Luận Văn Mô hình liên kết ngân hàng thương mại với tập đoàn kinh tế

Đế Tài: Mô hình liên kết ngân hàng thương mại với tập đoàn kinh tế


Chương 1 – Mô hỡnh liờn kết ngõn hàng thương mại với tập đoàn kinh tế

1.1 Khái quát về tập đoàn kinh tế

1.1.1- Khỏi niệm

Cựng với sự phỏt triển của kinh tế xó hội, cỏc tổ chức kinh tế ra đời và phát triển qua nhiều giai đoạn. Bắt đầu là các xưởng sản xuất nhỏ lẻ, chúng dần lớn mạnh và ra đời các khái niệm công ty, doanh nghiệp và sự phát triển cao hơn là các tập đoàn kinh tế. Có thể hiểu Tập đoàn kinh tế: là một thực thể pháp lý (một phỏp nhõn) bao gồm nhiều cỏc cụng ty con là cỏc phỏp nhõn độc lập.

Theo bách khoa toàn thư Wikipedia tiếng Anh thỡ tập đoàn kinh tế được định nghĩa là:

"Tập đoàn kinh tế là một thực thể pháp lí, mà trong khi được sở hữu chung bởi một số người tự nhiên hoặc những thực thể pháp lí khác có thể tồn tại hoàn toàn độc lập khỏi chúng. Sự tồn tại độc lập này cho tập đoàn những quyền riêng mà những thực thể pháp lí khác không có. Qui mô và phạm vi về khả năng và tỡnh trạng của tập đoàn có thể được chỉ rừ bởi luật phỏp nơi sát nhập."

Theo Viện nghiên cứu Quản lí Kinh tế Trung ương CIEM thỡ:

"Khái niệm tập đoàn kinh tế được hiểu là một tổ hợp lớn các doanh nghiệp có tư cách pháp nhân hoạt động trong một hay nhiều ngành khác nhau, có quan hệ về vốn, tài chính , công nghệ, thông tin, đào tạo, nghiên cứu và các liên kết khác xuất phát từ lợi ích của các bên tham gia. Trong mô hỡnh này, "cụng ty mẹ" nắm quyền lónh đạo, chi phối hoạt động của "công ty con" về tài chính và chiến lược phát triển."

Từ định nghĩa trên, có thể rút ra nhận xét:

- Tập đoàn kinh tế bao gồm nhiều công ty con hoạt động xung quanh một thực thể pháp lý phỏp lớ trung tõm – cụng ty mẹ.

- Mối liờn kết xuất phỏt từ những lợi ớch chung của cỏc bờn.

1.1.2 Sự hỡnh thành tập đoàn kinh tế

Trên đây, chúng ta đó nghiờn cứu khỏi niệm về tập đoàn kinh tế. Quá trỡnh hỡnh thành cỏc tập đoàn kinh tế là sự phát triển của nền kinh tế, của quá trỡnh tớch tụ và tập trung tư bản chủ nghĩa. Sau đây bài viết xin được trỡnh bày những nguyờn nhõn dẫn tới sự hỡnh thành cỏc tập đoàn kinh tế.

- Do tác động của khoa học kĩ thuật, qui mô sản xuất ngày càng được mở rộng, quá trỡnh tớch tụ và tập trung tư bản được đẩy mạnh. Quá trỡnh này làm thay đổi cơ cấu kinh tế, các xí nghiệp quy mô lớn được hỡnh thành.

- Cạnh tranh khốc liệt buộc các xí nghiệp phải tăng qui mô sản xuất, liên kết với nhau để tồn tại. Trong quá trỡnh cạnh tranh, cỏc xớ nghiệp nhỏ bị phỏ sản, chỉ cỏc xớ nghiệp có năng lực cạnh tranh mới tồn tại và phát triển. Đặc biệt trong thời kỡ khủng hoảng, yờu cầu tăng cường năng lực cạnh tranh càng trở nên bức thiết.

- Trong bối cảnh hiện nay, hệ thống tín dụng đó trở thành đũn bẩy mạnh mẽ thỳc đẩy quá trỡnh tập trung sản xuất. Ngân hàng là một trung gian tài chính đặc biệt hữu ích đối với các doanh nghiệp . Do đó sự xâm nhập của các doanh nghiệp vào hoạt động của ngân hàng ngày một gia tăng.

Từ ba lớ do trờn, ta thấy rằng việc hỡnh thành cỏc tập đoàn kinh tế là hiện tượng tất yếu và cần thiết cho phát triển kinh tế. Và bối cảnh khủng hoảng kinh tế là một yếu tố thúc đẩy quá trỡnh hỡnh thành cỏc tập đoàn kinh tế nhanh hơn.

Để hỡnh thành cỏc tập đoàn kinh tế, có hai phương thức liên kết:

- Liờn kết ngang: là sự liờn kết giữa các doanh nghiệp theo cùng một ngành. Ví dụ: tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam, tập đoàn Bảo Việt

- Liên kết dọc: là sự liên kết giữa các doanh nghiệp ở các ngành khác nhau. Ví dụ: tập đoàn Dầu khí .

Để hỡnh thành nờn cỏc tập đoàn kinh tế, các doanh nghiệp cú thể sử dụng cỏc biện phỏp: thành lập mới một cụng ty nằm trong quyền kiểm soỏt của mỡnh, sỏp nhập – mua lại – hợp nhất với một doanh nghiệp khỏc. Trong cỏc biện phỏp trờn, biện phỏp thành lập mới ớt được sử dụng hơn do chi phí thành lập cao, đũi hỏi doanh nghiệp phải có sử chuẩn bị đầy đủ về nguồn nhân lực , tỡm hiểu thụng tin thị trường. Và khi thâm nhập vào một lĩnh vực kinh doanh mới hoàn toàn thỡ việc thành lập sẽ là vụ cựng khú khăn. Việc sáp nhập, mua lại hay hợp nhất các doanh nghiệp sẽ giúp cho doanh nghiệp mới tận dụng được nguồn nhân lực , vốn cũng như thị phần của doanh nghiệp cũ.

Quỏ trỡnh liờn kết giữa cỏc doanh nghiệp để tạo ra một tổ hợp kinh tế có sức mạnh chi phối nền kinh tế diễn ra ở hầu hết các nền kinh tế. Ta có thể tham khảo mô hỡnh liờn kết này ở một số quốc gia:

- Nhật Bản với mụ hỡnh Keiretsu: xuất hiện trong thời kỡ phỏt triển “thần kỡ Nhật Bản”.

Mỗi Keiretsu lớn thường lấy một ngân hàng làm trung tâm, ngân hàng này cung cấp tín dụng cho các công ty thành viên của Keiretsu và nắm giữ vị thế về vốn trong cỏc cụng ty. Mỗi một Ngõn hàng trung tõm cú vai trũ kiểm soỏt rất lớn đối với các công ty trong Keiretsu và hành động với tư cách là một tổ chức giám sát và hỗ trợ tài chính trong các trường hợp khẩn cấp.

Cú hai loại Keiretsu: Keiretsu liên kết dọc và Keiretsu liên kết ngang. Trong khi Keiretsu liên kết dọc là điển hỡnh của tổ chức và mối quan hệ như trong một công ty (từ khâu sản xuất, cung ứng nguyên vật liệu đến tiêu thụ sản phẩm trong một ngành nghề nhất định), thỡ Keiretsu liên kết ngang thể hiện mối quan hệ giữa các thực thể, thông thường xoay quanh một ngân hàng và một công ty thương mại (thường gồm nhiều doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề khác nhau).

- Trung Quốc với mụ hỡnh Jituan Gongsi: xuất hiện trong quỏ trỡnh mở cửa nền kinh tế của Trung Quốc. Sự hỡnh thành của nú bắt nguồn từ chủ trương tư nhân hóa các xí nghiệp nhà nước có quy mô nhỏ đồng thời tập trung phát triển các tổng công ty nhà nước có quy mô lớn, sau khi các tổng công ty này đó cú quy mụ hoạt động ở mức nhất định, nhà nước sẽ tiến hành tư nhân hóa các tổng công ty và tiến hành thu hút vốn đầu tư .

- Một số quốc gia chõu Âu với sự phỏt triển qua nhiều mụ hỡnh : carten, xanhdica, tơrơt, conxocxiom, conglomerat. Các hỡnh thức này hỡnh thành do cỏc thỏa thuận về giá cả, quy mô sản lượng, thị trường tiêu thụ , là mối liên kết giữa các xí nghiệp trong cùng một ngành hay từ nhiều ngành tạo ra những liên minh phức tạp. Có thể hiểu Tập đoàn kinh tế ở các nước châu Âu là hỡnh thức một cụng ty sở hữu số cổ phiếu cú quyền biểu quyết đủ để nắm quyền kiểm soát và quản lý hoạt động của một doanh nghiệp khác thông qua việc gián tiếp tác động hoặc trực tiếp bầu ra hội đồng quản trị của công ty đó.

1.1.3- Đặc điểm của tập đoàn kinh tế

Tập đoàn kinh tế là hỡnh thức liờn kết sản xuất có những đặc trưng cơ bản sau:

Thứ nhất, là tổ chức có tính chất độc quyền cao. Do sự sản xuất với quy mô lớn, kĩ thuật cao nên cạnh tranh vô cùng gay gắt, khó đánh bại nhau dẫn đến khuynh hướng thỏa hiệp với nhau. Mặt khác, các doanh nghiệp sản xuất lớn có lợi thế về quy mô và ứng dụng khoa học kĩ thuật làm tăng năng suất lao động, giảm chi phí sản xuất và quá trỡnh cạnh tranh dẫn đến chỉ một số ít doanh nghiệp cũn tồn