Luận Văn Một số giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Na

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài.
Tự do hoá lãi suất là một trong những nội dung quan trọng của tự do hoá tài chính. Ngày 30/05/2002, NHNN ra quyết định số 546/2002/QĐ-NHNN với nội dung “Tổ chức tín dụng xác định lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam trên cơ sở cung cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm khách hàng vay là cá nhân và pháp nhân Việt Nam, pháp nhân và cá nhân nước ngoài hoạt động tại Việt Nam”. Cơ chế lãi suất thoả thuận đã mở ra cho các NHTM những cơ hội cũng như những thách thức. Đứng trước những cơ hội cũng như những thách thức đó, hệ thống NHTM Việt Nam tỏ ra lúng túng trong hoạt động quản trị rủi ro và cụ thể là quản trị rủi ro lãi suất. Với thực trạng đó, tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại Việt Nam” là đề tài tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu.
Mục đích nghiên cứu của đề tài phân tích thực trạng của cơ chế lãi suất thoả thuận, qua đó khẳng định rủi ro lãi suất luôn tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh của NHTM. Trên cơ sở những tồn tại trong công tác quản trị rủi ro lãi suất, đề tài đưa ra những giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất và năng cao nâng lực quản trị rủi ro lãi suất tại các NHTM.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
Đề tài lấy quản trị rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của NHTM Việt Nam làm đổi tượng nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu là toàn bộ hệ thống NHTM Việt Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận văn là phương pháp duy vật biện chứng, phương pháp duy vật lịch sử, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, thống kê, phương pháp hồi quy Vận dụng các phương pháp trên bài viết đi sâu vào phân tích từng khía cạnh quản vấn đề quản trị rủi ro lãi suất, phân tích các mô hình đo lường và các nghiệp vụ phòng ngừa rủi ro. Kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, luận văn đưa ra những giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất tại các NHTM Việt Nam.
5. Kết cấu của luận văn.
Để giải quyết nội dung của đề tài, ngoài lời mở đầu, kết luận bố cục của luận văn bao gồm 3 phần chính sau:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của NHTM.
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro lãi suất tại các NHTM Việt Nam.
Chương 3: Một số giải pháp hạn chế rủi ro lãi suất tại các NHTM Việt Nam.

Mặc dù đề tài đã cố gắng phân tích để đưa ra những giải pháp khả thi nhằm hạn chế rủi ro lãi suất tại các NHTM nhưng lĩnh vực nghiên cứu của đề tài còn mới, đòi hỏi kiến thức thức sâu về lĩnh vực tài chính, tiền tệ, ngân hàng trong nền kinh tế thị trường. Vì vậy, luận văn chắc chắn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết và sai sót. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý thầy cô và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn TS.Vũ Thị Minh Hằng - người hướng dẫn khoa học, các thầy cô và bạn bè đã giúp đỡ, hỗ trợ tận tình để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.


MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC HÌNH VÀ BẢNG BIỂU
LỜI MỞ ĐẦU

CHƯƠNG 1: CỞ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẨT TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHTM
1.1 TỔNG QUAN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT 1
1.1.1 Rủi ro lãi suất 1
1.1.2 Quản trị rủi ro lãi suất. 3
1.1.3 Sự cần thiết phải thực hiện quản trị rủi ro lãi suất trong hoạt động kinh doanh của NHTM. 4
1.2 NHỮNG YẾU TỐ QUAN TRỌNG KHI XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT. 7
1.2.1 Nhận diện rủi ro 7
1.2.2 Phân biệt giữa quản trị rủi ro và đầu cơ 7
1.2.3 Đánh giá chi phí hoạt động quản trị rủi ro 8
1.2.4 Chương trình quản trị rủi ro không phụ thuộc vào quan điểm thị trường 8
1.2.5 Nắm rõ các công cụ quản trị rủi ro 8
1.2.6 Thiết lập hệ thống kiểm soát 9
1.3 PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG RỦI RO LÃI SUẤT 9
1.3.1 Mô hình kỳ hạn đến hạn 9
1.3.2 Mô hình định giá lại 10
1.3.3 Mô hình thời lượng 11
1.4 CÁC NGHIỆP VỤ PHÒNG NGỪA RỦI RO LÃI SUẤT 13
1.4.1 Hợp đồng kỳ hạn. 13
1.4.2 Hợp đồng tương lai. 15
1.4.3 Hợp đồng quyền chọn. 17
1.4.4 Hợp đồng hoán đổi lãi suất. 21

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM
2.1 CƠ CHẾ TỰ DO HOÁ LÃI SUẤT TỪ NĂM 1996 ĐẾN NAY 23
2.1.1 Quá trình hình thành cơ chế tự do hóa lãi suất ở Việt Nam từ năm 1996 đến nay. 23
2.1.2 Hiệu quả và hạn chế của cơ chế điều hành lãi suất theo hướng tự do hóa thời gian qua. 27
2.2 CUỘC CHẠY ĐUA LÃI SUẤT HUY ĐỘNG VỐN CỦA CÁC NHTM TIỀM ẨN RỦI RO LÃI SUẤT. 29
2.2.1 Thực trạng cuộc chạy đua lãi suất huy động vốn 29
2.2.2 Nguyên nhân tăng lãi suất trong thời gian qua: 33
2.3 THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM . 33
2.3.1 Những kết quả đạt được của hệ thống NHTM Việt Nam trong quản trị rủi ro lãi suất thời gian qua 34
2.3.2 Một số hạn chế trong công tác quản trị rủi ro lãi suất tại các NHTM. 37
2.3.3 Nguyên nhân những hạn chế trong quản trị rủi ro lãi suất tại các ngân hàng thương mại. 41

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO LÃI SUẤT TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM
3.1 GIẢI PHÁP VĨ MÔ. 48
3.1.1 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả tác động của cơ chế tự do hoá lãi suất và phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam 48
3.1.2 Một số giải pháp phát triển thị trường tài chính phái sinh nước ta trong thời gian tới. 50
3.1.3 Một số giải pháp, kiến nghị nâng cao vai trò giám sát của NHNN. 52
3.2 GIẢI PHÁP ĐỒI VỚI NHTM NHẰM NÂNG CAO NĂNG LỰC QUẢN TRỊ RỦI RO LÃI SUẤT 53
3.2.1 Một số giải pháp xây dựng chương trình quản trị rủi ro lãi suất hiệu quả tại các NHTM. 53
3.2.2 Một số giải pháp hỗ trợ nhằm nâng cao năng lực quản trị rủi ro lãi suất tại các NHTM 64
KẾT LUẬN
PHỤ LỤC

TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC MỘT SỐ CỤM TỪ VIẾT TẮT


NH Ngân Hàng
NHTM Ngân Hàng Thương Mại
NHNN Ngân Hàng Nhà Nước
TCTD Tổ Chức Tín Dụng
QTRR LS Quản Trị Rủi Ro Lãi Suất


DANH MỤC HÌNH VÀ BẢNG BIỂU


Hình 1.1 Mô hình những rủi ro trong hoạt động kinh doanh của NHTM 3
Hình 1.2 Các nghiệp vụ phòng ngừa rủi ro lãi suất 13
Hình 1.3: Đồ thị biến động lãi suất và hợp đồng Caps. 19
Hình 1.4 Đồ thị biến động lãi suất và hợp đồng Floors 20
Hình 1.5 Đồ thị biến động lãi suất và hợp đồng Collars 21
Hình 2.6. Biểu đồ biến dộng Vn-IndexTB và lãi suất TB 31
Hình 3.7 Qui trình quản trị rủi ro lãi suất 54
Hình 3.8 Đánh giá các mô hình đo lường rủi ro 62

Bảng 2.1 Mức lãi suất trần cho vay ngày 01/10/1996 24
Bảng 2.2 Mức lãi suất trần cho vay ngày 01/07/1997 24
Bảng 2.3 Mức lãi suất trần cho vay ngày 17/01/1998 25
Bảng 2.4 Mức lãi suất trần cho vay ngày trong năm 1999. 25
Bảng 2.5 Lãi suất cơ bản từ 08/2000 đến 30/05/2002 26
Bảng 2.6 Lãi suất cơ bản từ 01/2004 đến 02/2007. 27
Bảng 3.7: Bảng cân đối tài sản 55
Bảng 3.8: Phân nhóm tài sản theo thời gian định giá lại 57
Bảng 3.9: Bảng cân đối tài sản 60