Chương 1: Những vấn đề lý luận về quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường . . 7 1.1 Bản chất của quan hệ lao động trong nền kinh tế thị trường 7 1.1.1 Khái niệm về quan hệ lao động . 7 1.1.2 Các chủ thể cấu thành quan hệ lao động . 10 1.1.3 Nội dung của quan hệ lao động . 12 1.2 Môi trường vận hành các quan hệ lao động 13 1.2.1 Các yếu tố thuộc môi trường bên ngoài . 13 1.2.2 Các yếu tố thuộc về doanh nghiệp . 15 1.3 Một số biểu hiện cụ thể của quan hệ lao động 19 1.3.1 Hợp đồng lao động cá nhân 19 1.3.2 Thương lượng và thỏa ước lao động tập thể 19 1.3.3 Mâu thuẫn trong quan hệ lao động 20 1.3.4. Các hình thức và cách giải quyết tranh chấp trong quan hệ lao động . 20 1.4 Các mô hình hệ thống về quan hệ lao động . 24 1.4.1 Sơ lược về lý thuyết hệ thống . 24 1.4.2 Mô hình cổ điển của Dunlop . 25 1.4.3. Mô hình lựa chọn chiến lược của Kochan 26 1.4.4 Mô hình tác động tương hỗ của André Petit . 27 1.4.5 Một số nhận xét về ba mô hình trên . 2 9 1.5 Đặc điểm về quan hệ lao động ở một số nước trên thế giới và những bài học kinh nghiệm rút ra cho Việt Nam . 30 1.5.1 Đặc điểm trong quan hệ lao động ở Mỹ . 31 1.5.2 Đặc điểm trong quan hệ lao động ở một số nước châu Âu phát triển 31 1.5.3 Đặc điểm trong quan hệ lao động ở một số nước Đông Bắc Á phát triển . 32 1.5.4. Đặc điểm trong quan hệ lao động ở một số nước Đông Nam Á33 1.5.5 Đặc điểm trong quan hệ lao động ở một số nước có mô hình chuyển đổi từ kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường 34 1.5.6 Một số bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 35 Kết luận chương 1 . 38 Chương 2 Thực trạng về quan hệ lao động tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam trong thời kỳ chuyển đổi kinh tế . 39 2.1 Tác động của chuyển đổi kinh tế tới lao động, việc làm và quan hệ lao động ở Việt Nam . 39 2.1.1 Sơ lược về mô hình và các điểm mốc quan trọng trong quá trình chuyển đổi nền kinh tế 39 2.1.2 Tác động của chuyển đổi kinh tế tới lao động, việc làm và quan hệ lao động qua các giai đoạn trong quá trình chuyển đổi . 41 2.1.3 Hệ thống luật pháp về lao động – cơ sở pháp lý điều chỉnh các quan hệ lao động tại Việt Nam . 49 2.2 Vai trò của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế chuyển đổi 51 2.2.1 Vai trò của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh . 52 2.2.2 Vai trò của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 55 2.3 Thực trạng quan hệ lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam thời gian qua 57 2.3.1 Mô hình và các phần tử cấu thành hệ thống quan hệ lao động ở Việt Nam . 57 2.3.2 So sánh đặc trưng về của quan hệ lao động trong các loại hình doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay . 62 2.3.3 Thực trạng quan hệ lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam thời gian qua . 66 2.4 Phân tích các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới quan hệ lao động ở Việt Nam trong thời gian qua 82 2.4.1 Môi trường pháp lý liên quan đến quan hệ lao động . 82 2.4.2 Công tác quản lý nhà nước về lao động 88 2.4.3 Vấn đề khác biệt văn hóa trong các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài . . 92 2.4.4 Nhận thức về pháp luật lao động và chính sách quản trị nhân sự của người sử dụng lao động 96 2.4.5 Trình độ, tác phong và ý thức của người lao động 105 2.4.6 Vai trò của tổ chức công đoàn cơ sở . . 109 2.5 Mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến sự thỏa mãn của người lao động trong quan hệ với người sử dụng lao động . 114 Kết luận chương 2 . . 117 Chương 3 Một số giải pháp hoàn thiện quan hệ lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam .118 3.1 Tác động của xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế và chủ trương, chính sách nhà nước đến quan hệ lao động ở Việt Nam trong thời gian tới 118 3.1.1 Chủ trương đổi mới và sắp xếp doanh nghiệp nhà nước . 118 3.1.2 Xu thế mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế .119 3.1.3 Xu hướng cải tiến công nghệ sản xuất và phương thức quản lý 121 3.2 Một số giải pháp lành mạnh hóa quan hệ lao động trong các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Việt Nam . 123 3.2.1 Nhóm giải pháp ở tầm vĩ mô . 123 3.2.2 Nhóm giải pháp về phía tổ chức công đoàn 134 3.2.3 Nhóm giải pháp về phía doanh nghiệp . 139 3.3 Một số kiến nghị . 151 3.3.1 Ban hành quy chế dân chủ trong các tổ chức ngoài quốc doanh . 151 3.3.2 Khuyến khích hoạt động của các công ty kiểm định lao động tại Việt Nam . 152 3.3.3 Tái quy định khoản đóng góp 2% quỹ lương cho kinh phí hoạt động công đoàn ở các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài . 152 3.3.4 Nghiên cứu để quy định sử dụng bản tổng kết xã hội hàng năm trong quản lý lao động ở các doanh nghiệp . 153 Kết luận chương 3 . 154 Kết luận 155 Danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố 157 Tài liệu tham khảo . 158
