Luận Văn Một số biện pháp dạy tre mẫu giáo 5-6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm

MỤC LỤC

PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU:

I. Lý do chọn đề tài
II. Lịch sử vấn đề.
III. Phạm vi nghiên cứu.
IV. Mục đích nghiên cứu
V. Nhiệm vụ nghiên cứu .
VI. Phương pháp nghiên cứu .
VII. Giả thuyết khoa học .

PHẦN II: NỘI DUNG:

Chương I: Thực trạng dạy trẻ 5-6 tuổi kể lại chuyện
I. Khái quát quá trình điều tra thực trạng. dạy trẻ kể lại chuyện diễn cảm .
II. Phân tích kết quả điều tra.
III. Kết quả điều tra.
Chương II: cơ sở lý luận của đề tài:
I. Đặc điểm tâm sinh lý của trẻ mẫu giáo liên quan đến việc tiếp nhận truyện và kể lại chuyện diễn cảm .
II. Cơ sở giáo dục .
III. Cơ sở ngữ văn.
Chương III: Một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm .
I. Những vấn đề lưu ý trong việc dạy trẻ kẻ lại chuyện diễn cảm
II. Một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi kể lại chuyện diễn cảm .
III. Thực nghiệm và phân tích kết quả thực nghiệm .
Phần III: Kết luận.







PHẦN I

PHẦN MỞ ĐẦU.
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Là loại hình nghệ thuật , văn học giữ vai trò to lớn trong việc hình thành và phát triển toàn diện nhân cách cho trẻ. Dẫn dắt trẻ vào thế giới văn học là nhiệm vụ quan trọng của trường mầm non .
Đó là sự mở cửa cho trẻ những bước đi chập chững đầu tiên vào thế giới những giá trị phong phú chứa đựng trong tác phẩm văn học . Sự tiếp xúc đầu tiên của trẻ mẫu giáo với tác phẩm văn học được chọn lọc, nhất là những câu chuyện kể sẽ kích thích ở trẻ sự nhạy cảm thẩm mỹ , sự phát triển ngôn ngữ , trí tuệ. Văn học góp phần hình thành tình cảm đạo đức cho trẻ. ở lứa tuổi mẫu giáo việc hình thành và phát triển hoạt động văn học là một hình thức quan trọng để phát triển tính tích cực cá nhân, tính độc lập, sáng tạo của trẻ.
Trẻ thơ lứa tuổi bắt đầu của sự nhận thức và những tình cảm mãnh liệt, giữa các em và những câu chuyện, các nhân vật trong truyện có sự đồng điệu về tâm hồn về tính cách, các em thích nghe kể chuyện và thích kể lại chuyện. Các em đến với những câu chuyện, những nhân vật trong truyện với tất cả những tình cảm, những rung động ngọt ngào nhất, say mê nhất, đồng cảm nhất. Chính vì thế những câu chuyện có vai trò rất lớn góp phần hình thành và phát triển nhân cách trẻ. Những câu chuyện là một phần của cuộc sống gợi lên cho trẻ những xúc cảm lành mạnh, giúp trẻ nhận biết thế giới xung quanh, những mối quan hệ giữa con người với con người góp phần giáo dục thẩm mỹ và phát triển ngôn ngữ nghệ thuật cho trẻ.
Nhờ đó trẻ này sinh năng lực tự hoạt động nghệ thuật khi tiếp xúc với những câu chuyện.
Dạy trẻ kể lại chuyện là một dạng thức tiết học tổ chức cho trẻ tự hoạt động văn học nghệ thuật. Tổ chức cho trẻ hoạt động trong đó có tự hoạt động văn học nghệ thuật sẽ làm giàu nhân cách trẻ. Chỉ có để trẻ hoạt động thì mới phát triển được tính tích cực của cá nhân, giúp trẻ cảm thụ văn học đặc biệt là những câu chuyện một cách rõ nét và có cảm xúc.
Thực tế việc dạy trẻ mẫu giáo kể lại truyện diễn cảm hiện nay, do chưa hiểu thật đầy đủ cơ sở khoa học của môn học, do chương trình còn chưa hướng dẫn một cách cụ thể nên giáo viên thực hiện dạng thức tiết học này còn tùy tiện, dẫn đến hiệu quả chưa cao. Chưa đáp ứng được yêu cầu và mục đích giáo dục .
Vấn đề nắm vững phương pháp , biện pháp thực hiện có cơ sở khoa học trở nên là một vấn đề quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục .
Không có gì tham vọng lớn ở đề tài này, dựa trên thành tựu của những người đi trước, người viết đưa ra và hệ thống hóa một số biện pháp xây dựng cơ sở lý luận cho dạng thức tiết học này ( cụ thể là tiết dạy trẻ kể lại chuyện) và ứng dụng vào một vài tiết cụ thể, hy vọng góp một vài ý kiến nhỏ vào hệ thống lý luận và trực tiễn vào phương pháp dạy học mới
“ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học” nhằm nâng cao chất lượng giáo dục .
II/ LỊCH SỬ VẤN ĐỀ:
Bước đầu tìm hiểu vấn đề này tôi đã được tiếp xúc với một số công trình nghiên cứu và thấy rằng một số tác giả ( trong và gnoài nước) đã quan tâm đến vấn đề này:
1. “ Văn học và phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học” Do tác giả : Cao Đức Tiến ( chủ biên)cùng với Nguyễn Đắc Diệu Lam, lê Thị ánh Tuyết- Hà nội 1992.
2. Cuốn “đọc và kể chuyện văn học ở vườn trẻ” Tác giả : M-K Bogoliupxkaia VV. SðptenKô- Lê Đức Mẫn dịch- NXBGD1992.
3. “ Giáo dục trẻ mẫu giáo qua truyện và thơ” Tác giả Nguyễn Thu Thủy- NXBGD- 1986.
4. “ Tiếng Việt- văn học và phương pháp giáo dục” Tác giả : Lương Kim Nga, Nguyễn Thị Thuận , Nguyễn Thu Thủy- 1988.
5. “ Chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện” Tác giả - Trần Đình Trọng, Phạm Thị Sửu- NXBGD – 1994.
6. Cuốn “ Phát triển ngôn ngữ cho trẻ em dưới tuổi học đường” của E.I TiKieva (NXBGD-1917)
7. Cuốn “ Phát triển ngôn ngữ của XôKhina-Phamoskva do Nguyễn ánh Tuyết và Lê Thị Ninh dịch.
8. Cuốn “ Phát triến tiếng cho trẻ mẫu giáo” của Nguyễn Xuân Khoa.
9 Gần đây nhất là cuốn “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học – một số vấn đề lý luận và thực tiễn” Của Hà Nguyễn Kim Giang.
Các công trình này đã đề cập đến một số vấn đề: Vị trí văn học trong việc giáo dục , các phương pháp đọc thơ, kể chuyện, các thủ thuật đọc diễn cảm, kể chuyện diễn cảm , các tác phẩm chọn làm mẫu.
Đồng thời các tác giả chỉ mới định hướng và đưa ra một số phương pháp chung cơ bản, cụ thể hơn chúng ta có thể nhìn lại các tác phẩm nghiên cứu về vấn đề này:
1- “ Cuốn phát triển ngôn ngữ cho trẻ em lứa tuổi học đường” của E.ItiKhiêva (NXBGD- 1917) Tác giả đã nhấn mạnh đến vai trò của việc thực hiện nhiệm vụ kể chuyện, dạy trẻ kể lại chuyện
Đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ- Hình thức dạy trẻ kể lại chuyện chính là con đường đúng đắn nhất để dạy ngôn ngữ cho trẻ.
2- “ Cuốn đọc và kể chuyện văn học ỏ vườn trẻ” của tác giả M-Kbogolaupskaia- V.VseptenKo do Lê Đức Mẫn dịch (NXBGD 1976)Tác giả nhẫn mạnh: “ Kể chuyện văn học là một loại hình nghệ thuật phức tạp, để có thể kể chuyện hay đòi hỏi người kể phải nắm thành thạo các thủ thuật đọc, kể văn học : ngắt giọng, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt ”
3. “ Giáo dục trẻ mẫu giáo qua truyện và thơ” Tác giả Nguyễn Thu Thủy (NXBGD- 1976)
- Sách được cấu tạo theo 3 chương:
Trong chươngII: Kể và đọc truyện cho trẻ mẫu giáo tác giả đã đề cập đến một số vấn đề:
+ Tìm hiểu tác phẩm văn học đó là các tác phẩm văn xuôi:
- Tác phẩm văn học dân gian Việt Nam.
- Truyện do các nhà văn trong và ngoài nước viết cho trẻ, truyện dân gian các nước.
+ Kể và đọc truyện cho trẻ nghe" class="mceSmilieSprite mceSmilie3" alt="" title="Frown ">chú ý đến cường độ dân vang của giọng. Ngắt giọng, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt )
+ Dạy trẻ kể lại truyện : được tiến hành qua các bước: giáo viên giới thiệu tác phẩm ,giúp trẻ hiểu tác phẩm .
Các phương pháp thể hiện khi kể chuyện cho trẻ là trực quan( ảnh, tranh vẽ, mô hình, rối, và những khung cảch thiện nhiên gần gũi xung quanh trẻ) và đàm thoại giới thiệu tác phẩm, đàm thoại để hiểu tác phẩm ,ở đây chúng ta thấy tác giả đã đưa ra một số phương pháp chung. Tuy vậy đã đưa ra một số phương pháp chung. Tuy vậy vấn đề chúng tôi quan tâm là hoạt động của trẻ chỉ được nhắc tới rất ít
4- “Văn học và phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học “ của Cao Đức Tiến , Nguyễn Đắc Diệu Lam, Lê Thị ánh Tuyết- Hà Nội 1993
Ở phần thứ VI: Phương pháp giúp trẻ làm quen với tác phẩm văn học tác giả đã đề cập đến:
- Các thủ thuật đọc và kể diễn cảm .
- Các phương pháp cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học.
- Các hình thức tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học .
Tác giả đã nêu ra một số vấn đề:
Các thủ thuật kể diễn cảm bao gồm (Xác định và sử dụng đúng giọng điệu cơ bản, ngắt giọng, nhịp điệu, cường độ giọng, cử chỉ )
Dạy trẻ kể lại chuyện: trong tiết học việc dạy trẻ kể lại truyện được tiến hành theo trình tự ( Gây hứng thú cho trẻ bằng con rối) , tranh ảnh, đàm thoại thật ngắn để dẫn dắt đến câu chuyện, Giới thiệu tên câu chuyện, tiếp đó cô kể diễn cảm truyện 2-3 lần- tóm tắt nộ dung câu chuyện sau đó dặt hệ thống câu hỏi theo nội dung câu chuyện.
Kết thúc giờ học có thể cho trẻ vẽ các nhân vật trong truyện.
Điều đáng chú ý là tác giả đã đề cập đến một vài thủ thuật đọc và kể diễn cảm
Tuy nhiên vấn đề mà chúng tôi quan tâm là dạng thức tiết học dạy trẻ kể lại chuyện và đề ra một số biện pháp hữu hiệu cho dạng thức tiết học này thì hầu như chỉ thoáng qua trong tác phẩm .
5- “ Tiếng Việt- Văn học và phương pháp giáo dục” của tác giả Lương Kim Nga, Nguyễn Thị Thuận, Nguyễn Thu Thủy ( NXBGD-1988)
Ở chương thứ IV tác giả đã đề cập đến cách dạy trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện và tiến hành các loại bài thơ cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
Chương này tác giả đã nêu ra một số vấn đề:
- Tác dụng: Khi dạy trẻ đọc thuộc thơ , kể lại chuyện chúng ta đã dạy trẻ cách thể hiện những xúc cảm về tác phẩm văn học.
Điều kiện cần có để trẻ đọc thuộc thơ, kể lại chuyện: Những câu chuyện, bài thơ mà trẻ có thể kể lại và đọc thuộc phải phù hợp với trình độ của trẻ.
Trẻ phải được nghe hoặc đọc diễn cảm nhiều lần giúp trẻ nhớ và bắt chước cách đọc hoặc kể của cô giáo .
- Yêu cầu đối với cô giáo khi sử dụng phương pháp dạy trẻ kể lại chuyện và đọc thuộc thơ:
+ Dạy trẻ kể lại chuyện: phải được tiến hành thường xuyên, có thể cho trẻ kể lại theo các đọan, cô kể các đoạn dẫn, cô cho trẻ kể lại các đoạn đối thoại.
+ Khi dạy trẻ kể lại chuyện giáo viên cần: có nhận xét, uốn nắn, thể hiện đúng tính cách của các nhân vật điều chủ yếu là trẻ phải biết sử dụng ngôn ngữ văn học kết hợp với ngôn ngữ của trẻ để kể lại.
Chương V: nghệ thuật đọc diễn cảm tác phẩm văn học.
- khái niệm đọc, kể diễn cảm : đọc và kể diễn cảm tác phẩm văn học là sự tái tạo lại tác phẩm một cách sáng tạo
- nghệ thuật diễn cảm chia làm hai giai đoạn
* Giai đoạn một: chuẩn bị cho việc kể diễn cảm bao gồm : lựa chon tác phẩm tìm hiểu tác phẩm, để xác định giọng kể cho phù hợp
* Giai đoạn hai: kể diễn cảm tác phẩm : người kể phải nắm được phương tiện chủ yếu để thể hiện tác phẩm( giọng điệu, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt ).
Ở đây chúng ta thấy nhà nghiên cứu đã chú ý tới việc dạy trẻ kể lại chuyện. Tuy chưa nhiều những nhà nghiên cứu đã chú ý tới những hoạt động của trẻ. Tuy nhiên chúng tôi coi đây là ý kiến đóng góp cho đề tài.
6- Tập để cương bài giảng: “ Phương pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ mẫu giáo” của tác giả Lê Thị Kim Anh đã đề cập đến việc cần phải phát triển ngôn ngữ cho trẻ theo một hệ thống ngay từ lứa tuổi nhà trẻ qua dạy trẻ phát âm, qua dạy trẻ kể lại chuyện
Ngoài ra tác giả còn đề cập đến việc phát triển văn hóa giao tiếp cho trẻ một cách thường xuyên.
7- “ Chương trình chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện”
Tác giả Trần Thị Trọng- Phạm thị Sửu
( NXBGD – 1994)
- Hướng dẫn chung: Văn xuôi gồm: Truyện cổ dân gian, truyện cổ tích, truyện thần thoại, truỵên truyền thuyết, truyện đồng thoại
- Tổ chức tiết học:
+ Tiết 1: Trước khi vào tiết học cô có thể dùng rối để giới thiệu câu chuyện cần kể.
Sau đó cô giới thiệu tên câu chuyện.
Cô kể diễn cảm bằng lời 1 lần. Sau đó kể kết hợp bằng rối hoặc mô hình- tóm tắt nội dung truyện.
Khuyến khích trẻ trả lời đủ câu, theo ngs điệu của các nhân vật, tính cách của các nhân vật.
Cuối tiết học cô có thể kể lại chuyện một lần nữa. hỏi lại tên câu chuyện cô vừa kể.
+ Tiết 2: Cô trích dẫn lời của nhân vật tên chuyện, sau đó kể lại chuyện
Đàm thoại với trẻ theo trình tự nội dung câu chuyện sau đó cô gợi ý để trẻ kể lại đoạn đối thoại giữa các nhân vật trong chuyện.
+ Tiết 3: Khi trẻ đã nắm được lời thoại thì có thể cho trẻ đóng vai- mỗi trẻ một nhân vật.
Cô giáo dẫn truyện để cùng kể lại truyện.
Cuối cùng dạy trẻ đóng kịch theo kịch bản.
8- Gần đây nhất là cuốn “ Cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học – một số vấn đề lý luận và thực tiễn” của Hà Nguyễn Kim Giang, tác giả đã nhấn mạnh đến việc phát huy tính tích cực của chủ thể tiếp nhận và đặc biệt chú ý đến phương pháp đọc và kể chuyện có nghệ thuật, coi đó là phương pháp rất cơ bản và chủ đạo trong quá trình cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Khi nói đến nội dung của phương pháp kể chuyện tác giả đã đưa ra quan niệm về việc kể chuyện cho trẻ một cách rất rõ ràng cụ thể và có tính chất quyết định cho việc dạy trẻ kể lại chuyện.
Ở các công trình này chúng tôi nhận thấy các tác giả đã quan tâm đến việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ qua hình thức kể chuyện nhưng chưa có công trình cụ thể nghiên cứu về việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi qua hình thức kể lại chuyện. Tuy nhiên các công trình nghiên cứu cũng đã góp phần rất lớn trong việc định hướng cho đề tài. Vì vậy tôi mạnh dạn bước đầu nghiên cứu và đề xuất một số biện pháp dạy trẻ mẫu giáo kể lại truyện diễn cảm .