Thạc Sĩ Luận án tiến sĩ ngữ văn

MỤC LỤC
Trang bìa
Lời cam đoan
Bảng viết tắt
Mục lục
Danh mục các hình vẽ
Danh mục các sơ đồ, bảng biểu
MỞ ĐẦU 1
0.1
0.2
0.3
0.4
0.4.1
0.4.2
0.4.2.1
0.4.2.2
0.4.3
0.4.3.1
0.4.3.2
0.5
0.6
0.6.1
0.6.1
0.7
Lý do chọn đề tài
Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu
Tập hợp cơ sở ngữ liệu
Nhận dạng ẩn dụ
Vấn đề nhận dạng ẩn dụ
Phương pháp MIP
Xác lập phép chiếu ẩn dụ
Phương pháp 5 bước của Gerard Steen (2009)
Minh họa phương pháp 5 bước bằng ví dụ tiếng Việt
Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đóng góp của luận án
Về lý luận
Trong thực tiễn
Bố cục luận án
1
1
2
3
4
6
6
7
10
10
12
12
14
14
15
15
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI
17
1.1
1.1.1
1.1.2
1.1.3
1.1.3.1
1.1.3.2
1.1.3.3
1.1.3.4
1.1.3.5
1.2
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4.
1.2.4.1
1.2.4.2
Lý thuyết nguyên mẫu
Quan niệm cổ điển
Một số quan điểm trước Rosch
Quan điểm phạm trù hóa theo Rosch và đồng nghiệp
Phương pháp thực nghiệm
Một số công trình nghiên cứu của Rosch và đồng nghiệp
Nguyên tắc phạm trù hóa
Những vấn đề tồn tại và sai lầm
Lý thuyết mô hình nhận thức của Lakoff
Một số khái niệm cơ bản
Thể toàn vẹn (gestalt)
Mô hình nhận thức lý tưởng hóa (ICM)
Hiệu quả nguyên mẫu và tính nguyên mẫu
Sơ đồ hình ảnh
Sơ đồ hình ảnh và tính nghiệm thân
Một số sơ đồ hình ảnh cơ bản
17
17
18
19
19
20
22
23
25
26
26
27
28
29
29
29
TIỂU KẾT 33
CHƯƠNG 2
HIỆU QUẢ NGUYÊN MẪU TỪ CẤU TRÚC NỘI TẠI CỦA ẨN DỤ
VÀ GIỮA CÁC ẨN DỤ
34
2.1
2.2
2.2.1
2.2.2
2.3
2.3.1
Ẩn dụ ý niệm và mô hình nhận thức ẩn dụ
Hiệu quả nguyên mẫu từ cấu trúc nội tại của phép chiếu ẩn dụ
Tính bất đối xứng
Tính nguyên mẫu của ý niệm nguồn NHÀ
Quan hệ giữa các ẩn dụ
Phân loại ẩn dụ
34
35
35
36
40
40
2.3.1.1
2.3.1.2
2.3.1.3
2.3.1.4
2.3.1.5
2.4
2.5
2.5.1
2.5.2
2.5.3
2.5.4
2.6
2.6.1
2.6.2
2.6.3
Phân loại theo tính qui ước
Phân loại theo tính chất cấu trúc
Phân loại theo mức độ khái quát
Phân loại theo qui mô nhận thức
Phân loại theo tương quan kinh nghiệm
Hệ thống ẩn dụ theo Lakoff
Hệ thống ẩn dụ có chung miền nguồn
Ẩn dụ DÒNG CHẢY và các diễn đạt ngôn từ
Nghĩa trung tâm /nghĩa nguyên mẫu
Phép chiếu trung tâm
Ẩn dụ DÒNG CHẢY trong tiếng Anh và tiếng Pháp
Hệ thống ẩn dụ có chung miền đích
Ẩn dụ SUY NGHĨ và các diễn đạt ngôn từ
Nghĩa trung tâm
Phép chiếu trung tâm
40
42
42
43
46
48
49
49
55
56
57
65
65
68
69
TIỂU KẾT 69
CHƯƠNG 3
SƠ ĐỒ HÌNH ẢNH VÀ ẨN DỤ
71
3.1
3.1.1
3.1.2
3.1.3
3.2
3.3
3.3.1
3.3.2
3.3.3
3.3.4
3.4
Quan hệ giữa sơ đồ hình ảnh và ẩn dụ
Bản thân phép chiếu ẩn dụ thể hiện sơ đồ hình ảnh
Sơ đồ hình ảnh là cơ sở cho ẩn dụ
Phép chiếu ẩn dụ bảo toàn logic nội tại của sơ đồ hình ảnh
Biến đổi sơ đồ hình ảnh
Ẩn dụ và mô hình tỏa tia
Đa nghĩa theo quan điểm truyền thống
Đa nghĩa theo NNHTN
Phân tích đa nghĩa theo Lakoff (1987)
Mô hình Đa nghĩa Theo Nguyên tắc của Tyler & Evans
Mô hình tỏa tia của từ QUA
71
71
72
75
75
77
77
78
80
81
82
3.4.1
3.4.2
3.5
3.5.1
3.5.2
3.5.3
3.6
3.7
Phương pháp
Các tiểu phạm trù nghĩa của từ QUA
Mô hình tỏa tia của từ NƯỚC
Tiêu chuẩn phân biệt nghĩa
Nhận dạng nghĩa trung tâm/nghĩa nguyên mẫu
Các tiểu phạm trù nghĩa của NƯỚC
Mô hình tỏa tia của COUNTRY
Mô hình tỏa tia của PAYS
82
83
95
95
96
97
104
105
TIỂU KẾT 106
CHƯƠNG 4
QUAN HỆ GIỮA ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ
108
4.1
4.1.1
4.1.2
4.1.2.1
4.1.2.2
4.1.2.3
4.2
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.2.4
4.2.5
4.3
4.3.1
4.3.2
4.3.3
Phân biệt ẩn dụ và hoán dụ theo quan điểm nhận thức
Điểm giống nhau
Điểm khác nhau
Khác số lượng miền
Khác chức năng
Khác đối tượng
Quan hệ giữa ẩn dụ và hoán dụ
Hoán dụ là yếu tố và động cơ của ẩn dụ
Ẩn dụ dựa trên hoán dụ
Dãy ẩn dụ-hoán dụ (metaphor-metonymy continuum)
Tương tác ẩn-hoán theo Louis Goossens (1990)
Mô hình tương tác ý niệm của Ruiz de Mendoza
Cơ chế nhận thức trong tục ngữ
Bản chất tục ngữ theo quan điểm nhận thức
Cơ chế nhận thức trong “tức nước vỡ bờ”
Cơ chế nhận thức trong “xa mặt cách lòng”
108
108
110
110
113
114
115
116
118
118
119
121
126
126
127
128
TIỂU KẾT 131
CHƯƠNG 5
PHÂN TÍCH CƠ CHẾ TRI NHẬN CỦA CÁC NGỮ BIỂU TRƯNG YẾU
TỐ “TAY” (ĐỐI CHIẾU VỚI TIẾNG ANH VÀ TIẾNG PHÁP)
132
5.1
5.2
5.2.1
5.2.1.1
5.2.1.2
5.2.1.3
5.2.2
5.2.2.1
5.2.2.2
5.2.2.3
Mục đích phân tích và đối chiếu
Phân tích các ngữ biểu trưng có yếu tố TAY
Trong tiếng Việt
Ẩn dụ
Hoán dụ
Tương tác ý niệm
Trong tiếng Pháp và tiếng Anh
Ẩn dụ
Hoán dụ
Tương tác ý niệm
132
132
133
133
134
135
145
145
147
149
TIỂU KẾT 153
KẾT LUẬN 155
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Phụ lục 1
Phụ lục 2
Phụ lục 3
Phụ lục 4
159
166
168
170
172