đường sắt Việt Nam, Hội thảo "Cải tiến, nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ khu vực phía Bắc”, ngày 29/5/2008.
- Đảng uỷ cơ quan Dân chính Đảng tỉnh Quảng Ninh, Hội thảo khoa
học "Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ", 10/2006.
- Ban Tuyên giáo Thành uỷ Hà Nội và Ban Thường vụ Đảng uỷ khối
công nghiệp Hà Nội tổ chức hội thảo “Giải pháp, kiến nghị nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ trong các doanh nghiệp ở Thủ đô Hà Nội”,
30/6/2004.
- Báo Hà Tây, Huyện ủy Ba Vì, Hội thảo "Đổi mới, nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ", 27/10/2007.
- Đảng bộ phường Kim Liên, Thành phố Hà Nội, Tọa đàm "Nâng cao
chất lượng sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ phường Kim Liên", 10/2006.
Nội dung các cuộc hội thảo đều tập trung bàn về thực trạng và những
giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt đảng trong các loại hình tổ chức cơ
sở đảng. Nhiều bài viết nêu lên cách thức tổ chức, điều hành buổi sinh hoạt
như thế nào để có hiệu quả cao; lựa chọn nội dung, hình thức sinh hoạt chi
bộ như thế nào cho cụ thể, thiết thực Qua nội dung những bài viết có thể
khái quát những kinh nghiệm về những biện pháp nâng cao chất lượng sinh
hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội.
2.4. Các bài viết trên báo, tạp chí:
Theo dõi các bài viết đăng trên tạp chí chuyên ngành Xây dựng Đảng,
nhiều tác giả của nhiều bài viết về sinh hoạt chi bộ trong các loại hình chi
bộ, trong đó có những bài viết chuyên sâu về chất lượng sinh hoạt ở các cơ
quan, đơn vị sự nghiệp trường học, bệnh viện. Mặc dù các bài viết về đề tài
này không nhiều, nhưng đó là những quan điểm đánh giá chân thực, những ý
kiến đề xuất khá sắc bén, tổng hợp những kinh nghiệm chỉ đạo và thực hiện
8
sinh hoạt chi bộ của các cơ quan, đơn vị để có thể rút ra những yêu cầu,
những nội dung, biện pháp chung nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Tiêu
biểu là các bài viết sau đây:
- Tuấn Dũng: Nên sinh hoạt chi bộ như thế nào. Tạp chí Xây dựng
Đảng, số 2/2000.
- Phạm Văn Thảnh: Một số biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt
chi bộ, số 5/2002
- Bùi Trọng Vỵ: Cải tiến nội dung sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây dựng
Đảng, số 6/2002.
- TS. Bùi Văn Ngần: Tăng cường sinh hoạt chuyên đề - một biện pháp
nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2003.
- Phương Thảo: Biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở một
số đảng bộ cơ quan, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004
- Nguyễn Công Huyên: Một số kiến nghị từ khảo sát sinh hoạt của gần
1.200 chi bộ cơ quan, Tạp chí Xây dựng Đảng,, số 10/2004.
- Nguyễn Công Huyên: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở Đảng
bộ Công an Trung ương, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 4/2004.
- Bạch Kim: Chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ quan - Thực trạng và giải
pháp, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2005.
- Hà Triều: Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở cơ quan hành
chính, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 1/2008.
- Phạm Thu Huyền: Để nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ cơ quan
khối đoàn thể, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2006.
- Phúc Sơn: Giải pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ ở đảng bộ
Ban Cơ yếu Chính phủ, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007.
- Đức Anh: Nâng cao chất lượng hoạt động chi bộ ở trường cao đẳng,
đại học, số 7/2006.
- Trần Thu Thuỷ: Biện pháp nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ
bệnh viên, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2006.
- ThS. Đỗ Phương Đông: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến
9
đấu của tổ chức cơ sở đảng trong cơ quan hành chính, Tạp chí Xây dựng
Đảng, số 4/2008.
- Nguyễn Minh Tuấn: Sinh hoạt chi bộ theo chuyên đề trong quân đội,
Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004.
- Hoàng Định: Sinh hoạt chi bộ nông thôn, Tạp chí Xây dựng Đảng, số
7/2004
- Phạm Thu Huyền: Hải Phòng nâng cao chất lượng hoạt động chi bộ
khu dân cư, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 7/2004
- Nguyễn Công Huyên: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong
doanh nghiệp tư nhân, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2004.
- Minh Hiếu: Phát huy dân chủ trong sinh hoạt đảng ở xã ngoại thành
Hà Nội, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 10/2004.
- Hồng Phúc: Sinh hoạt chi bộ ở Đảng bộ khối Công nghiệp Hà Nội,
Tạp chí Xây dựng Đảng, số 8/2005.
- Xuân Sơn: Thấy gì từ sinh hoạt chi bộ nông thôn ở Hà Tây?, Tạp chí
Xây dựng Đảng, số 8/2005.
- Minh Hoàn: Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong doanh
nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 9/2007.
- Nguyễn Công Soái: Nâng cao năng lực của tổ chức cơ sở đảng ở Hà
Nội, số 5/2008.
Từ những góc độ lý luận và thực tiễn, những bài viết nêu trên đã phần
nào làm sáng tỏ những hạn chế, yếu kém trong sinh hoạt chi bộ, đảng bộ cơ
sở hiện nay. Đồng thời, các bài viết cũng ít nhiều chỉ ra những phương
hướng và giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, góp
phần xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và
sức chiến đấu của chi bộ, đảng bộ cơ sở.
Tuy nhiên, những bài viết trên chưa phản ánh đầy đủ, chưa đánh giá
hết tình hình sinh hoạt chi bộ, đặc biệt là ở các cơ quan hành chính, đơn vị
sự nghiệp của Hà Nội; đồng thời cũng chưa đề ra được những giải pháp
mang tính toàn diện, làm luận cứ khoa học cho việc đổi mới và nâng cao
10
chất lượng sinh hoạt chi bộ. Nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng ở Đảng
bộ thành phố Hà Nội đang đòi hỏi phải có những công trình nghiên cứu
mang tính hệ thống, toàn diện về những khuyết điểm, yếu kém trong sinh
hoạt chi bộ, chỉ ra những giải pháp thực sự có hiệu quả nhằm thực hiện tốt
các nguyên tắc tổ chức và sinh hoạt đảng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội hiện nay.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu của đề tài:
Trên cơ sở đánh giá đúng thực trạng sinh hoạt cho bộ trong các cơ
quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội trong thời gian qua, đề tài
nêu những phương hướng và đề xuất giải pháp khả thi nhằm nâng cao chất
lượng sinh hoạt chi bộ.
3.2. Nhiệm vụ của đề tài:
- Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về vị trí, vai trò của chi bộ và sinh
hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp; làm rõ những
yêu cầu khách quan của việc đổi mới sinh hoạt chi bộ đối với việc nâng cao
năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng trong các cơ
quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nói chung.
- Làm rõ những đặc điểm về kinh tế, văn hóa, xã hội, công tác xây
dựng Đảng của Thành phố Hà Nội, với tính cách là những nhân tố tác động
đến hoạt động của các tổ chức đảng và tình hình sinh hoạt chi bộ trong các
cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp. Khảo sát, đánh giá những ưu điểm và
hạn chế về chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị
sự nghiệp của Hà Nội, đồng thời chỉ ra những nguyên nhân của những ưu
điểm và hạn chế đó.
- Đề xuất một số phương hướng và giải pháp khắc phục những khuyết
điểm, hạn chế nhằm nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan
hành chính, đơn vị cơ sở sự nghiệp của Hà Nội hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chất lượng sinh hoạt chi bộ trong
11
các đơn vị cơ sở hành chính sự nghiệp.
4.2. Phạm vi, giới hạn nghiên cứu của đề tài là các đơn vị cơ sở hành chính
sự nghiệp, bao gồm: các cơ quan quản lý hành chính của thành phố Hà Nội
như: ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan chuyên môn thuộc ủy ban: các
sở, các phòng .; các đơn vị cơ sở sự nghiệp như: các trường đại học, cao
đẳng, trung học dạy nghề, các trường phổ thông các cơ sở bệnh viện (công
lập), các đơn vị cơ sở nghiên cứu khoa học của thành phố Hà Nội. Trong nội
dung đề tài, để thống nhất với tên gọi hiện nay trong các văn bản của Đảng
và Nhà nước, chúng tôi xác định lĩnh vực nghiên cứu của đề tài là các cơ
quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội.
Với một lĩnh vực nghiên cứu khá rộng lớn, nhất là từ khi Hà Nội mở
rộng (8-2008), và do điều kiện hạn chế, nên đề tài chỉ tập trung điều tra,
khảo sát sinh hoạt chi bộ trong một số cơ quan hành chính nhà nước, một số
đơn vị sự nghiệp của Nhà nước ở Quận Ba Đình, Huyện Từ Liêm, Thị xã
Sơn Tây, Huyện Phúc Thọ; trường đại học Sư phạm Hà Nội, trường Cao
đẳng sư phạm Hà Nội, trường PTTH Yên Hòa (quận Cầu Giấy), trường
PTCS và tiểu học Dịch Vọng B (Quận Cầu Giấy); bệnh viện Xanh-Pôn ;
bệnh viện Phụ sản Hà Nội ; bệnh viện Đống Đa; Viện Nghiên cứu kinh tế -
xã hội Hà Nội trực thuộc Thành ủy, UBND thành phố Hà Nội.
Về thời gian, đề tài điều tra khảo sát thực trạng sinh hoạt chi bộ trong
các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của Hà Nội từ năm 2006 (từ sau
Đại hội XIV của Đảng bộ Thành phố) đến nay, nhất là từ khi thực hiện Chỉ
thị 10-CT/TW ngày 30-3-2007 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về nâng
cao chất lượng sinh hoạt chi bộ trong các loại hình cơ sở đảng.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận:
Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về
xây dựng Đảng, về sinh hoạt đảng và sinh hoạt chi bộ nói riêng; kế thừa các
công trình nghiên cứu đã công bố trên sách, báo, tạp chí; các nghị quyết,
12
chương trình, các báo cáo tổng kết công tác xây dựng đảng của Thành ủy và
cấp ủy các cấp.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp chung:
Việc nghiên cứu đề tài dựa trên cơ sở phương pháp luận của duy vật
biện chứng và duy vật lịch sử; các phương pháp tư duy lôgíc để nghiên cứu
và trình bày đề tài.
- Phương pháp nghiên cứu xã hội học:
+ Phỏng vấn qua bảng hỏi: Các tác giả tiến hành trưng cầu ý kiến qua
bảng hỏi khoảng trên 800 cán bộ, đảng viên ở các chi bộ và các tổ chức đảng
cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của thành phố Hà Nội.
+ Chọn mẫu: Mẫu được chọn theo phương pháp chọn hệ thống khởi
đầu ngẫu nhiên có tính tới một số đặc trưng về địa bàn công tác, sinh sống.
+ Phương pháp phỏng vấn sâu: Tiến hành phỏng vấn sâu đối với một
số cán bộ, đảng viên ở các chi bộ, đảng bộ cơ sở tiêu biểu; một số cán bộ
lãnh đạo các cấp uỷ đảng và một số chuyên gia.
6. Đóng góp khoa học của đề tài
- Hệ thống hóa các quan điểm, lý luận và nghiệp vụ về chi bộ và sinh
hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp.
- Đánh giá đúng thực trạng và những nguyên nhân của thực trạng chất
lượng sinh hoạt chi bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp của
thành phố Hà Nội.
- Đề xuất những giải pháp khả thi nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp nói chung và của thành
phố Hà Nội nói riêng.
- Những kết quả nghiên cứu của đề tài góp phần vào việc hoàn thiện lý
luận về sinh hoạt đảng và sinh hoạt chi bộ nói riêng, đồng thời còn phục vụ
giảng dạy và nghiên cứu trong các trường Đảng, trong các cơ quan lãnh đạo
và các cơ quan chuyên môn công tác đảng. Kết quả nghiên cứu của đề tài
đồng thời được vận dụng trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, góp
13
phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức đảng và
cán bộ, đảng viên của Hà Nội hiện nay.



14
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG SINH
HOẠT CHI BỘ TRONG CÁC CƠ QUAN HÀNH CHÍNH,
ĐƠN VỊ SỰ NGHIỆP CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI

1.1. CHI BỘ VÀ SINH HOẠT CHI BỘ
1.1.1. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chi bộ
Đảng là đội tiên phong của giai cấp công nhân Việt Nam, đại biểu
trung thành cho lợi ích của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và của cả
dân tộc. Đảng được tổ chức hết sức chặt chẽ trên nguyên tắc tập trung, thống
nhất. Trong hệ thống tổ chức Đảng, chi bộ nằm ở cấp cơ sở nhưng có vai trò
vô cùng quan trọng.
Nói về vị trí, vai trò của chi bộ với tính cách là tổ chức nền móng của
Đảng, C.Mác và Ph.Ăngghen - những người sáng lập chủ nghĩa cộng sản và
chính đảng độc lập của giai cấp vô sản, cho rằng: Các chi bộ của Liên đoàn
những người cộng sản được thành lập dưới hình thức bí mật của các hiệp hội
công nhân, nếu các chi bộ này bị buông lỏng về mặt tổ chức sẽ dẫn đến cắt
đứt liên lạc với Ban Chấp hành Trung ương, làm cho Đảng mất chỗ dựa
vững mạnh và duy nhất. Vì thế các ông nhấn mạnh: phải ra sức củng cố tổ
chức chi bộ, biến mỗi chi bộ thành một trung tâm hạt nhân của các hiệp hội
công nhân trong đó lập trường và lợi ích của của giai cấp công nhân được
đưa ra thảo luận phải độc lập với những ảnh hưởng của giai cấp tư sản.
Trong điều kiện Liên đoàn chuyển từ bí mật sang công khai, C.Mác và
Ph.Ăngghen cũng khẳng định, phải tổ chức lại Liên đoàn mà khâu đặc biệt
quan trọng là củng cố chi bộ, biến mỗi chi bộ thành trung tâm và hạt nhân
của các hiệp hội công nhân, là mắt xích quan trọng, là chỗ dựa vững chắc
của Đảng.
Kế thừa và phát triển những tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen về
xây dựng Đảng Cộng sản, V.I.Lênin đặc biệt quan tâm xây dựng tổ chức cơ
15
sở của Đảng. Người chỉ ra rằng, việc thành lập các tổ chức cách mạng trong
các xí nghiệp, nhà máy là nhiệm vụ đầu tiên, cấp bách của Đảng Công nhân
dân chủ -xã hội Nga, mỗi xí nghiệp, nhà máy phải là thành trì của Đảng; là
nơi rèn luyện, phân công công tác, quản lý, sàng lọc đảng viên để họ luôn
luôn là chiến sĩ tiên phong của giai cấp. Chi bộ còn là nền tảng, là hạt nhân
chính trị của các tập thể lao động.
Khi Đảng cầm quyền, tiến hành xây dựng CNXH, các tổ chức đảng
tăng về số lượng, đa dạng về chức năng, nhiệm vụ, nội dung, phương thức
hoạt động, V.I. Lênin chỉ ra rằng: “Những chi bộ ấy liên hệ chặt chẽ với
nhau và với Trung ương đảng, phải trao đổi kinh nghiệm lẫn cho nhau, phải
làm công tác cổ động, tuyên truyền, công tác tổ chức phải thích ứng với mọi
lĩnh vực của đời sống xã hội, với tất cả các loại và mọi tầng lớp quần chúng
lao động, mỗi chi bộ ấy phải thông qua công tác muôn hình muôn vẻ để mà
rèn luyện bản thân mình, rèn luyện đảng, giai cấp, quần chúng một cách có
hệ thống” [50, tr. 232 - 233]. Người khẳng định mỗi chi bộ và mỗi ủy ban
công nhân của Đảng phải là một điểm tựa để tiến hành công tác tuyên
truyền, cổ động và tổ chức thực hiện trong quần chúng, tức là nhất định phải
đi đến nơi mà quần chúng đi và trong mỗi bước đi phải cố gắng làm cho ý
thức quần chúng hướng về chủ nghĩa xã hội.
Vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cách mạng
Việt Nam, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hồ Chí Minh cũng hết sức
coi trọng vị trí, vai trò của chi bộ. Người viết: “Chi bộ là nền móng của
Đảng, chi bộ tốt thì mọi việc sẽ tốt” [59, tr. 92]. Chi bộ là gốc rễ của Đảng.
Ngay từ khi thành lập Đảng, Điều lệ Đảng đã qui định: “Ở mỗi xưởng máy,
hầm mỏ, xí nghiệp, cơ quan, trường học, đường phố, đại đội - có 3 đảng viên
trở lên thì lập một chi bộ. Chi bộ là đồn lũy của Đảng chiến đấu trong quần
chúng” [56, tr. 242]. “Mỗi cơ sở là hạt nhân lãnh đạo của quần chúng của cơ
sở, đoàn kết chặt chẽ, liên hệ mật thiết với quần chúng, phát huy trí tuệ và
lực lượng vĩ đại của quần chúng” [58, tr.23]. “Cách mạng là sự nghiệp của
quần chúng dưới sự lãnh đạo của Đảng, tác dụng của chi bộ là cực kỳ quan
16
trọng vì nó là sợi dây chuyền để liên hệ Đảng với quần chúng”[58, tr.23].
Theo Hồ Chí Minh, nhiệm vụ của chi bộ là luôn luôn tuyên truyền cho
nhân dân, để thực hiện khẩu hiệu và chính sách của Đảng, luôn luôn chú ý
đến tư tưởng và nhu cầu của nhân dân và kịp thời báo cáo cho cấp trên biết
rõ; luôn quan tâm đến đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa của nhân dân,
đồng thời giáo dục nhân dân, tổ chức nhân dân để giải quyết các vấn đề cho
nhân dân. Chi bộ cần làm đầy đủ những công việc ấy thì Đảng mới liên hệ
chặt chẽ với quần chúng.
Như vậy, cả trong quan điểm của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin và
tư tưởng Hồ Chí Minh đều khẳng định vị trí, vai trò cực kỳ quan trọng của
chi bộ, là nền tảng của Đảng, hạt nhân chiến đấu của Đảng, nơi tuyên truyền,
cổ động quần chúng, giáo dục thức tỉnh quần chúng và tổ chức cho quần
chúng đấu tranh cách mạng; chi bộ là tế bào của Đảng; là cầu nối, sợi dây
chuyền liên hệ giữa Đảng với quần chúng nhân dân. Chi bộ mạnh thì Đảng
mạnh, chi bộ yếu thì Đảng yếu. Vì vậy, chăm lo xây dựng chi bộ đảng trong
sạch, vững mạnh là nhiệm vụ cực kỳ quan trọng của công tác xây dựng
Đảng.
Đối với Đảng ta, ngay từ thời kỳ đầu thành lập, trong Điều lệ đầu tiên
của Đảng ghi rõ: “Căn bổn tổ chức của Đảng là chi bộ (lò máy, công sở, nhà
buôn, trường học ” [29, tr. 121].
Trong điều kiện hoạt động bí mật, Đảng ta chú trọng tổ chức, phát
triển các chi bộ cộng sản ở các khu công nghiệp tập trung đông công nhân,
những vùng nông thôn và trong học sinh, sinh viên, trí thức nhằm tuyên
truyền, cổ động và tổ chức quần chúng đứng lên đấu tranh giành chính
quyền. Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương của Đảng Cộng sản Đông
Dương (25-28/2/1943) đã đề ra nhiệm vụ cần ra sức tổ chức chi bộ xí
nghiệp, đó là phương pháp chính làm cho cơ sở của Đảng được vững và
thành phần của Đảng được tốt đẹp. Vì vậy đảng bộ nào cũng phải đưa đồng
chí của mình vào những xí nghiệp lớn nơi mình hoạt động gây ra phong trào
công nhân hóa theo khẩu hiệu: "Đi vào xí nghiệp, chiếm lấy xí nghiệp”, phải
17
làm cho các chi bộ đảng có sinh hoạt thực tế theo chỉ thị về sinh hoạt chi bộ.
Đại hội Đảng lần thứ III (9/1960) quyết định hệ thống tổ chức đảng
gồm 4 cấp: Trung ương, tỉnh (thành phố trực thuộc Trung ương), huyện (thị
xã, khu) và cơ sở đảng, hệ thống đó được duy trì cho đến nay. Do đó chi bộ
trở thành tổ chức đảng trực thuộc đảng ủy cơ sở. Tuy nhiên, các chi bộ trong
các xí nghiệp, cơ quan, trường học, khu phố và trong quân đội đã được củng
cố một bước, các chi bộ trở thành những đơn vị lãnh đạo và chiến đấu bảo
vệ tổ quốc và xây dựng CNXH.
Trong Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng
sản Việt Nam được trình bày tại Đại hội lần thứ IV của Đảng đã tổng kết 5
bài học kinh nghiệm về xây dựng tổ chức cơ sở đảng đã khẳng định phải
nắm chắc khâu trung tâm của công tác củng cố cơ sở đảng là chi bộ, thường
xuyên giữ vững chế độ và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, làm cho chi
bộ, tổ chức tế bào đầu tiên của Đảng thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị,
là đơn vị chiến đấu ở cơ sở và là trường học giáo dục, rèn luyện đảng viên.
Trong các Điều lệ Đảng từ Đại hội IV đến nay đều có qui định riêng
về vị trí, nhiệm vụ của chi bộ dưới đảng ủy cơ sở: Chi bộ là tổ chức tế bào
cơ bản của Đảng, là hạt nhân lãnh đạo và chiến đấu của Đảng trong quần
chúng, là trường học giáo dục, rèn luyện mọi đảng viên, nơi kết nạp đảng
viên và thi hành kỷ luật đối với đảng viên, phân công và kiểm tra công tác
đảng viên.
Điều 27, Điều lệ Đảng thông qua Đại hội VII xác định: “Chi bộ là nơi
trực tiếp nối liền Đảng với quần chúng, được tổ chức theo nơi làm việc hoặc
nơi ở của đảng viên. Chi bộ có nhiệm vụ giáo dục, rèn luyện, quản lý, phân
công và kiểm tra công tác của đảng viên, kết nạp đảng viên mới và thi hành
kỷ luật đảng viên, lãnh đạo việc thực hiện nhiệm vụ trong phạm vi đơn vị”.
Điểm 2 Điều 24 của Điều lệ Đảng thông qua tại Đại hội Đảng lần thứ
VIII, lần thứ IX qui định: Chi bộ lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của
đơn vị; giáo dục, quản lý và phân công công tác cho đảng viên; làm công tác
vận động quần chúng và công tác phát triển đảng viên; kiểm tra, thi hành kỷ
18
luật đảng viên; thu, nộp đảng phí.
Hiện nay, vị trí, vai trò quan trọng của chi bộ đảng vẫn được Đảng ta
khẳng định. Điều 21 Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam thông qua tại Đại hội
X đã xác định: Tổ chức cơ sở đảng (chi bộ cơ sở, đảng bộ cơ sở) là nền tảng
của Đảng, là hạt nhân chính trị ở cơ sở. Ở xã, phường, thị trấn, cơ quan, hợp
tác xã, doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp, đơn vị cơ sở trong quân đội, công an
và các đơn vị cơ sở khác, có từ ba đảng viên chính thức trở lên lập tổ chức
cơ sở đảng. Tổ chức cơ sở đảng dưới ba mươi đảng viên, lập chi bộ cơ sở; tổ
chức cơ sở đảng có từ ba mươi đảng viên lập đảng bộ cơ sở, có các chi bộ
trực thuộc đảng ủy.
Về chức năng, nhiệm vụ của chi bộ, Điều lệ Đảng thông qua tại Đại
hội lần thứ X của Đảng cũng qui định: Chi bộ có nhiệm vụ lãnh đạo đơn vị
thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật
của Nhà nước và nhiệm vụ chính trị của đơn vị; giáo dục, quản lý và phân
công công tác cho đảng viên; làm công tác vận động quần chúng và công tác
phát triển đảng viên; kiểm tra, thi hành kỷ luật đảng viên; thu, nộp đảng phí.
Những qui định trong các Văn kiện của Đảng đã nói lên tầm quan
trọng của chi bộ, đặc biệt với nhiệm vụ then chốt là công tác xây dựng
Đảng. Chi bộ là nơi gần dân, sát dân nhất, trực tiếp lắng nghe, tiếp thu ý kiến
và giải quyết những vấn đề quần chúng đặt ra hàng ngày và báo cáo kịp thời
lên cấp trên, tiến hành vận động nhân dân. Từng chi bộ có mạnh thì nền tảng
của Đảng mới vững chắc. Chi bộ là “tế bào” của cơ thể Đảng, chi bộ có
mạnh, hoạt động có hiệu quả thì toàn bộ “cơ thể” Đảng mới có sức sống
mạnh mẽ, mới có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu cao.
1.1.2. Sinh hoạt chi bộ và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ
1.1.2.1. Khái niệm, vai trò của sinh hoạt chi bộ
Khái niệm sinh hoạt chi bộ liên quan mật thiết với các khái niệm hoạt
động của Đảng và sinh hoạt đảng.
Nói đến hoạt động của Đảng là nói đến nhiều mặt: từ hoạt động xây
dựng nội bộ Đảng, xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và tổ chức, công
19
tác kiểm tra, giám sát, khen thưởng và kỷ luật, công tác văn phòng cấp ủy,
đến hoạt động lãnh đạo xã hội của Đảng: lãnh đạo đối với Nhà nước, Mặt
trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân; lãnh đạo các lãnh vực của đời sống xã
hội và vận động quần chúng nhân dân Hoạt động xây dựng nội bộ Đảng
nhằm làm cho Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và
tăng cường sức chiến đấu để Đảng tiến hành lãnh đạo Nhà nước, các đoàn
thể nhân dân và xã hội có hiệu quả, gắn bó mật thiết với nhân dân.
Sinh hoạt đảng là một mặt hoạt động của Đảng. Quan niệm sinh hoạt
đảng hiện nay vẫn còn những ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng sinh
hoạt đảng chỉ là những cuộc họp đảng, cuộc họp chi bộ đảng, tổ đảng và các
hoạt động khác như học tập nghị quyết, thông tin, thời sự . Trong cuốn “Về
đổi mới và nâng cao chất lượng sinh hoạt Đảng”, tác giả Đức Lượng quan
niệm: “Sinh hoạt Đảng là sự phản ánh quá trình xây dựng đường lối, chủ
trương, chính sách thông qua hoạt động tập hợp trí tuệ, sức mạnh của tập thể
các tổ chức và các thành viên của Đảng để thực hiện lý tưởng, mục tiêu của
Đảng; là sự phản ánh quá trình hoạt động xây dựng Đảng về chính trị, tư
tưởng và tổ chức; xây dựng đội ngũ cán bộ và tổ chức đảng trong sạch, vững
mạnh, đủ sức gánh vác trọng trách đối với giai cấp, đối với dân tộc; là sự
phản ánh mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân thông qua các hoạt
động vì dân, tìm sức mạnh của tổ chức đảng, đảng viên từ nhân dân” [51].
Theo đó, tác giả nêu ba loại hình sinh hoạt đảng thường gặp: sinh hoạt trong
đại hội đảng các cấp; sinh hoạt của các cấp ủy đảng; sinh hoạt của các ban
xây dựng Đảng, các ban tham mưu của Đảng, thông qua sinh hoạt để nghiên
cứu, tổng hợp, đề xuất làm tham mưu cho các cấp ủy. Quan điểm trên có
nhiều yếu tố hợp lý, nhưng chưa đề cập đến quan niệm sinh hoạt chi bộ là
hoạt động của tất cả đảng viên để bàn bạc, thảo luận và quyết định các chủ
trương, biện pháp nhằm thực hiện nhiệm vụ ở đơn vị, xây dựng tổ chức đảng
trong sạch, vững mạnh. Về nội dung, sinh hoạt đảng phản ánh các hoạt động
chủ yếu của các tổ chức đảng và đảng viên: sinh hoạt lãnh đạo đề ra đường
lối, chủ trương, chính sách, xây dựng các nghị quyết, chương trình hành
20
động; sinh hoạt xây dựng đội ngũ đảng viên và tổ chức đảng: giáo dục, học
tập, rèn luyện lập trường, quan điểm, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống;
sinh hoạt lãnh đạo, chỉ đạo các cơ quan Nhà nước, Mặt trận, các đoàn thể
nhân dân để thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, tổ chức và vận
động nhân dân, phát huy quyền làm chủ của dân, xây dựng mối quan hệ mật
thiết với nhân dân.
Như vậy, sinh hoạt đảng là nội dung rất cơ bản trong hoạt động của
Đảng, sinh hoạt đảng thể hiện những nội dung cốt lõi trong hoạt động của
Đảng. Sinh hoạt chi bộ là một trong những loại hình sinh hoạt đảng diễn ra ở
cơ sở đảng, đó là hoạt động tập thể của tất cả đảng viên để bàn bạc, thảo
luận, quyết định các chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo nhằm thực
hiện nhiệm vụ của đơn vị, đồng thời để xây dựng tổ chức đảng trong sạch,
vững mạnh. Theo qui định của Điều lệ Đảng hiện hành, chi bộ sinh hoạt
thường kỳ mỗi tháng một lần, sinh hoạt bất thường khi cần thiết. Sinh hoạt
chi bộ lấy nguyên tắc tập trung dân chủ làm nguyên tắc cơ bản, lấy tự phê
bình và phê bình làm qui luật phát triển.
Sinh hoạt chi bộ là một trong những biện pháp về tổ chức và tư tưởng
rất cơ bản, chi phối trực tiếp, toàn bộ quá trình hoạt động của tổ chức đảng
và từng đảng viên.
Sinh hoạt chi bộ trước hết nhằm giáo dục, rèn luyện nâng cao trình độ
trí tuệ, năng lực công tác, phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đội ngũ
đảng viên, tạo điều kiện cho đảng viên thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị được
giao.
Sinh hoạt chi bộ là biện pháp tích cực để quản lý, giáo dục đảng viên.
Để Đảng có năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu thì phải thường xuyên sinh
hoạt để giáo dục rèn luyện, không ngừng nâng cao năng lực, trình độ, phẩm
chất chính trị, đạo đức, lối sống cho đảng viên. Sinh hoạt chi bộ vì vậy được
coi là trường học giáo dục cộng sản và rèn luyện phẩm chất chính trị, đạo
đức cách mạng cho cán bộ, đảng viên.
Sinh hoạt chi bộ là diễn đàn dân chủ nhằm phát huy tính tích cực, sáng
21
tạo của từng đảng viên và tổ chức đảng, đảm bảo cho mỗi đảng viên và tổ
chức đảng thực hiện chức năng lãnh đạo của mình ở cơ sở. Trong sinh hoạt
đảng, mỗi đảng viên và cán bộ được thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình,
được dân chủ bàn bạc, thảo luận đề ra các chủ trương, biện pháp và tổ chức
thực hiện các nhiệm vụ chính trị của tổ chức đảng, vì vậy, sinh hoạt chi bộ là
khâu cuối cùng đảm bảo thực hiện thắng lợi nhiệm vụ đề ra.
Sinh hoạt chi bộ đảm bảo tăng cường ý thức tổ chức kỷ luật của đảng
viên và tổ chức đảng. Thông qua sinh hoạt đảng và bằng sinh hoạt đảng xây
dựng mối đoàn kết, thống nhất trong Đảng, sự gắn bó giữa đảng viên với tổ
chức và giữa đảng viên với nhau, xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững
mạnh. Sinh hoạt chi bộ là phương thức để giáo dục và thi hành kỷ luật đối
với những đảng viên vi phạm kỷ luật, đồng thời là phương thức để xem xét,
giới thiệu và kết nạp đảng viên.
Sinh hoạt chi bộ có vai trò, tác dụng to lớn đối với việc nâng cao năng
lực lãnh đạo toàn diện và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Thông qua sinh
hoạt chi bộ để xây dựng nội bộ Đảng trong sạch, vững mạnh, nâng cao năng
lực lãnh đạo và sức chiến đấu, đảm bảo cho tổ chức đảng lãnh đạo thắng lợi
nhiệm vụ chính trị được giao. Sinh hoạt chi bộ trở thành yêu cầu có tính
nguyên tắc, bắt buộc mọi tổ chức đảng, mọi cán bộ, đảng viên, đảm bảo cho
chi bộ vừa là tổ chức lãnh đạo, vừa là tổ chức chiến đấu và là một tổ chức
hành động.
Sinh hoạt chi bộ là cơ sở tồn tại của Đảng. Nếu coi Đảng là một cơ thể
sống, trong đó chi bộ, đảng bộ cơ sở là tế bào cấu thành tổ chức đảng, thì
sinh hoạt chi bộ, đảng bộ thường xuyên là quá trình trao đổi chất trong mỗi
tế bào, là dấu hiệu của sự sống, không sinh hoạt hoặc sinh hoạt không
thường xuyên cũng có nghĩa là quá trình trao đổi chất không liên tục, bị ngắt
quãng, sự sống sẽ ngưng trệ. Đảng ta đã khẳng định, mỗi đảng viên, mỗi chi
bộ trước hết là cán bộ cao cấp phải không ngừng rèn luyện, nâng cao tính tổ
chức, tính kỷ luật, tính tự giác đặt mình trong sự quản lý của tổ chức đảng,
thường xuyên tham gia sinh hoạt chi bộ, tự giác ghép mình vào khuôn khổ
22
kỷ luật của Đảng, không để một đảng viên nào đứng ngoài trách nhiệm quản
lý của một tổ chức, một tập thể. Thực tế cho thấy: “Hễ nơi nào, lúc nào mà
sinh hoạt của chi bộ buông lỏng, rời rạc, hoặc không có nội dung chính trị,
tư tưởng cụ thể, thiết thực, thì nơi đó, lúc đó đã bắt đầu có nguy cơ đi chệch
đường lối, chính sách của Đảng, hạ thấp vai trò tiên phong gương mẫu của
cán bộ đảng viên, làm kỷ luật lỏng lẻo, các hiện tượng tiêu cực nảy sinh và
phát triển, sự gắn bó giữa Đảng và quần chúng bị suy yếu” [23, tr. 131].
Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá IX tiếp tục
khẳng định: “Nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức cơ sở
đảng, nhất là chi bộ. Toàn Đảng tập trung chỉ đạo xây dựng, củng cố tổ chức
cơ sở và hướng về cơ sở, gắn xây dựng tổ chức đảng với xây dựng, củng cố
hệ thống chính trị ở cơ sở, nhất là đổi mới, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi
bộ” [27, tr. 144, 146, 156].
Chính vì vậy, Đảng ta luôn coi trọng việc xây dựng và củng cố chi bộ,
thường xuyên chăm lo cải tiến và nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, coi
đó là một khâu đột phá trong quá trình chỉnh đốn và đổi mới phương thức
lãnh đạo của Đảng ta hiện nay.
1.1.2.2. Nội dung, hình thức và tính chất của sinh hoạt chi bộ
* Nội dung sinh hoạt chi bộ
Nội dung sinh hoạt chi bộ là tổng hợp những mặt hoạt động chính trị,
tư tưởng và tổ chức, nhằm xây dựng nội bộ đảng trong sạch, vững mạnh,
nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng. Nội dung
sinh hoạt chi bộ bao gồm nhiều mặt hoạt động khác nhau, nhưng có những
nội dung cơ bản sau đây:
- Học tập, quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước, chỉ thị, nghị quyết của tổ chức đảng cấp trên. Phổ biến
quán triệt đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà
nước, chỉ thị, nghị quyết của cấp trên, nhất là những vấn đề có liên quan đến
nhiệm vụ chính trị của ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị, quyền và nghĩa
vụ của đảng viên; thông tin về tình hình thế giới trong nước và địa phương có liên quan đến tư tưởng của đảng viên trong chi bộ và trong quần chúng,
theo hướng dẫn của ban tuyên giáo cấp uỷ cấp trên và những tài liệu để đảng
viên nghiên cứu, tham khảo.
Thực hiện nội dung này làm cho mọi đảng viên quán triệt đường lối,
chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chỉ thị, nghị
quyết, kế hoạch, chương trình công tác của cấp trên. Nắm thông tin thời sự,