Báo Cáo Một số biện pháp hạn chế rủi ro tỷ giá hối đoái trong cơ chế thị trường mở

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Để phục vụ cho các mục tiêu vĩ mô, trong một thời gian dài tỷ giá hối đoái được Nhà nước giữ ở mức ổn định tương đối, biến động tỷ giá không ảnh hưởng lớn đến kết quả sản xuất kinh doanh, khiến các doanh nghiệp chưa quan tâm nhiều đến rủi ro tỷ giá. Nhưng tình hình đã thay đổi khi kinh tế Việt Nam chuyển sang một giai đoạn phát triển mới, với những cải cách mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực. Để ngày càng thích nghi với mức độ mở cửa, hội nhập với nền kinh tế thế giới, nhiều chính sách đã được đề ra trong đó có việc NHNN liên tục nới rộng biên độ tỷ giá. Cơ chế này cùng với sự biến động chung của kinh tế toàn cầu đã khiến cho tỷ giá biến động tương đối trong khoảng 2 năm gần đây. Cơ chế càng linh hoạt thì rủi ro tỷ giá càng lớn và hiện tại rủi ro tỷ giá đang được đánh giá là một trong
5 áp lực chính mà doanh nghiệp phải đối mặt

trong kinh doanh bên cạnh chính sách thuế, môi trường cạnh tranh, năng lực vốn, biến động thị trường. Do đó công tác quản lý rủi ro tỷ giá được đặt ra như là một nhu cầu cần thiết tất yếu đối với các doanh nghiệp có hoạt động thu chi bằng ngoại tệ.

II. CÁC TRƯỜNG HỢP CHỊU TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TỶ GIÁ

Rủi ro tỷ giá là rủi ro phát sinh do sự biến động tỷ giá làm ảnh hưởng đến giá trị kỳ vọng trong tương lai.

Mọi hoạt động mà dòng tiền thu vào phát sinh bằng một loại đồng tiền trong khi dòng tiền chi ra lại phát sinh bằng một loại đồng tiền khác đều chứa đựng nguy cơ rủi ro tỷ giá. Về cơ bản rủi ro tỷ giá phát sinh trong 3 hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp là hoạt động đầu tư, hoạt động xuất nhập khẩu và hoạt động tín dụng.






- Rủi ro tỷ giá trong hoạt động đầu tư thường phát sinh đối với công ty đa quốc gia (multinational corporations) hoặc đối với các nhà đầu tư tài chính có danh mục đầu tư đa dạng hoá trên bình diện quốc tế. Lý do là vốn đầu tư và doanh thu được tính bằng các loại đồng tiền khác nhau.

Ví dụ: một công ty nước ngoài đầu tư sản xuất nước giải khát tại VN có vốn bỏ ra bằng ngoại tệ để thiết lập nhà máy và nhập khẩu nguyên vật liệu để sản xuất, như vậy phần lớn các chi phí của công ty này đều phát sinh từ ngoại tệ. Hàng hóa sản xuất ra chủ yếu phục vụ cho nhu cầu trong nước, do đó doanh thu lại chủ yếu bằng VND. Nếu tỷ giá tăng thì chi phí sản xuất gia tăng tương đối so với doanh thu làm cho lợi nhuận giảm đi thậm chí còn có thể làm đảo lộn kết quả kinh doanh.

- Rủi ro tỷ giá trong hoạt động xuất nhập là loại rủi ro tỷ giá thường xuyên gặp phải và đáng lo ngại nhất đối với các công ty có hoạt động xuất nhập khẩu mạnh. Sự thay đổi tỷ giá ngoại tệ so với nội tệ làm thay đổi giá trị kỳ vọng của các khoản thu hoặc chi ngoại tệ trong tương lai khiến cho hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu bị ảnh hưởng đáng kể.

Ví dụ: Tổng Công ty May 10 ký hợp
đồng xuất khẩu trị giá 500.000USD ngày
08/05/2007, hợp đồng được thanh toán sau
6 tháng kể từ ngày ký - 08/11/2007. Tại thời điểm ký kết tỷ giá USD/VND = 16.200. Vào ngày thanh toán tỷ giá USD/VND = 16.000, như vậy cứ mỗi USD xuất khẩu công ty bị thiệt 200VND. Toàn bộ hợp đồng trị giá
500.000USD, công ty bị mất 10 triệu VND. Khoản tiền này không phải là lớn với 1 hợp đồng nhưng nếu tính chung cho toàn bộ hoạt

động xuất khẩu của công ty với vài ba trăm hợp đồng thì đó là một con số không nhỏ.

- Hoạt động tín dụng, đặc biệt là tín dụng bằng ngoại tệ cũng chứa đựng rủi ro tỷ giá rất lớn. Khoản nợ có thể trở nên trầm trọng hơn khi tỷ giá biến động.

Ví dụ: Công ty ABC xin vay vốn ngân hàng VPBank với số tiền 2 triệu USD, lãi suất
5,5%/năm trong thời hạn 1 năm. Như vậy sau
1 năm số tiền mà công ty phải trả nhà băng là
2(1 + 0,055) = 2,1 triệu USD, tại thời điểm hiện tại với tỷ giá USD/VND = 16.000, tương đương 33.600 triệu. Nhưng nếu 1 năm sau tỷ giá USD/VND = 16.200 thì khoản tiền phải trả tương đương 34.020 triệu VND. Như vậy công ty phải trả thêm 420 triệu so với dự tính ban đầu.

Như vậy, mức độ rủi ro tỷ giá phụ thuộc vào biến động tỷ giá nhiều hay ít, giá trị hợp đồng hay giá trị khoản thu chi lớn hay nhỏ.