Thạc Sĩ Luận văn Thạc sĩ sinh học: "Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kiểu thảm thực vật đến một số tính chất

MỤC LỤC ( Luận văn Thạc sĩ dài 96 trang có file WORD)

MỞ ĐẦU . 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục tiêu nghiên cứu . 2
3. Phạm vi nghiên cứu 3
4. Đóng góp mới của luận văn 3

Chương I: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU . 4
1.1. Những nghiên cứu về thành phần loài và dạng sống thực vật 4
1.1.1. Những nghiên cứu về thành phần loài . 4
1.1.2. Những nghiên cứu về thành phần dạng sống thực vật . 5
1.2. Những nghiên cứu về ảnh hưởng qua lại giữa thảm thực vật và đất 8
1.2.1. Những nghiên cứu về ảnh hưởng của đất tới thảm thực vật 8
1.2.2. Những nghiên cứu về ảnh hưởng của thảm thực vật tới đất 10
1.2.3. Những nghiên cứu về tác dụng cải tạo đất của thảm thực vật 13

Chương 2: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI VÙNG NGHIÊN CỨU 15

2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên và kinh tế vùng nghiên cứu . 15
2.1.1. Vị trí địa lý, ranh giới hành chính . 15
2.1.2. Địa hình 16
2.1.3. Khí hậu . 18
2.1.3.1. Chế độ nhiệt 19
2.1.3.2. Chế độ mưa, ẩm . 19
2.1.3.3. Chế độ gió và số giờ nắng 20
2.1.4. Đất đai 21
2.2. Điều kiện kinh tế xã hội . 22
2.2.1. Dân số, dân tộc 22
2.2.2. Đặc điểm kinh tế xã hội 22

Chương 3: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24

3.1. Đối tượng nghiên cứu 24
3.2. Địa điểm nghiên cứu 24
3.3. Nội dung nghiên cứu . 24
3.3.1. Về thành phần thực vật . 24
3.3.2. Về môi trường đất . 24
3.4. Phương pháp nghiên cứu 25
3.4.1. Phương pháp điều tra 25
3.4.1.1. Phương pháp tuyên điều tra (TĐT) 25
3.4.1.2. Phương pháp ô tiêu chuẩn (OTC) 26
3.4.2. Phương pháp thu mẫu . 26
3.4.2.1. Thu mẫu thực vật . 26
3.4.2.2. Thu mẫu đất . 27
3.4.3. Phương pháp phân tích mẫu 27
3.4.3.1. Phân tích mẫu thực vật 27
3.4.3.2. Phân tích mẫu đất 27
3.4.4. Phương pháp điều tra trong nhân dân . 28

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN . 29

4.1. Thành phần loài, dạng sống, cấu trúc quần xã rừng . 29
4.1.1. Thành phần loài thực vật tại các điểm nghiên cứu 29
4.1.2. Thành phần dạng sống tai các điểm nghiên cứu 45
4.1.3. Cấu trúc hình thái của các quần xã nghiên cứu . 51
4.2. Đặc điểm hình thái phẫu diện đất trong các quần xã thực vật . 59
4.3. Ẩnh hưởng của quần xã rừng đến một số tính chất lý học của đất . 62
4.3.1. Độ ẩm đất . 63
4.3.2. Độ xốp 64
4.3.3. Mức độ xói mòn đất 64
4.3.4. Thành phần cơ giới đất . 65

4.4. Ảnh hưởng của các quần xã thực vật đến một số tính chất hóa học của đất . 67
4.4.1. Độ chua pH(KCl) 67
4.4.2. Hàm lượng mùn tổng số (%) . 69
4.4.3. Hàm lượng đạm tổng số (%) . 70
4.4.4. Hàm lượng lân và kali dễ tiêu . 71
4.4.5. Hàm lượng Ca2+ và Mg2+ trao đổi 74

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 77
I. Kết luận . 77
II. Đề nghị . 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO 78
PHỤ LỤC 83



DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Hiện trạng sử dụng đất của huyện xã Yên Ninh
Bảng 2.2: Nhiệt độ, độ ẩm, tổng số giờ nắng và lượng mưa trung bình tháng tỉnh Thái Nguyên năm 2008
Bảng 2.3: Diện tích phân bố các nhóm đất theo độ cao, độ dốc ở tỉnh Thái Nguyên
Bảng 3.4 : Ký hiệu độ nhiều (độ dày rậm) thảm tươi
Bảng 4.1: Thành phần loài thực vật tại khu vực nghiên cứu
Bảng 4.2: Thành phần dạng sống của các thảm thực vật tại các điểm nghiên cứu Bảng 4.3: Đặc điểm cấu trúc hình thái của các quần xã tại các điểm nghiên cứu
Bảng 4.4: Tổng hợp về thành phần loài, dạng sống, cấu trúc tầng và độ che
phủ của các quần xã nghiên cứu

Bảng 4.5: Một số tính chất lý học của đất trong các quần xã nghiên cứu
Bảng 4.6: Thành phần cơ giới đất ở các quần xã nghiên cứu
Bảng 4.7: Một số tính chất hóa học của đất dưới các quần xã nghiên cứu


DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1: Nhiệt độ trung bình tháng ở Thái Nguyên năm 2008
Hình 2.2: Lượng mưa trung bình tháng ở Thái Nguyên năm 2008
Hình 2.3: Độ ẩm trung bình tháng ở Thái Nguyên năm 2008
Hình 4.1: Sự biến đổi độ chua pH(KCl)
Hình 4.2: Sự biến đổi của hàm lượng mùn
Hình 4.3: Hàm lượng đạm tổng số (%) ở các điểm nghiên cứu
Hình 4.4: Hàm lượng kali dễ tiêu ở các điểm nghiên cứu
Hình 4.5: Hàm lượng kali dễ tiêu ở các điểm nghiên cứu
Hình 4.6: Hàm lượng Ca++ ở các điểm nghiên cứu
Hình 4.7: Hàm lượng Mg++ ở các điểm nghiên cứu



1. Lý do chọn đề tài

MỞ ĐẦU

Đất là một thành phần quan trọng của hệ sinh thái. Nó có ý nghĩa rất lớn tới khả năng cung cấp nước, muối khoáng, chất dinh dưỡng cho cây. Do đó nó có ảnh hưởng tới quá trình sinh trưởng, phát triển của thảm thực vật. Mỗi loại đất sẽ có một kiểu thảm thực vật riêng. Ngược lại mỗi kiểu thảm thực vật sẽ đặc trưng cho một kiểu đất xác định. Các kiểu đất này sẽ khác nhau bởi hàng loạt chỉ tiêu như: màu sắc, tính chất lí học, hoá học, hệ vi sinh vật và động vật đất.

Đặc tính cơ bản của đất được thể hiện qua độ phì, độ phì là nhân tố tổng hợp được quy định bởi nhiều yếu tố: Đá mẹ, thành phần cơ giới, cấu tượng đất, độ ẩm, độ thoáng khí, độ dày tầng đất, đặc điểm hoá tính. Do đó độ phì ảnh hưởng đến nhiều mặt của hệ sinh thái rừng nói riêng cũng như thảm thực vật nói chung. Đất càng tốt thì độ phì càng cao. Ngược lại thảm thực vật sẽ có tác dụng trở lại với đất một cách rất tích cực, nó thúc đẩy cho đất nhanh chóng tăng được độ phì nhiêu của đất [33].
Trong thời gian gần đây do tác động trực tiếp hoặc gián tiếp của con người cũng như những biến đổi của thiên nhiên đã làm cho đất rừng ngày càng bị suy thoái. Từ đó đã làm giảm diện tích rừng một cách nhanh chóng. Nếu trước kia trên trái đất diện tích rừng chiếm khoảng 6 tỉ ha thì đã giảm xuống còn 4,4 tỉ ha vào năm 1958 và 3,8 tỉ ha vào năm 1973. Hiện nay diện tích rừng chỉ còn khoảng 2,9 tỉ ha. Các nhà khoa học đã cảnh báo rằng hàng năm thế giới sẽ mất đi trung bình 16,7 triệu ha rừng nếu tiếp tục đà này thì trong vòng 166 năm tới trên trái đất sẽ không còn rừng nữa [31].
Ở Việt Nam trong những năm qua do quá trình khai thác quá mức tài nguyên rừng cùng với phong tục tập quán lạc hậu của các địa phương như:

Du canh du cư, đốt rừng làm nương rẫy và sự phát triển của ngành chăn nuôi gia súc đã làm cho diện tích rừng nước ta ngày càng bị thu hẹp. Theo số liệu thống kê năm 1943 độ che phủ rừng ở nước ta là 43%, đến năm 1993 chỉ còn 26%. Mặc dù năm 1999 con số này đã tăng lên 33,2% nhưng vẫn chưa đảm bảo mức an toàn sinh thái cho sự phát triển bền vững của đất nước. Chính vì vậy Đảng và nhà nước ta đã hết sức chú trọng tới vấn đề bảo vệ, phục hồi lại rừng nói riêng và thảm thực vật nói chung.
Xuất phát từ ý tưởng cho rằng cần có những nghiên cứu sâu hơn về tính chất của đất để thấy được ảnh hưởng của thảm thực vật tới đất rừng, nhằm mục đích phục hồi lại hệ sinh thái rừng và sử dụng đất một cách hợp lí trên quan điểm sinh thái và phát triển bền vững. Đồng thời đề xuất những biện pháp để cải tạo những nơi đất bị xói mòn, bạc màu, nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi trọc. Với lý do như vậy chúng tôi chọn đề tài: “Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kiểu thảm thực vật đến một số tính chất lý, hóa học cơ bản của đất ở xã Yên Ninh huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu nghiên cứu

- Xác định được đặc điểm về thành phần loài, thành phần dạng sống, cấu trúc tầng tán, độ che phủ của các kiểu thảm thực vật nghiên cứu.
- Xác định được những tính chất vật lý, hóa học cơ bản của đất dưới các kiểu thảm thực vật nghiên cứu, trên cơ sở đó bước đầu đánh giá được tác dụng bảo vệ đất chống xói mòn và rửa trôi các chất dinh dưỡng trong đất, nâng cao độ phì của từng kiểu thảm thực vật.
- Đề xuất những biện pháp lâm sinh phù hợp cho một số kiểu thảm nhằm nâng cao khả năng phục hồi rừng, tăng độ che phủ, góp phần vào việc vừa có tác dụng bảo vệ môi trường nói chung và môi trường đất nói riêng, vừa tạo ra giá trị kinh tế phục vụ cho cuộc sống con người.




TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT

1. Đặng Ngọc Anh (1993), Khoanh nuôi và phục hồi rửng dẻ tại Hà Bắc, Công trình nghiên cứu khoa học nông nghiệp (1991-1995), NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
2. Giáp Thị Hồng Anh (2004), Nghiên cứu đặc điểm của một số thảm thực vật thứ sinh và tính chất hóa học đát tại xã Canh Nậu-huyện Yên Thế- tỉnh Thái Nguyên, Luận văn thạc sĩ Sinh học, trường ĐHSP Thái Nguyên.
3. Nguyên Thị Kim Anh (2006), Nghiên cứu ảnh hưởng của một số thảm thực vật đến môi trường đất vùng đồi núi tỉnh Thái Nguyên, Luận văn thạc sĩ Sinh học, trường ĐHSP Thái Nguyên.
4. Phạm Hồng Ban (2000), Bước đầu nghiên cứu tính đa dạng sinh học trong nông nghiệp nương rãy ở vùng Tây Nam-Nghệ An, Luận án tiến sĩ Sinh học, Vinh.
5. Nguyễn Tiến Bân (1997), Cẩm nang tra cứu và nhận biết các họ thực vật hạt kín ở Việt Nam, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
6. Nguyễn Ngọc Bình (1996), Đất rừng Việt Nam, NXB Nông nghiệp, Hà Nội
7. Bộ NN và PTNT (2000), Tên cây rừng Việt Nam, NXB Nông Nghiệp, Hà Nội.
8. Lê Trần Chấn (1990), Một số đặc điểm cơ bản của hệ thực vật Việt Nam, NXB khoa học và kỹ thuật.
9. Hoàng Chung (1980), Đồng cỏ cùng núi phía bắc Việt Nam, Công trình nghiên cứu khoa học trường ĐHSP Việt Bắc.
10. Hoàng Chung (2005), Quần xã thực vật, NXB giáo dục, Hà Nội.
11. Lê Ngọc Công (2004), Nghiên cứu quá trình phục hồi rừng bằng khoang nuôi trên một số thảm thực vật ở Thái Nguyên, Luận án tiến sỹ, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.
12. Lê Ngọc Công (1998), Nghiên cứu tác dụng bảo vệ môi trường của một số mô hình rừng trồng trên vùng đồi núi chung du một số tỉnh miền núi, Đề tài Khoa học công nghệ cấp bộ, Trường Đại học Sư phạm - ĐHTN
13. Cục thống kê tỉnh Thái Nguyên, Phòng thống kê huyện Phú Lương, Niên giám thông kê 2008.
14. Nguyễn Lân Dũng (1984), Vi sinh vật đất và sự chuyển hóa các hợp chất cacbon, nitơ, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.
15. Nguyễn Trọng Điều (1992), Dân số và tài nguyên thiên nhiên, ĐHSP I Hà Nội xuất bản.
16. Giacop.A (1956), Đất, NXB Nông thôn, Hà Nội.
17. Phạm Hoàng Hộ (1992-1993), Cây cỏ Việt Nam, Quyển I-III Montreal, Canada.
18. Nguyễn Thế Hưng (2003), Nghiên cứu đặc điểm và xu hướng phục hồi rừng của thảm thực vật cây bụi ở huyện Hoành Bồ, thị xã Cẩm Phả (Quảng Ninh), Luận án tiến sĩ Sinh học, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.
19. Nguyễn Thế Hưng và Hoàng Chung (1995), Thành phần loài và dạng sống thực vật trong loại hình savan vùng đồi Quảng Ninh, Thông báo khoa học Đại học sư phạm Việt Bắc số 3.
20. Đặng Thị Thu Hương (2005), Nghiên cứu đặc điểm và đánh giá năng lực tái sinh tự nhiên của thảm thực vật cây bụi tại trạm đa dạng sinh học Mê Linh – tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ Sinh học, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.
21. Bùi Thị Huế (1991-1994), Nghiên cứu ảnh hưởng của vùng trồng bạch đàn đến một số tính chất đất vùng đồi núi thấp miền Bắc Việt Nam, Luận án PTS Khoa học Nông nghiệp.
22. Lê Văn Khoa (1993), Bài giảng thổ nhưỡng, trường Đại học tổng hợp, Hà Nội.
23. Lê Văn Khoa và cộng sự (1998), Đất và một số phương pháp xác định nhanh một số chỉ tiêu độ phì đất, Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc, dự án UNDP/FAO/VIE/96/014, Hà nội 1998.
24. Vũ Tự Lập (1995), Địa lý tự nhiên Việt Nam, Trường ĐHSP Hà Nội.
25. Vũ Thị Liên (2005), Nghiên cứu ảnh hưởng của một số kiểu thảm thực vật và sự biến đổi môi trường đất ở một số khu vực tỉnh Sơn La, Luận án tiến sĩ Sinh học, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật.
26. Trương Văn Lung, Nguyễn Bá Hải (1996), Trồng cây bộ đậu để cải tạo đất và hướng phát triển vùng đồi miền tây Thừa Thiên Huế, Tạp chí Nông nghiệp và phát triển Nông thôn.
27. Trần Đình Lý (1997), Nghiên cứu mô hình trồng cây bộ đậu để cải tạo đất vùng đồi Cát Hải, Bình Trị Thiên, Viện Sinh thái và tài nguyên Sinh vật.
28. Trần Đình Lý, Đỗ Hữu Thư, Lê Đồng Tấn (1995), Khả năng tái sinh tự nhiên thảm thực vật vùng núi cao Sa Pa, Tạp chí nông nghiệp& PTNN.
29. Trần Ngũ Phương (1970), Bước đầu nghiên cứu rừng miền Bắc Việt Nam, NXB Khoc học kỹ thuật, Hà Nội.
30. Richards.P.W (1964), Rừng mưa nhiệt đới ( Vương Tấn Nhị dịch),NXB khoa học và kĩ thuật, Hà Nội.
31. Lê Đồng Tấn (2000), Nghiên cứu quá trình phục hồi tự nhiên của một số quần xã thực vật sau nương rãy tại Sơn La phục vụ cho khoanh nuôi, Luận án tiến sỹ Sinh học, Hà Nội.
32.Nguyễn Nghĩa Thìn (1998), Đa dạng thực vật có mạch vùng núi cao Sa Pa, Phanxiphăng, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội.
33. Nguyễn Nghĩa Thìn (2004), Hệ sinh thái rừng nhiệt đới, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội.
34. Dương Hữu Thời (2000), Cơ sở sinh thái học, NXB Đại học quốc gia, Hà Nội.
35.Nguyễn Hữu Thoan (1986), Lâm sinh học, NXB Nông nghiệp, Hà Nội.
36. Nguyễn Bá Thụ (1995), Nghiên cứu đa dạng thực vật ở vườn quốc gia Cúc Phương, Luận án Phó tiến sĩ khoa học lâm nhgiệp, Trường Đại học Nông lâm, Hà Tây.
37.Thái Văn Trừng (1978), Thảm thực vật rừng Việt Nam, NXB khoa học kĩ thuật, Hà Nội.
38.Thái Văn Trừng (1998), Những hệ sinh thái rừng nhiệt đới ở Việt Nam, NXB khoa học và kĩ thuật, TP.HCM.
39. Hoàng Xuân Tý (1996), Vai trò cây họ đậu trong sử dụng đất bền vững vùng Tây Bắc, tính bền vững các chương trình nông lâm nghiệp vùng cao, NXB nông nghiệp, Hà Nội.
40. Hoàng Xuân Tý (1996), Nâng cao công nghệ thâm canh rừng trồng (Bồ đề, Bạch đàn, Keo), sử dụng cây họ đậu để cải tạo và nâng cao chất lượng rừng, NXB nông nghiệp, Hà Nội.
41. Nguyễn Tử Xiêm, Thái Phiên (1999), Đất đồi núi Việt Nam thoái hóa và phục hồi, NXB nông nghiệp, Hà Nội.
42. Ủy ban Nông Nghiệp Bắc Thái (1975), Đất Bắc Thái, Bắc Thái.
43. Nguyễn Vi, Trần Khải (1978), Nghiên cứu hóa học đất vùng núi Bắc Việt Nam, NXB nông nghiệp, Hà Nội.
44. Nguyễn Quang Việt (1997), Nghiên cứu một số tính chất hóa học cơ bản của đất dưới các trạng thái thực bì khác nhau ở xã Đồng Xuân-Hòa Bình, Luận văn thạc sĩ Khoa học Nông nghiệp, Hà Tây.
45. Đặng Kim Vui (2002), Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc rừng phục hồi sau nương rẫy, cơ sở đề xuất giải pháp khoanh nuôi, làm giàu rừng ở huyện Đồng Hỷ tỉnh Thái Nguyên, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.

TÀI LIỆU TIẾNG ANH
46. Chavalier A. (1918), Premier inventeiredes bois et autres Produits forestiersdu Tonkin.