Tài liệu Nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố

Nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến


nghị khởi tố




Tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố là những đầu mối, căn cứ đầu tiên để cơ quan điều tra và các cơ quan được giao tiến hành một số hoạt động điều tra tiến hành thẩm tra, xác minh. Trên cơ sở kết quả xác minh, các cơ quan này sẽ ban hành quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án hình sự. Do đó, hoạt động tiếp nhận, quản lý, xử lý các tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố đóng vai trò quan trọng trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Là cơ quan giữ quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp, hoạt động kiểm sát việc xử lý tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố của Viện kiểm sát nhân dân (VKSND) là yêu cầu khách quan. Nhưng trên thực tế, hoạt động này đã đạt được hiệu quả?


1. Kiểm sát việc xử lý tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố




Khoản 4 Điều 103 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) quy định: “Viện Kiểm sát (VKS) có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết của Cơ quan điều tra đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố”. Thực hiện quy định trên, thời gian qua, liên ngành VKSNDTC, TANDTC, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng đã có Thông tư liên tịch số 01/2005/TTLT/VKSTC-TATC-BCA-BQP ngày 01/7/2005 hướng dẫn thi hành một số quy định của pháp luật trong công tác thống kê hình sự, thống kê tội phạm. “Cơ quan Công an có trách nhiệm thống kê kết quả tiếp nhận, xử lý tin báo, tố giác tội phạm từ kết quả xử lý những vụ vi phạm pháp luật hình sự thuộc thẩm quyền xử lý của mình và chuyển kết quả tổng hợp thống kê sang VKS cùng cấp”. Quy chế thực hành quyền công tố, kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc điều tra các vụ án hình sự được ban hành theo Quyết định số 07/QĐ- VKSTC ngày 02/01/2008 của VKSNDTC hướng dẫn: “Kiểm sát viên được phân công phải kiểm sát chặt chẽ việc tiếp nhận và giải quyết của cơ quan điều tra cùng

cấp đối với các tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Hàng tuần Kiểm sát viên yêu cầu cơ quan điều tra cùng cấp thông báo đầy đủ cho VKS các tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố mà cơ quan điều tra đã tiếp nhận được ”. Trước đây, chỉ có Thông tư liên ngành số 03-TT/LN ngày 15/5/1992 của VKSNDTC, Bộ Nội vụ (nay là Bộ Công an), Bộ Quốc phòng, Bộ Lâm nghiệp và Tổng cục Hải quan quy định về mối quan hệ phối hợp trong giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố. Nhưng khi BLTTHS được ban hành thì chưa có văn bản thay thế Thông tư liên ngành số 03-TT/LN. Các văn bản viện dẫn ở trên chỉ là những quy định trong thực hiện thống kê hình sự - thống kê liên ngành và hướng dẫn của ngành KSND để thực hiện chức năng thực hành quyền công tố - kiểm sát điều tra các vụ án hình sự. Do đó, hiệu quả trong thực tiễn áp dụng là rất hạn chế “một số đơn vị chưa thực hiện đầy đủ quyền hạn, trách nhiệm trong kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm”1. Hoạt động của các VKS trong công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra cho thấy, kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố là khâu yếu, cần phải tăng cường.


Năm 2010, thực hiện Chỉ thị số 02/2010/CT-VKSTC ngày 15/01/2010 của VKSNDTC về công tác của ngành KSND năm 2010, Vụ Thực hành quyền công tố và Kiểm sát điều tra án hình sự về trật tự xã hội (Vụ 1A) được giao tiến hành sơ kết công tác kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố trong toàn ngành đã đưa ra kiến nghị có đề cập đến “Quy định cụ thể về trình tự, thủ tục, thời gian tiếp nhận, thụ lý, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm; trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan điều tra, VKS và các cơ quan có liên quan trong công tác này”, “quy định cụ thể quyền hạn và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức và công dân trong việc cung cấp tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố”2; nhưng đến nay, vẫn chưa có quy định pháp luật nào được sửa đổi hay ban hành mới về vấn đề này.

VKSND thành phố Hà Nội đã tổ chức Hội nghị sơ kết đánh giá, rút kinh nghiệm công tác kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố có kiến nghị “ nghiên cứu bổ sung khái niệm “tin báo, tố giác về tội phạm” , “sửa đổi Điều 103 BLTTHS theo hướng kéo dài thời gian giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm”, “cần quy định trách nhiệm cung cấp thông tin về tố
giác và tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố của cơ quan điều tra”3.




Những kiến nghị như: “Cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung những quy định của BLTTHS liên quan đến tố giác, tin báo về tội phạm theo hướng quy định VKS phải là cơ quan có trách nhiệm nắm, quản lý được đầy đủ các tố giác, tin báo về tội phạm”, “làm rõ khái niệm tố giác, tin báo về tội phạm để thống nhất nhận thức chung. Quy định rõ trình tự, thủ tục tiếp nhận, trách nhiệm của các cơ quan tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm .”4; hoặc “BLTTHS hiện hành tuy quy định VKS có trách nhiệm kiểm sát việc giải quyết của cơ quan điều tra đối với tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, nhưng không quy định cụ thể các quyền năng pháp lý cần thiết cho việc thực hiện quy định này Điều 37 BLTTHS chỉ quy định những nhiệm vụ, quyền hạn phát sinh từ khi được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với vụ án hình sự”5 nhưng vẫn đang chỉ là kiến nghị. Tạp chí Kiểm sát số 12 tháng 6/2009 đã đăng 12 bài viết chuyên đề tập trung về kiểm sát giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố; nhưng tất cả các bài viết trên đều chưa đưa ra được các khái niệm có liên quan hay các kiến nghị cụ thể nhằm hoàn thiện pháp luật, quy chế của ngành và sắp xếp đơn vị, cán bộ đảm nhận công tác này để thực hiện tốt chức năng kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố nói riêng, hoàn thiện hệ thống pháp luật tố tụng hình sự nói chung.




2. Nâng cao chất lượng kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố