Thạc Sĩ Nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN . i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC . iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT . vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU vii
DANH MỤC HÌNH VẼ viii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 3
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài nghiên cứu . 4
5. Bố cục của luận văn 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ CHẤT LƯỢNG ĐÀO
TẠO NGHỀ 5
1.1. Cơ sở lý luận về chất lượng đào tạo nghề 5
1.1.1 Các khái niệm về nghề . 5
1.1.2. Quan niệm về đào tạo nghề . 6
1.1.3. Các hình thức đào tạo nghề . 7
1.1.4. Những vấn đề cơ bản về chất lượng đào tạo nghề 8
1.1.5. Các yếu tổ ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề . 12
1.1.6. Các quan điềm về phát triển Kinh tế - Xã hội địa phương . 19
1.1.7. Ảnh hưởng của đào tạo nghề tới phát triển Kinh tế - Xã hội 20
1.2. Cơ sở thực tiễn về nâng cao chất lượng đào tạo nghề 21
1.2.1. Kinh nghiệm về nâng cao chất lượng đào tạo nghề của một số quốc gia
trên thế giới . 22
1.2.2. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam 24
1.2.3. Bài học kinh nghiệm đối với Thái Nguyên . 29
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 33
2.1. Câu hỏi nghiên cứu của đề tài 33


iv
2.2. Phương pháp nghiên cứu 33
2.2.1. Cơ sở phương pháp luận . 33
2.2.2. Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu . 33
2.2.3. Phương pháp thu thập thông tin 33
2.2.4. Phương pháp tổng hợp xử lý số liệu . 34
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu . 35
Chương 3: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO NGHỀ TẠI CÁC
TRUNG TÂM DẠY NGHỀ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN . 37
3.1. Điều kiện tự nhiên - xã hội tỉnh Thái Nguyên 37
3.1.1. Điều kiện tự nhiên tỉnh Thái Nguyên 37
3.1.2. Điều kiện xã hội 39
3.1.3. Cơ sở hạ tầng . 40
3.2. Hệ thống các Trung tâm dạy nghề công lập của tỉnh Thái Nguyên . 40
3.2.1. Công tác quản lý nhà nước các Trung tâm dạy nghề 41
3.2.2. Số lượng và chức năng, nhiệm vụ của các trung tâm dạy nghề công lập . 42
3.3. Thực trạng chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề công lập của tỉnh 44
3.3.1. Đánh giá chất lượng đào tạo . 45
3.3.2. Công tác tuyển sinh . 46
3.3.3. Thiết kế chương trình, nội dung và tổ chức đào tạo . 47
3.3.4. Công tác quản lý giảng dạy và học tập . 51
3.3.5. Công tác xây dựng chương trình, giáo trình và nghiên cứu khoa học 52
3.3.6. Quản lý đội ngũ cán bộ giáo viên . 53
3.3.7. Đánh giá chất lượng đào tạo thông qua người sử dụng lao động . 56
3.3.8. Các hoạt động văn hóa, nghệ thuật, thông tin . 58
3.3.9. Quản lý học viên . 58
3.3.10. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học . 61
3.3.11. Công tác giới thiệu việc làm cho học viên 63
3.3.12 Liên doanh liên kết . 63
3.4. Đánh giá chung về chất lượng đào tạo nghề tại các Trung tâm dạy nghề của
tỉnh Thái Nguyên 64


v
3.4.1. Những kết quả đạt được 64
3.4.2. Những tồn tại cần khắc phục . 64
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO
CHO CÁC TRUNG TÂM DẠY NGHỀ CỦA TỈNH THÁI NGUYÊN . 67
4.1. Quan điểm - Định hướng - Mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo nghề đến
năm 2020 67
4.1.1. Quan điểm phát triển . 67
4.1.2. Định hướng phát triển Kinh tế - Xã hội đến năm 2020 67
4.1.3. Mục tiêu tổng quát 68
4.2. Các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề
công lập của tỉnh Thái Nguyên . 70
4.2.1. Sự cần thiết phải nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy
nghề công lập của tỉnh Thái Nguyên 70
4.2.2. Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của các trung tâm dạy nghề 71
4.2.3. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các TTDN
của tỉnh Thái Nguyên . 75
4.3. Kiến nghị 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO 89
PHỤ LỤC . 91



vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

ASXH An sinh xã hội
CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
CTĐT Chương trình đào tạo
DS KHH GĐ Dân số Kế hoạch hóa Gia đình
GD&ĐT Giáo dục - Đào tạo
GV Giáo viên
HV Học viên
KH&ĐT Kế hoạch và đầu tư
KH-KT Khoa học kỹ thuật
KT-XH Kinh tế - Xã hội
TB & XH Thương binh và Xã hội
TTDN Trung tâm dạy nghề
UBND Ủy ban nhân dân
XKLĐ Xuất khẩu lao động


vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 3.1. Đơn vị hành chính phân theo huyện, thành phố, thị xã 37
Bảng 3.2: Hệ thống các Trung tâm dạy nghề công lập của tỉnh Thái Nguyên . 42
Bảng 3.3: Số phiếu đã sử dụng và tỷ lệ sử dụng phiếu theo từng trung tâm 46
Bảng 3.4: Số lượng tuyển sinh từ năm 2010 - 2014 . 46
Bảng 3.5: Khảo sát giáo viên về chương trình đào tạo nghề 49
Bảng 3.6: Khảo sát học viên về chương trình, chất lượng và tổ chức đào tạo nghề 50
Bảng 3.7: Cơ cấu, trình độ đội ngũ giáo viên năm 2014 54
Bảng 3.8: Công tác bồi dưỡng nâng cao trình độ cán bộ, giáo viên . 54
Bảng 3.9: Những thành tích đã đạt được từ năm (2010 - 2014) . 55
Bảng 3.10: Kết quả đạt được các danh hiệu lao động hàng năm 55
Bảng 3.11: Khảo sát của học viên về giáo viên dạy nghề . 55
Bảng 3.13: Kết quả học tập của học viên giai đoạn 2010 - 2014 . 59
Bảng 3.14: Thống kê cơ sở vật chất của các Trung tâm có đến 31/ 12/ 2014 61
Bảng 3.15: Học viên đánh giá về trang thiết bị dạy học . 62



viii
DANH MỤC HÌNH VẼ

Hình 1.1: Sơ đồ quan niệm về chất lượng đào tạo nghề . 10
Hình 1.2: C 11
1.3: Biểu đồ đánh giá tổng hợp chất lượng giáo dục và nguồn nhân lực ở
một số nước châu á 26
Hình 3.1: Sơ đồ quản lý nước về các trung tâm dạy nghề công lập . 41


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế. Trong những nhân tố có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển của đất nước
thời kỳ này thì nguồn nhân lực luôn là nhân tố quyết định.
Một trong những nguồn nhân lực đáp ứng trực tiếp cho thời kỳ công nghiệp
hóa, hiện đại hóa là lực lượng lao động lành nghề. Trong những năm qua, Việt Nam
luôn ở trong tình trạng “thừa thầy, thiếu thợ” do tâm lý chung của các gia đình luôn
mong muốn con em mình được theo học ở bậc đại học. Chất lượng lao động nghề
còn thấp, chưa ngang tầm khu vực, chưa đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa,
hiện đại hóa, vẫn còn khoảng cách giữa trình độ tay nghề của học sinh mới ra
trường và nhu cầu của các doanh nghiệp. Trong khi đó học sinh phổ thông chưa
được hướng nghiệp một cách khoa học, chưa thấy được sự cần thiết về kỹ năng
nghề ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Hiện nay, ở Việt Nam có rất nhiều Trung tâm dạy nghề đang thực hiện đào tạo
nghề với quy mô và cơ cấu ngành nghề phong phú. Tuy nhiên, chất lượng đào tạo ở
hầu hết các Trung tâm dạy nghề chưa cao. Rất nhiều người sau khi đã tốt nghiệp các
trung tâm dạy nghề vẫn không đáp ứng được yêu cầu công việc. Một trong những
nguyên nhân quan trọng của hiện tượng này là do thiếu sự liên kết giữa trung tâm
với doanh nghiệp trong đào tạo nghề. Cung đào tạo do các trung tâm dạy nghề đưa
ra chủ yếu dựa trên khả năng của mình mà không tính tới đường cầu tương ứng từ
các doanh nghiệp. Điều này dẫn đến sự mất cân đối cung - cầu đào tạo cả về quy
mô, cơ cấu và đặc biệt là chất lượng, gây ra những lãng phí lớn và giảm hiệu quả
đào tạo.
Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng chỉ rõ: “Đẩy mạnh
đào tạo nghề theo nhu cầu phát triển của xã hội, có cơ chế và chính sách thiết lập
mối liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Xây dựng và thực
hiện các chương trình, đề án đào tạo nhân lực cho các ngành, lĩnh vực mũi nhọn,
đồng thời chú trọng đào tạo nghề cho nông dân, đặc biệt đối với người bị thu hồi
đất”, đây là cơ hội cho các trung tâm dạy nghề phát triển. (Văn kiện Đại hội đại
biểu toàn quốc lần X, XI).


2
Chiến lược phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2011 - 2020, với yêu cầu tái
cấu trúc nền kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao chất
lượng đặt ra nhiệm vụ và cũng là cơ hội để thúc đẩy phát triển dạy nghề, nâng cao
chất lượng đào tạo, nhất là đào tạo nhân lực chất lượng cao. Hội nhập quốc tế sâu,
rộng cũng tạo điều kiện thuận lợi cho dạy nghề tiếp cận với những kiến thức mới,
công nghệ mới, mô hình dạy nghề hiện đại; mở rộng trao đổi kinh nghiệm, có cơ
hội tiếp cận, thu hút các nguồn lực bên ngoài cho phát triển dạy nghề.
Trong những năm gần đây, công tác đào tạo nguồn nhân lực nói chung và
công tác đào tạo nghề nói riêng có nhiều nỗ lực đổi mới và đạt được những kết quả
đáng kể, góp phần thực hiện sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được và những cơ hội phát triển, đào tạo
nghề đã và đang đứng trước những thách thức mới, bộc lộ nhiều hạn chế, đó là sự
thiếu hụt và mất cân đối về nhân lực trong các ngành nghề được đào tạo phục vụ
cho nhu cầu xã hội, Chất lượng, hiệu quả đào tạo nghề còn thấp, bất cập và chưa
đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - ủa đất nước, các điều kiện đảm
bảo chất lượng đào tạ ạn chế, đào tạ hưa gắn với thực tế sử dụng
lao động của các doanh nghiệp. Hiện nay, các doanh nghiệp thiếu trầm trọng nhân
lự ật và công nhân lành nghề. Trong khi đó, số
thuật ra trường không đáp ứng được công việc thực tế cho các doanh nghiệ
vẫn phải đào tạo lại. Thậ ữ
phải đào tạo lại gần như từ đầ ền của cho xã hội. Những
thách thức đó đang đặt ra bức bách cầ ải có giải pháp đồng bộ, hữu hiệu để
giải quyết. Tại Hội nghị tổng kết 5 năm thi hành luật dạy nghề đã tổng kết: “Chất
lượng đào tạo nghề dù ngày càng được nâng cao nhưng vẫn chưa đáp ứng nhu cầu
thị trường lao động về tay nghề, về các kỹ năng mềm Trình độ lao động Việt Nam
còn có khoảng cách lớn so với các nước phát triển trong khu vực và thế giới; cơ
cấu đào tạo nghề và trình độ đào tạo chưa hợp lý. Dạy nghề cho lao động nông
thôn để chuyển dịch sang khu vực công nghiệp và dịch vụ còn chậm; giáo viên dạy
nghề còn thiếu về số lượng, hạn chế về chất lượng; quản lý nhà nước về dạy nghề
chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển dạy nghề; chưa hình thành được những cơ sở
dạy nghề chất lượng cao và trung tâm đào tạo nghề ở các vùng; sự tham gia của


3
doanh nghiệp vào dạy nghề còn hạn chế ”. Vì vậy, chất lượng công tác đào tạo
nghề là vấn đề đáng được quan tâm trong giai đoạn hiện nay.
Vì nhữ ằng những kiến thức đã được đào tạo cơ bản tại lớp
Cao họ ế, trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, tác giả chọn
đề tài: “Nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề của tỉnh
Thái Nguyên” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp khóa học.
2. Mục tiêu nghiên cứu
* Mục tiêu chung
Trên cơ sở nghiên cứu, cơ sở lý luận về đào tạo nghề và thực trạng chất lượng
đào tạo nghề tại các Trung tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên, đưa ra các biện
pháp khắc phục tồn tại, các giải pháp trong thời gian tới về nâng cao chất lượng đào
tạo nghề tại các Trung tâm dạy nghề của tỉnh Thái nguyên.
* Mục tiêu cụ thể
- Trình bày cơ sở lý luận về đào tạo nghề, chất lượng đào tạo nghề.
- Phân tích thực trạng về chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề
của tỉnh Thái Nguyên.
- Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm
dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Các vấn đề về chất lượng đào tạo nghề tại các trung
tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên, các hoạt động đào tạo ất lượng đào
tạ n ạo nghề tại các trung tâm dạy nghề
của tỉnh Thái Nguyên.
- Thờ 2010
.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về thời gian: Đánh giá thực trạng kết quả công tác đào tạo nghề tại
các trung tâm dạy nghề của tỉnh giai đoạn 2010 - 2014, giải pháp nâng cao chất
lượng đào tạo nghề trong giai đoạn 2015 - 2020.


4
- Phạm vi về không gian: Đề tài được nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên.
- Phạm vi về nội dung: Để tài tập trung nghiên cứu công tác dạy nghề tại các
trung tâm dạy nghề công lập của tỉnh Thái Nguyên.
4. Ý nghĩa khoa học và những đóng góp của đề tài nghiên cứu
4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu
Từ mục tiêu nghiên cứu, sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu và
phân tích tìm hiểu thực trạng chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề
của tỉnh Thái Nguyên để thấy được những hạn chế, yếu kém từ đó đưa ra những giải
pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề của tỉnh. Nếu áp
dụng được các biện pháp quản lý chất lượng đào tạo tại các trung tâm dạy
nghề của tỉnh Thái Nguyên cho phù hợp và đồng bộ thì sẽ góp phần đưa hoạt động
động đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên phát triển cân
đối, đồng bộ, có chất lượng, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực có
chất lượng đồng thời đáp ứng được nhu cầu cung ứng nguồn lao động qua đào tạ
ội.
4.2. Những đóng góp mới của Luận văn
Luận văn làm rõ một số vấn đề cơ sở lý luận về đào tạo nghề và chất lượng
đào tạo nghề. Thông qua phân tích thực trạng quá trình đào tạo nghề tại các trung
tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên, luận văn đề xuất được những bài học kinh
nghiệm thành công, những tồn tại, hạn chế cần khắc phục và hoàn thiện, qua đó đã
trình bày những quan điểm cơ bản cần quán triệt, đề ra các giải pháp thiết thực, phù
hợp nhằm thực hiện có hiệu quả quá trình đào tạo nghề tại các trung tâm dạy nghề
của tỉnh Thái Nguyên.
5. Bố cục của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục,
Luận văn được trình bày trong 4 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về đào tạo nghề và chất lượng đào tạo nghề.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Kết quả nghiên cứu về thực trạng chất lượng đào tạo nghề tại các
trung tâm dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên
Chương 4: Các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nghề tại các trung tâm
dạy nghề của tỉnh Thái Nguyên