Luận Văn Lý luận hình thái kinh tế - xã hội & vận dụng nó trong quá trình đổi mới KT - XH ở Việt Nam

Lý luận hình thái kinh tế - xã hội & vận dụng nó trong quá trình đổi mới KT - XH ở VN



LỜI MỞ ĐẦU
Trong lịch sử phát triển của xã hội, xã hội đã trải qua nhiều giai đoạn lịch sử nối tiếp nhau từ thấp đến cao. Khi sản xuất phát triển đến một giai đoạn nhất định thì cách thức sản xuất của con người cũng được đổi mới: kỹ thuật sản xuất cải tiến, năng suất lao động được nâng cao, quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất cũng thay đổi. Chủ nghĩa duy vật lịch sử gọi cách thức sản xuất với nội dung trên là phương thức sản xuất. Mỗi khi xuất hiện một phương thức sản xuất mới thì xã hội lại có nhiều thay đổi cơ bản: kết cấu kinh tế xã hội thay đổi, những quan hệ xã hội về các mặt chính trị, tư tưởng, pháp quyền, đạo đức cũng biến đổi theo. Đó là sự tiến bộ xã hội, tiến bộ xã hội là sự vận động theo hướng tiến lên của các hình thái kinh tế xã hội, là sự thay thế hình thái kinh tế xã hội này bằng hình thái xã hội khác cao hơn mà gốc rễ sâu xa của nó là sự phát triển không ngừng của lực lượng sản xuất.
Đối với Việt Nam, từ một nền kinh tế tiểu nông muốn thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu và nhanh chóng đạt tới trình độ của một nước phát triển thì tất yếu cũng phải đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước như là “một cuộc cách mạng toàn diện và sâu sắc trong tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội”. Mà cơ sở lý luận sâu xa của “cuộc cách mạng toàn diện và sâu sắc” đó chính là học thuyết Mác về hình thái kinh tế xã hội.
Xuất phát từ thực tiễn đó, em đã chọn đề tài “ Lý luận hình thái kinh tế - xã hội và vận dụng nó trong quá trình đổi mới kinh tế - xã hội ở Việt nam “. Em xin chân thành cám ơn sự hướng dẫn chu đáo nhiệt tình của các thầy cô giáo, đặc biệt là thầy giáo đã giúp em hoàn thành tốt bài tiểu luận này.
Phần thứ nhất
LÝ LUẬN CHUNG VỀ HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI.
I. Cấu trúc của hình thái kinh tế xã hội:
1.Sản xuất vật chất và vai trò của nó đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội:
Các Mác đã nêu lên một chân lý là: con người trước hết phải sống rồi mới nói đến các hoạt động khác như chính trị, văn hóa, tư tưởng. Muốn tồn tại, con người phải có lương thực để ăn, vải để mặc, nhà để ở cùng với nhiều thứ cần thiết khác nữa. Những thứ này không có sẵn trong tự nhiên mà do con người sản xuất ra, do con người tác động vào tự nhiên cải biến các dạng vật chất để tạo của cải vật chất cho đời sống xã hội. Con người sản xuất ra của cải vật chất, đó là yêu cầu khách quan của sự sinh tồn xã hội. Sản xuất vật chất không những là cơ sở cho sự sinh tồn của xã hội mà còn là cơ sở để hình thành lên tất cả các hình thức quan hệ xã hội khác như quan hệ xã hội về Nhà nước, chính trị, pháp quyền, đạo đức, nghệ thuật . Mặt khác, sản xuất còn là cơ sở cho sự tiến bộ xã hội. Nó không ngừng tiến lên từ thấp đến cao với kỹ thuật ngày càng hiện đại, tinh vi hơn.
Như vậy, sản xuất xã hội là hoạt động đặc trưng riêng có của con người và xã hội loài người, đó là cái phân biệt sự khác nhau cơ bản giữa xã hội loài người và loài súc vật. Sản xuất xã hội bao gồm sản xuất vật chất, sản xuất tinh thần và sản xuất ra bản thân con người.trong hiện thực, ba quá trình này của sản xuất không tách biệt với nhau, trong đó sản xuất vật chất gi*ữ vai trò nền tảng, là cơ sở của sự tồn tại và phát triẻn xã hội, và xét đến cùng thì sản xuất vật chất quy định và quyết định toàn bộ đời sống xã hội.
2.Lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, quan hệ giữa hai nhân tố của một phương thức sản xuất:
Như ta đã biết, sản xuất vật chất là cơ sở của đời sống xã hội. Nhưng trong từng thời kỳ khác nhau, sản xuất tiến hành theo những phương thức khác nhau. Phương thức sản xuất là cách thức con người làm ra của cải vật chất. Đó là nhân tố quyết định tính chất, kết cấu của xã hội, quyết định sự vận động, phát triển của xã hội. Tuy nhiên, bất kỳ một phuơng thức sản xuất nào cũng gồm hai mặt: lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất:
a, Lực lượng sản xuất biểu hiện quan hệ giữa người và giới tự nhiên, nó bao gồm tư liệu sản xuất và người lao động.Người lao động với những kinh nghiệm sản xuất, thói quen lao động, biết sử dụng tư liệu sản xuất để tạo ra của cải vật chất đáp ứng nhu cầu xã hội. Tư liệu sản xuất bao gồm đối tượng lao động và tư liệu lao động. Đối tượng lao động là tất cả những cái mà lao động tác động vào, như là: ruộng đất là đối tượng của người nông dân . Còn tư liệu lao động là tất cả những vật được con người đặt giữa mình với đối tượng lao động, dùng để chuyển tác động của con người vào đối tượng lao động. Trong tư liệu lao động thì công cụ lao động giữ vai trò quyết định đối với trình độ của lực lượng sản xuất, là thước đo của loàI người làm chủ thiên nhiên. Tạo ra công cụ lao động có hiệu suất ngày càng cao là nội dung chính của tiến bộ kỹ thuật.
b, Quan hệ sản xuất là quan hệ giữa người và người trong quá trình sản xuất, là quan hệ kinh tế cơ bản của một hình thái kinh tế xã hội. Mỗi kiểu quan hệ sản xuất tiêu biểu cho bản chất kinh tế của một hình thái kinh tế xã hội nhất định, và nó bao gồm ba mặt:

​