Luận Văn Mối quan hệ giữa FDI và hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam

Chương I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA FDI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU 1
I. Đầu tư trực tiếp nước ngoài 1
1. Khái niệm và đặc điểm của đầu tư trực tiếp nước ngoài 1
1.1. Khái niệm đầu tư trực tiếp nước ngoài 1
1.2. Đặc điểm của FDI 3
2. Các nhân tố ảnh hưởng đến FDI 3
2.1. Các nhân tố liên quan đến nước chủ đầu tư 4
2.2. Các nhân tố liên quan đến nước nhận đầu tư 4
2.3. Các nhân tố của môi trường quốc tế 6
II. Thương mại quốc tế 6
1. Khái niệm và đặc điểm của thương mại quốc tế 6
1.1. Khái niệm thương mại quốc tế 6
1.2. Đặc điểm của thương mại quốc tế 7
2. Các nhân tố tác động đến thương mại quốc tế 7
2.1. Toàn cầu hóa và khu vực hóa 7
2.2. Phân công lao động quốc tế 8
2.3. Sự tồn tại và phát triển của thị trường tiền tệ 9
2.4. Sự phát triển của khoa học kĩ thuật 10
2.5. Các nhân tố khác 10
III. Mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu ở nước nhận đầu tư 11
1. Một số lý thuyết và nghiên cứu về mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu 11
1.1. Lý thuyết về vòng đời quốc tế của sản phẩm – IPLC – Raymond Vernon 11
1.2. Lý thuyết về thương mại quốc tế và tính lưu động của yếu tố sản xuất -“International trade and Factor mobility”- Mundell. 12
2. Tác động của FDI đến xuất nhập khẩu ở nước nhận đầu tư 13
2.1. FDI tác động đến kim ngạch xuất nhập khẩu của nước nhận đầu tư 14
2.2. FDI tác động đến cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu của nước nhận đầu tư 15
2.3. FDI tác động đến thị trường xuất nhập khẩu của nước nhận đầu tư 17
3. Tác động của xuất nhập khẩu đến FDI ở nước nhận đầu tư 19
Chương II: ĐÁNH GIÁ MỐI QUAN HỆ GIỮA FDI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU Ở VIỆT NAM 25
I. Tổng quan về hoạt động xuất nhập khẩu và FDI vào Việt Nam giai đoạn từ 1988 đến nay 25
1. Tổng quan về hoạt động xuất nhập khẩu 25
1.1. Kim ngạch xuất nhập khẩu và tình hình cán cân thương mại 25
1.2. Cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu 27
1.3. Cơ cấu thị trường xuất nhập khẩu 32
1.4. Cơ cấu xuất nhập khẩu theo khu vực kinh tế 33
2. Tổng quan về FDI vào Việt Nam 35
2.1. FDI vào VIệt Nam qua các thời kì 35
2.2. FDI vào Việt Nam theo cơ cấu ngành 40
2.3. FDI vào Việt Nam theo cơ cấu chủ đầu tư 42
2.4. FDI theo cơ cấu vùng lãnh thổ 43
II. Đánh giá mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu ở Việt Nam 45
1. Tác động của FDI đến hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam 45
1.1. FDI tác động đến kim ngạch xuất nhập khẩu và cán cân xuất nhập khẩu .45
1.2. FDI tác động đến cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu 59
1.3. FDI tác động đến cơ cấu thị trường xuất nhập khẩu 65
2. Tác động của xuất nhập khẩu đến FDI tại Việt Nam 71
Chương III: CÁC GIẢI PHÁP NHẰM THU HÚT FDI VÀ ĐẤY MẠNH HOẠT ĐỘNG XUẤT NHẬP KHẨU TRÊN CƠ SỞ ĐIỀU CHỈNH MỐI QUAN HỆ GIỮA FDI VÀ XUẤT NHẬP KHẨU Ở VIỆT NAM 81
I. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, các mục tiêu liên quan đến hoạt động xuất khẩu và triển vọng thu hút FDI của Việt Nam 81
1. Mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong thời kì tới 81
1.1. Mục tiêu tổng quát 81
1.2. Mục tiêu cho hoạt động xuất khẩu 83
2. Triển vọng thu hút FDI của Việt Nam 85
II. Các giải pháp nhằm thu hút FDI và đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu trên cơ sở điều chỉnh mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu ở Việt Nam .87
1. Nhóm biện pháp điều chỉnh hợp lí cơ cấu xuất nhập khẩu, kim ngạch xuất khẩu và cán cân thương mại thông qua tác động đến FDI 88
2. Nhóm giải pháp tăng cường thu hút FDI và điều chỉnh cơ cấu FDI thông qua tác động lên hoạt động xuất nhập khẩu 96
KẾT LUẬN 102

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

AFTA Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN
ASEM Diễn đàn hợp tác Á–Âu
ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
BTA Hiệp định thương mại song phương
APEC Diễn đang hợp tác kinh tế châu Á-Thái Bình Dương
EU Liên minh châu Âu
EURO Đồng tiền chung châu Âu
FIA Cục đầu tư nước ngoài
FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài
IMF Quỹ tiền tệ quốc tế
IPLC Lý thuyết vòng đời quốc tế của sản phẩm
MFN Nguyên tắc tối huệ quốc
MNC Công ty đa quốc gia
NT Nguyên tắc đãi ngộ quốc gia
OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế
PNTR Quy chế Quan hệ Thương mại Bình thường Vĩnh viễn
TNC Tập đoang xuyên quốc gia
UNCTAD Hội nghị của Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển
WIR Báo cáo đầu tư toàn cầu


LỜI MỞ ĐẦU
Kể từ khi thực hiện chính sách đổi mới, mở cửa nền kinh tế và hội nhập quốc tế, nền kinh tế Việt Nam đã có những thay đổi rõ nét về mọi mặt với tốc độ tăng trưởng cao, ổn định.
Về đầu tư, sau khi Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam có hiệu lực ngày 01/01/1988 cho tới cuối năm 2009, đã có 89 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư gần 11.000 dự án tại Việt Nam, đầu tư vào các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế, trung bình mỗi năm nhà nước cấp phép cho khoảng 400 dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài. Những năm gần đây, trị giá vốn FDI thu hút được đã vượt ngưỡng 10 tỉ USD. So với nhiều quốc gia, những con số trên đây chưa hẳn ấn tượng nhưng đối với Việt Nam, điều này mang ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đó là nguồn vốn bổ sung rất cần thiết để tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; góp phần phát triển nguồn nhân lực, tạo việc làm; góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu kinh tế đất nước, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước, đặc biệt, đầu tư trực tiếp nước ngoài có khả năng ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam. Bên cạnh những tác động tích cực cần phát huy, cũng có những tác động tiêu cực cần hạn chế. Ngược lại, hoạt động xuất nhập khẩu ở nước ta cũng có khả năng tác động trở lại đến dòng đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam. Cũng giống như đầu tư trực tiếp nước ngoài, hoạt động xuất nhập khẩu cũng có vai trò hết sức quan trọng đối với nền kinh tế, nhờ khả năng thúc đẩy tăng trưởng và là cơ sở đánh giá mức độ phát triển của một nền kinh tế. Vấn đề đặt ra là chúng ta phải tiến hành nghiên cứu và đánh giá một cách chính xác và rõ ràng mối quan hệ và khả năng tương tác lẫn nhau giữa đầu tư trực tiếp nước ngoài và hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam, từ đó đưa ra những giải pháp nhằm khuyến khích những tác động tích cực và hạn chế các tác động tiêu cực giữa chúng, phát huy tối đa vai trò của FDI cũng như hoạt động xuất nhập khẩu đối với phát triển kinh tế Việt Nam. Đây là lí do em chọn đề tài: “Mối quan hệ giữa FDI và hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.
Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của khóa luận này là mối quan hệ giữa FDI và hoạt động xuất nhập khẩu ở Việt Nam, dựa trên các số liệu về FDI và hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam giai đoạn từ 1988 đến nay để phân tích và đánh giá. Trong khóa luận này em cũng xin đưa ra một số giải pháp nhằm phát huy tác động tích cực và hạn chế tác động tiêu cực giữa FDI và xuất nhập khẩu tại Việt Nam thông qua việc điều chỉnh một trong hai nhân tố.
Phương pháp nghiên cứu: Khóa luận sử dụng phương pháp nghiên cứu chủ yếu là dựa trên nghiên cứu những tài liệu và số liệu có liên quan thu thập được, tiến hành thống kê, phân tích, tổng hợp, từ đó rút ra nhận xét, đánh giá vấn đề.
Kết cấu khóa luận: Kết cấu khóa luận bao gồm 3 chương với nội dung chính như sau:
Chương I: Một số vấn đề lý luận về mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu
Chương II: Đánh giá mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu ở Việt Nam
Chương III: Các giải pháp thu hút FDI và đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu trên cơ sở điều chỉnh mối quan hệ giữa FDI và xuất nhập khẩu ở Việt Nam
Trong lời mở đầu của khóa luận này, em cũng xin chân thành cảm ơn cô Nguyễn Thị Việt Hoa đã rất nhiệt tình hướng dẫn em từ khi nhận đề tài cho đến khi hoàn thành khóa luận này.
Do còn hạn chế về tầm kiến thức, khả năng nghiên cứu và nguồn số liệu nên bài khóa luận của em không tránh khỏi có thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy cô để khóa luận này được hoàn thiện hơn, thiết thực hơn.