Thạc Sĩ Mở rộng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng Long

Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
LỜI NÓI ĐẦU
Trong xu thế phát triển chung của đất nước và quá trình hội nhập với
thế giới, ngành ngân hàng đóng góp một vai trò hết sức to lớn. Để đáp ứng
những yêu cầu của nền kinh tế, ngân hàng đã từng bước củng cố, cải tiến và
phát triển trong toàn bộ hệ thống.
Thanh toán không dùng tiền mặt qua ngân hàng là một dịch vụ phong
phú, đa dạng và liên tục phát triển, đáp ứng được một phần lớn yêu cầu của nền
kinh tế thị trường linh hoạt và năng động. Thanh toán không dùng tiền mặt
giúp việc tập trung và phân phối vốn được nhanh chóng, an toàn và hiệu quả,
góp phần tích cực vào việc thúc đẩy nền kinh tế phát triển.Việc phát triển hệ
thống thanh toán qua ngân hàng không chỉ tạo tiền đề, nền tảng cho việc phát
triển hoạt động kinh doanh của ngân hàng mà còn giúp Nhà nước quản lý vĩ
mô một cách có hiệu quả, đặc biệt là trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Người viết hy vọng rằng qua việc nghiên cứu đề tài : “Mở rộng hoạt
động thanh toán không dùng tiền mặt tại Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng
Long” sẽ cho một cái nhìn tổng quan về thực trạng của việc thanh toán không
dùng tiền mặt ở Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng Long nói riêng và ở các
ngân hàng thương mại nói chung hiện nay. Để từ đó phân tích nguyên nhân
cũng như đề ra giải pháp mở rộng dịch vụ này.
Kết cấu của đề tài gồm 3 chương:
- Chương 1: Những vấn đề cơ bản về thanh toán không dùng tiền mặt.
- Chương 2: Thực trạng hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại
Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng Long.
- Chương 3: Một số giải pháp nhằm mở rộng hoạt động thanh toán
không dùng tiền mặt tại Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng Long. Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
Đề tài hoàn thành với sự hướng dẫn tận tình của GS.TS Cao Cự Bội,
cùng các cán bộ tại Chi nhánh NHNo & PTNT Thăng Long trong suốt thời
gian em thực tập, làm luận văn tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn!
















Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ THANH TOÁN
KHÔNG DÙNG TIỀN MẶT
I.Khái niệm
Thanh toán không dùng tiền mặt là một hình thức thanh toán tiền, hàng
hóa dịch vụ của khách hàng thông qua vai trò trung gian của Ngân hàng bằng
cách trích từ tài khoản này chuyển trả vào tài khoản khác theo lệnh của chủ tài
khoản.
Như vậy thanh toán không dùng tiền mặt là nghiệp vụ trung gian của
Ngân hàng. Ngân hàng chỉ thực hiện thanh toán khi có lệnh của chủ tài khoản,
bao gồm các tổ chức kinh tế, đơn vị cá nhân mở tài khoản tại Ngân hàng.
Thanh toán không dùng tiền mặt thông thường gồm có 4 bên:
- Bên mua hàng hay nhận dịch vụ cung ứng.
- Ngân hàng phục vụ bên mua, tức là Ngân hàng nơi đơn vị mua mở tài
khoản giao dịch.
- Bên bán, tức là bên cung ứng hàng hóa và dịch vụ.
- Ngân hàng phục vụ bên bán, tức Ngân hàng nơi đơn vị bán mở tài
khoản giao dịch.





Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
II.Sự cần thiết khách quan và vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt
trong nền kinh tế thị trường
1. Sự cần thiết khách quan của thanh toán không dùng tiền mặt
Thanh toán không dùng tiền mặt là một bộ phận không thể thiếu được
trong nền kinh tế thị trường. Đó là sự đòi hỏi khách quan của quá trình sản xuất
và lưu thông hàng hóa.
Nền kinh tế hàng hóa càng phát triển, luôn đòi hỏi phải có những thay
đổi trong phương tiện thanh toán, mua bán hàng hóa:
Từ việc trao đổi hàng hóa thông qua chính bản thân hàng hóa đó, rồi
đến vật ngang giá (những sản phẩm có tính phổ biến, dễ chấp nhận : đồng tiền
kim loại như vàng , bạc). Khi nền sản xuất hàng hóa phát triển hơn nữa, thì
việc sử dụng tiền vàng có rất nhiều bất tiện (nặng, khó vận chuyển khi mua
một khối lượng hàng hóa lớn, Nhà nước phải dự trữ một khối lượng vàng lớn).
Do vậy tiền giấy đã ra đời, rất tiện cho việc chia nhỏ, lưu thông, cất giữ. Đây
cũng là hình thức tiền tệ hiện đang được sử dụng phổ biến trên thế giới, nó
chính là tiền pháp định của mỗi quốc gia.
Nhưng khi nền kinh tế trên thế giới đã có những thay đổi lớn như hiện
nay, cả thế giới như một nền kinh tế khổng lồ, thống nhất, không giới hạn về
danh giới địa lý, trong đó mỗi quốc gia “không thể” tự tách mình ra khỏi. Sự
gắn kết đó có được là nhờ một hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, cụ thể là
mạng Internet toàn cầu. Do vậy đòi hỏi phải có hình thức tiền tệ mới, thỏa mãn
yêu cầu: gọn nhẹ, bảo đảm, an toàn, dễ dàng trong thanh toán ở mọi lúc mọi
nơi, mà lại sinh lời. Đó chính là hình thức “thanh toán kín bằng điện tử“ hay
còn gọi bởi thuật ngữ “thanh toán không dùng tiền mặt“.
Thanh toán không dùng tiền mặt sẽ làm giảm khối lượng tiền mặt có
trong lưu thông, giảm chi phí trong các khâu in ấn, kiểm đếm, vận chuyển giảm Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
được chi phí lao động xã hội, đảm bảo cho các dòng vốn trong nền kinh tế xã
hội được tập trung và phân phối nhanh, đáp ứng có hiệu quả thanh toán trong
nền kinh tế, từ đó thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển.
2. Vai trò của thanh toán không dùng tiền mặt
Thanh toán không dùng tiền mặt có vai trò to lớn trong nền kinh tế
quốc dân, đặc biệt là trong cơ chế thị trường hiện nay:
- Thanh toán không dùng tiền mặt phục vụ cho quá trình tái sản xuất xã
hội, bởi tiền tệ vừa là khởi đầu và cũng vừa là kết thúc của một chu kỳ sản
xuất.
- Thanh toán không dùng tiền mặt được đẩy mạnh sẽ tiết kiệm được chi
phí lưu thông.
- Thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện cho ngân hàng quản lý
và kiểm tra được quá trình sản xuất và lưu thông của nền kinh tế.
-Thanh toán không dùng tiền mặt tạo điều kiện cho ngân hàng và các
tổ chức tín dụng tập trung được nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế.
2.1.Đối với Ngân hàng
Cung cấp dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt cho khách hàng và
nền kinh tế tạo điều kiện cho các ngân hàng tăng thu nhập từ thu phí dịch vụ.
Từ đó thay đổi cơ cấu thu nhập trong tổng thu nhập, nâng cao khả năng tài
chính, khả năng cạnh tranh và tạo sự phát triển bền vững.
Hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt mang lại hiệu quả kinh tế to
lớn cho các ngân hàng thương mại, nhờ việc khai thác và sử dụng linh hoạt
nguồn vốn tiền gửi thanh toán của các tổ chức kinh tế và cá nhân trên tài khoản
tiền gửi thanh toán. Đồng thời kích thích các hoạt động dịch vụ ngân hàng liên
quan phát triển: dịch vụ thẻ, dịch vụ chuyển tiền điện tử, thanh toán trực tuyến. Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
Đây cũng chính là điều kiện để thu hút, hấp dẫn khách hàng quan hệ với ngân
hàng.
Thông qua hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt, ngân hàng nắm
được những thông tin về tình hình thanh toán, hoạt động của khách hàng, là
những thông tin có ý nghĩa quan trọng đối với hoạt động tín dụng.
2.2.Đối với khách hàng
Than toán qua ngân hàng mang lại lợi ích to lớn cho khách hàng, nhờ
việc tăng nhanh tốc độ chu chuyển vốn, tiết kiệm được các chi phí phát sinh
(chi phí vận chuyển, chi phí kiểm đếm ) từ đó, giảm chi phí đầu vào, hạ giá
thành sản phẩm, nâng cao hiệu quả kinh doanh.
Sử dụng các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt bảo đảm tiện
lợi, nhanh chóng, chính xác, an toàn, và bảo mật cho khách hàng. Đặc biệt
trong giai đoạn hiện nay khi mức độ ứng dụng công nghệ thông tin của các
ngân hàng thương mại trong hoạt động thanh toán ngày càng cao. Cụ thể: Chỉ
bằng một lệnh của chủ tài khoản, một giao dịch có thể được thực hiện ngay
không kể không gian và địa điểm giao dịch nhờ công nghệ mạng, công nghệ
chuyển tiền điện tử và công nghệ online. Đây là tiện ích dịch vụ thanh toán nói
chung và thanh toán không dùng tiền mặt nói riêng trong ứng dụng công nghệ
thông tin hiện nay.
Sự đa dạng hóa các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng trong lĩnh vực thanh
toán (nhất là các loại thẻ ngân hàng), tạo điều kiện cho khách hàng có nhiều sự
lựa chọn trong việc sử dụng dịch vụ sao cho có lợi nhất: tiện ích và chi phí giao
dịch thấp.
Đối với khách hàng là doanh nghiệp, thanh toán không dùng tiền mặt
sẽ đẩy nhanh tốc độ thanh toán, tốc độ chu chuyển vốn và quá trình tái sản xuất Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
trong hoạt động kinh doanh, đảm bảo an toàn về vốn và tài sản, tránh được rủi
ro.


2.3.Đối với nền kinh tế
Hiệu quả hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt mang tính vĩ mô,
có ý nghĩa kinh tế - xã hội cao:
- Tạo điều kiện cho các TCTD khai thác tốt chức năng trung gian thanh
toán của nền kinh tế, thực hiện quá trình chu chuyển tiền tệ cho nền kinh tế,
khai thác và sử dụng các nguồn vốn trong nền kinh tế.
- Tạo điều kiện cho quá trình sản xuất kinh doanh được tiến hành trôi
chảy, nhịp nhàng, thúc đẩy đồng vốn luân chuyển nhanh chóng, góp phần đẩy
nhanh tốc độ sản xuất, luân chuyển hàng hóa.
- Góp phần làm giảm lượng tiền mặt trong lưu thông trên thị trường,
hạn chế lạm phát, lưu thông tiền tê, ổn định giá trị đồng tiền; tạo điều kiện cho
Ngân hàng Nhà nước thực hiện tốt nhiệm vụ điều hòa lưu thông tiền tệ, kiểm
soát các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt giữa các ngân hàng khác hệ
thống, thường xuyên nắm được khối lượng chu chuyển tiền tệ không bằng tiền
mặt, nâng cao hiệu lực thi hành chính sách tiền tệ quốc gia.

III.Điều kiện thực hiện và nguyên tắc thanh toán
1. Điều kiện thực hiện
Các cá nhân và đơn vị muốn thực hiện thanh toán qua ngân hàng cần
phải có tài khoản tiền gửi tại ngân hàng. Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
Tài khoản tiền gửi có đủ số dư để chi trả.
Chấp hành thể lệ thanh toán không dùng tiền mặt do Ngân hàng Nhà
nước ban hành.


2.Nguyên tắc thanh toán
Theo Quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam số
22/QĐ-NH1 ngày 21/02/1994 ban hành : “ Thể lệ thanh toán không dùng tiền
mặt” thì việc thanh toán không dùng tiền mặt phải tuân theo các quy định
chung sau:
- Các doanh nghiệp, cơ quan, đoàn thể, đơn vị vũ trang, công dân Việt
Nam và người nước ngoài hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam được quyền lựa
chọn Ngân hàng để mở tài khoản giao dịch và thực hiện thanh toán.
- Việc mở tài khoản thanh toán tại Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước và
thực hiện thanh toán qua tài khoản được ghi bằng đồng Việt Nam. Trường hợp
mở tài khoản và thanh toán bằng ngoại tệ phải thực hiện theo Quy chế quản lý
ngoại hối của Chính phủ Việt Nam ban hành.
- Để đảm bảo thực hiện thanh toán đầy đủ kịp thời, các chủ tài khoản
(bên trả tiền) phải có đủ tiền trên tài khoản. Mọi trường hợp thanh toán vượt
quá số dư tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước là phạm pháp và
bị xử lý theo pháp luật.
- Ngân hàng, Kho bạc Nhà nước có trách nhiệm:
+ Thực hiện các ủy nhiệm thanh toán của chủ tài khoản bảo đảm chính
xác, an toàn, thuận tiện, hàng; chi trả bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản trong
phạm vi số dư tiền gửi theo yêu cầu của chủ tài khoản. Luận văn tốt nghiệp
Sinh viên: Lương Thị Hồng Liên
+ Kiểm tra khả năng thanh toán của chủ tài khoản (bên trả tiền) trước
khi thực hiện thanh toán và được quyền từ chối thanh toán nếu tài khoản không
đủ tiền, đồng thời không chịu trách nhiệm về những nội dung liên đới của hai
bên khách hàng.
+ Nếu do thiếu sót trong quá trình thanh toán gây thiệt hại cho khách
hàng thì Ngân hàng và Kho bạc Nhà nước phải bồi thường thiệt hại và tùy theo