Luận Văn Một số ý kiến về Kiểm toán trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam

Một số ý kiến về Kiểm toán trong giai đoạn hiện nay ở VN


LỜI MỞ ĐẦU
Kiểm toỏn ra đời từ rất sớm, khoảng từ thế kỷ thứ II trước Cụng Nguyờn, nhưng nú thực sử phỏt triển mạnh mẽ từ thế kỷ XIX. Hỡnh ảnh kiểm toỏn cổ điển thường được tiến hàng bằng cỏch người ghi chộp về tài sản đọc to lờn cho một bờn độc lập nghe rồi sau đó chấp nhận thụng qua việc chứng thực.Ở Việt Nam, thuật ngữ kiểm toỏn xuất hiện trở lại và được sử dụng nhiều từ những năm đầu của thập kỷ 90 và cựng với thời gian nú cũng đó phỏt huy được thế mạnh vốn cú của mỡnh, giỳp doanh nghiệp cũng như cỏc tổ chức thực hiện đúng những quy định, phỏp chế của nhà nước hiện hành.
Với ý nghĩa như vậy, kiểm toỏn thật sự là một vấn đề cần được quan tõm nghiờn cứu để ngày càng hoàn thiện hơn. Trong quỏ trỡnh học tập tại nhà trường cũng như qua quan sỏt thực tế em thấy mỡnh thật sự muốn tỡm hiểu sõu hơn về Kiểm toỏn để thấy rừ vai trũ cũng như nhiệm vụ của nú trong xó hội hiện nay. Thời gian qua, em cú được may mắn tham gia lớp Kế Toỏn Trưởng do Hội khoa học kinh tế Việt Nam mở tại Trường Kinh Tế Quốc Dõn, được học một chuyờn đề về Kiểm toỏn do đó em đó mạnh dạn đi vào nghiờn cứu đề tài: Một số ý kiến về Kiểm toán trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam. Đề tài của em gồm 2 phần:
Phần I: Lý luận chung về Kiểm toỏn
Phần II: Một số ý kiến về Kiểm toỏn trong giai đoạn hiện nay ở Việt Nam.
Chuyờn đề này em viết với sự hướng dẫn của Thầy Nguyễn Viết Tiến.TS-Trưởng khoa Kế toán-Kiểm toán trường Đại học Thương Mại. Em rất mong được sự chỉ bảo của Thầy giỏo để bài viết được hoàn thiện hơn. Em xin chõn thành cảm ơn Thầy giỏo trong suốt quỏ trỡnh nghiờn cứu học tập vừa qua, chỳc thầy luụn mạnh khoẻ. Em xin chân thành cảm ơn!
PHẦN I
Lí LUẬN CHUNG VỀ KIỂM TOÁN
1.1 Kiểm toỏn và phõn loại Kiểm toỏn
1.1.1 Kiểm toỏn
Cho đến nay ở Việt Nam cũng như trờn thế giới cũn tồn tại nhiều cỏch hiểu khỏc nhau về kiểm toỏn, tuy nhiờn quan niệm về kiểm toỏn được chấp nhận phổ biến hiện nay là: Kiểm toỏn là quỏ trỡnh cỏc chuyờn gia độc lập và có thẩm quyền có khả năng chuyên môn, có đạo đức nghề nghiệp thu thập và đánh giá cỏc bằng chứng về cỏc thụng tin có thể định lượng được của một đơn vị nhằm đưa ra ý kiến nhận xét về mức độ phù hợp của các thông tin này với các chuẩn mực đó được xây dựng.
Như vậy thực chất của Kiểm toỏn nú chung là việc kiểm tra và cho ý kiến nhận xột về mức độ phự hợp của thụng tin được kiểm toỏn so với cỏc tiờu chuẩn, chuẩn mực của thụng tin đó được thiết lập; việc kiểm tra này được thực hiện bởi người độc lập và cú năng lực. Núi cỏch khỏc, hoạt động Kiểm toỏn là hoạt động thẩm định thụng tin của kiểm toỏn viờn. Tuy nhiờn Kiểm toỏn khỏc với kiểm tra kế toỏn, khỏc với thanh tra tài chớnh hay thanh tra nhà nước:
-Kiểm toỏn với mục đích là kiểm tra và xỏc nhận và cho ý kiến nhận xột về mức độ trung thực và hợp lý cỏc thụng tin được đưa ra Kiểm toỏn. Cũn việc sử dụng ý kiến nhận xột này khụng mang tớnh bắt buộc.
-Kiểm tra kế toỏn lại là hoạt động theo yờu cầu hoặc theo quy định của cơ quan cú thẩm quyền. Nội dung hoạt động kiểm tra kế toỏn chủ yếu là kiểm tra đối với việc tổ chức thực hiện cụng tỏc kế toỏn tại đơn vị. Việc kiểm tra kế toỏn cũng gắn liền với đánh giỏ về trỡnh độ của kế toỏn viờn. Kết quả kiểm tra kế toỏn gắn với việc xử lý tiếp theo đối với bộ mỏy kế toỏn của đơn vị(khen thưởng, rỳt kinh nghiệp, bồi dưỡng nghiệp vụ )
-Thanh tra tài chớnh thực hiện việc thanh tra đối với cỏc đơn vị trong việc chấp hành cỏc quy chế tài chớnh (trong huy động vốn, quản lý, phõn phối, sử dụng vốn); trong việc chấp hành dự toỏn ngõn sỏch
-Thanh tra nhà nước hay thanh tra Chớnh phủ chủ yếu thanh tra(kiểm tra) việc tuõn thủ phỏp luật và cỏc chớnh sỏch của Nhà nước về mọi lĩnh vực
Túm lại, cỏc hoạt động kiểm tra kế toỏn, thanh tra tài chớnh và thanh tra nhà nướcdựa trờn cơ sở cỏc quy đinh phỏp luật và cỏc quy chế của cấp cú thẩm quyền, do đó mang tớnh bắt buộc đối với đơn vi được(bị) kiểm tra. Cũn hoạt động Kiểm toỏn là do tổ chức cú nhu cầu, chỉ trong trường hợp do tổ chức kiểm toỏn nội bộ và tổ chức Kiểm toỏn nhà nước thực hiện mới cú tớnh bắt buộc đối với đơn vị được(bị) Kiểm toỏn
1.1.2 Phõn loại
Theo những tiờu thức khỏc nhau, Kiểm toỏn cũng được chia thành những loại khỏc nhau.
-Theo chức năng Kiểm toán: Có 3 loại dó là,
+Kiểm toỏn hoạt động: Là loại Kiểm toỏn nhằm kiểm tra, đánh giỏ tớnh kinh tế, tớnh hiệu lực và tớnh hiệu quả trong hoạt động của đơn vị
+Kiểm toỏn tuõn thủ: Là loại Kiểm toỏn nhằm kiểm tra, đánh gớa việc chấp hành cỏc chớnh sỏch, chế độ, cơ chế và nguyờn tắc quản lý kinh tế ở cỏc đơn vị được Kiểm toỏn
+Kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh: Là loại Kiểm toỏn nhằm kiểm tra, xỏc nhận tớnh trung thực, hợp lý của cỏc BCTC ở đơn vị được Kiểm toỏn
-Theo chủ thể Kiểm toán : Có 3 loại đó là,
+Kiểm toỏn nội bộ: Là loại Kiểm toỏn do cỏc Kiểm toỏn viờn nội bộ của Doanh nghiệp tiến hành. Đây là loại Kiểm toỏn khụng phải doanh nghiệp nào cũng cú, chỉ những Cụng ty lớn, tập đoàn lớn mới cú bộ phận này.
+Kiểm toỏn nhà nước: Là loại Kiểm toỏn do cơ quan Kiểm toỏn nhà nước tiến hành theo lệnh của tổng Kiểm toỏn nhà nước và chỉ Kiểm toỏn ở cỏc doanh nghiệp nhà nước, cỏc đơn vị sự nghiệp được nhà nước cấp kinh phớ hoạt động. Kiểm toỏn nhà nước chủ yếu thực hiện cac cuộc Kiểm toỏn tuõn thủ. Thụng qua kết quả Kiểm toỏn, Kiểm toỏn nhà nước cú thẩm quyền gúp ý với đơn vị được Kiểm toỏn xử lý cỏc sai phạm và bỏo với cấp cú thẩm quyền xử lý sai phạm.
+Kiểm toỏn độc lập: Là loại Kiểm toỏn do cỏc Kiểm toỏn viờn độc lập thuộc cỏc tổ chức Kiểm toỏn chuyờn nghiệp tiến hành. Thực chất của Kiểm toỏn độc lập là hoạt động dịch vụ được phỏp luật thừa nhận và bảo hộ. Thực hiện cỏc cuộc Kiểm toỏn theo lời mời của đơn vị cú nhu cầu Kiểm toỏn
1.2 Trỡnh tự và phương pháp kiểm toán
1.2.1 Trỡnh tự Kiểm toỏn
Cỏc cuộc Kiểm toỏn khỏc nhau ở cỏc đơn vị khỏc nhau thỡ thrỡnh tự Kiểm toỏn cũng cú thể khỏc nhau, nhưng núi chung một cuộc Kiểm toỏn thường bao gồm 3 bước như sau:
Bước 1: Lập kế hoạch và chương trỡnh kiểm toỏn
Đây là bước đầu tiờn và cần thiết đối với mọi cuộc Kiểm toỏn nhằm đảm bảo cho cuộc Kiểm toỏn thực hiện như mong muốn
Bước 2: Thực hành kiểm toỏn
Ở bước này Kiểm toỏn viờn triển khai thực hiện cỏc cụng vuệc đó ghi trong kế hoạch Kiểm toỏn và cú thể khỏi quỏt thành 3 nội dung như sau:
-Kiểm tra, đánh gớa hệ thống Kiểm soỏt nội bộ và hệ thống kế toỏn của đơn vị được Kiểm toỏn
-Kiểm tra cỏc khoản mục, cỏc chỉ tiờu trờn BCTC
-Phõn tớch đánh giỏ
Bước 3: Kết thỳc Kiểm toỏn
Ở bước này, Kiểm toỏn viờn thực hiện những cụng việc cuối cựng để kết thỳc Kiểm toỏn, bao gồm 3 việc như sau:
-Lập Bỏo cỏo Kiểm toỏn : Trong cụng việc này đặc biệt chỳ ý cỏch ghi ý kiến nhận xột của Kiểm toỏn viờn và BCKT. Xuất phỏt từ thực tế cụng tỏc kết toỏn và tớnh cẩn trọng của Kiểm toỏn, Kiểm toỏn viờn thường ghi ý kiến nhận xột ”BCTC của Doanh nghiệp trung thực hợp lý”
-Hoàn chỉnh hồ sơ Kiểm toỏn: Bao gồm những thụng tin tài liệu liờn quan đến cuộc Kiểm toỏn kể từ khi nhận được thư mời Kiểm toỏn đến khi kết thỳc Kiểm toỏn. Hồ sơ Kiểm toỏn được lưu giữ ở văn phũng Cụng ty Kiểm toỏn. Kiểm toỏn viờn khụng được sao, chụp và tiết lộ cho người khỏc trừ trường hợp được uỷ quyền đặc biệt hoặc theo yờu cầu của phỏp luật
-Xử lý những sự kiện phỏt sinh sau Kiểm toỏn : Sau khi Kiểm toỏn cú thể phỏt sinh những sự kiện mà Kiểm toỏn viờn phải xử lý, tuỳ theo tớnh chất của sự việc và thườ điểm phỏt sinh mà Kiểm toỏn viờn xử lý phự hợp với quy định của phỏp luật
1.2.2 Các phương pháp Kiểm toán
1.2.2.1 Phương pháp phân tích, đánh giá tổng quát
Phương phỏp này dựa vào mối quan kệ kinh tế giữa cỏc chỉ tiờu mà Kiểm toỏn viờn tiến hành phõn tớch, so sỏnh nhằm phỏt hiện những sai lệch khụng bỡnh thường của số liệu, tài liệu trong BCTC. Việc phõn tớch cú thể cựng một chỉ tiờu, Kiểm toỏn viờn so sỏnh số liệu giữa cỏc kỳ hoặc giữa cỏc đơn vị hoặc giữa thực hiện với kế hoạch và cú thể phõn tớch tỷ suất.
1.2.2.2 Phương pháp kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ và số dư chi tiết các tài khoản
Áp dụng phương phỏp này, Kiểm toỏn viờn kiểm tra một cỏch chi tiết quỏ trỡnh hạch toỏn và việc tớnh số dư của cỏc tài khoản, cơ sở số liệu để lập cỏc BCTC. Tuy nhiờn việc kiểm tra này cũng là chọn mẫu(mang tớnh đặc trưng)
1.2.2.3 Phương pháp theo dấu hiệu chỉ dẫn(dấu hiệu khả nghi)
Áp dụng phương phỏp này, Kiểm toỏn dựa vào cỏc dấu hiệu khả nghi để định hướng cuộc Kiểm toỏn , thu thập bằng chứng Kiểm toỏn với khả năng chuyờn mụn và kinh nghiệm nghề nghiệp Kiểm toỏn viờn thu thập cỏc bằng chứng thu thập được để cú thể xoỏ tan nghi ngờ hoặc chứng minh cỏc gian lận hoặc sai sút trong cỏc BCTC.
​