Tài liệu Lịch sử và đường lối cách mạng của đảng cộng sản Việt Nam

ĐỀ TÀI: Lịch sử và đường lối cách mạng của đảng cộng sản Việt Nam
LỊCH SỬ VÀ ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TÀI LIỆU TẬP HUẤN CHƯƠNG TRÌNH SƠ CẤP LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ (LÀM ĐIỂM) HÀ NỘI – 2009   MỤC LỤC Bài 1 KHÁI LƯỢC LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM (5 tiết) I. HOÀN CẢNH LỊCH SỬ RA ĐỜI ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM 1. Bối cảnh quốc tế cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX 2. Bối cảnh trong nước II. QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP ĐẢNG VÀ CƯƠNG LĨNH CHÍNH TRỊ ĐẦU TIÊN CỦA ĐẢNG 1. Hội nghị thành lập Đảng 2. Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng 3. Ý nghĩa lịch sử của sự ra đời Đảng Cộng sản Việt Nam và Cương lĩnh chính trị dầu tiên của Đảng III. CÁC KỲ ĐẠI HỘI CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM 1. Đại hội đại biểu lần thứ nhất (28 đến 31-3-1935) 2. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ hai (11 đến 19-02-1951) 3. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ ba (05 đến 10-9-1960) 4. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ tư (14 đến 20-12-1976) 5. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ năm (27 đến 31-3-1982) 6. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ sáu (15 đến 18-12-1986) 7. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ bảy ( 24 đến 27-6-1991) 8. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ tám (28-6 đến 01-7-1996) 9. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ chín (19 đến 22-4-2001) 10. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ mười (18 đến 25-4-2006) Bài 2 ĐƯỜNG LỐI ĐẤU TRANH GIẢI PHÓNG DÂN TỘC, GIÀNH CHÍNH QUYỀN VỀ TAY NHÂN DÂN (5 tiết) I. CHỦ TRƯƠNG ĐẤU TRANH TỪ NĂM 1930 ĐẾN NĂM 1939 1. Trong những năm 1930 -1935 2. Trong những năm 1936 -1939 II. CHỦ TRƯƠNG ĐẤU TRANH TỪ NĂM 1939 ĐẾN NĂM 1945 1. Hoàn cảnh lịch sử và sự chuyển hướng chỉ đạo chiến lược của Đảng 2. Chủ trương phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền Bài 3 ĐƯỜNG LỐI KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP VÀ ĐẾ QUỐC MỸ XÂM LƯỢC, BẢO VỆ NỀN ĐỘC LẬP DÂN TỘC (5 tiết) I. ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, BẢO VỆ CHÍNH QUYỀN VÀ KHÁNG CHIẾN CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM LƯỢC (1945-1954) 1. Chủ trương xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng (1945-1946) 2. Đường lối kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và xây dựng chế độ dân chủ nhân dân (1946-1954) 3. Kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm II. ĐƯỜNG LỐI KHÁNG CHIẾN CHỐNG MỸ CỨU NƯỚC, THỰC HIỆN THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC (1954-1975) 1. Đường lối cách mạng của Đảng trong giai đoạn 1954-1964 2. Đường lối kháng chiến chống Mỹ cứu nước trong giai đoạn 1965 - 1975 3. Kết quả, ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi và bài học kinh nghiệm Bài 4 ĐƯỜNG LỐI CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HÓA (5 tiết) I. CÔNG NGHIỆP HOÁ THỜI KỲ TRƯỚC ĐỔI MỚI 1. Chủ trương của Đảng về công nghiệp hoá 2. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân II. CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ THỜI KỲ ĐỔI MỚI 1. Quá trình đổi mới tư duy về công nghiệp hoá 2. Mục tiêu, quan điểm công nghiệp hoá, hiện đại hóa 3. Nội dung và định hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá gắn với phát triển kinh tế tri thức 4. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân Bài 5 ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHU NGHĨA (5 tiết) I. QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI NHẬN THỨC VỀ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG 1. Cơ chế quản lý kinh tế Việt Nam thời kỳ trước đổi mới 2. Sự hình thành tư duy của Đảng về kinh tế thị trường thời kỳ đổi mới II. TIẾP TỤC HOÀN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA 1. Mục tiêu và quan điểm cơ bản 2. Một số chủ trương tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa 3. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân Bài 6 ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ, PHÁT HUY QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN (5 tiết) I. ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ, PHÁT HUY QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN TRƯỚC ĐỔI MỚI 1. Hoàn cảnh lịch sử và chủ trương xây dựng hệ thống chính trị 2. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân II. ĐƯỜNG LỐI PHÁT HUY QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN, XÂY DỰNG HỆ THỐNG CHÍNH TRỊ THỜI KỲ ĐỔI MỚI 1. Quá trình hình thành đường lối phát huy quyền làm chủ của nhân dân, đổi mới tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị 2. Mục tiêu, quan điểm và chủ trương xây dựng hệ thống chính trị thời kỳ đổi mới 3. Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân Bài 7 ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HOÁ, GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI (5 tiết) I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ NỘI DUNG ĐƯỜNG LỐI XÂY DỰNG, PHÁT TRIỂN NỀN VĂN HÓA 1. Thời kỳ trước đổi mới 2. Trong thời kỳ đổi mới II. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC VÀ CHỦ TRƯƠNG GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ XÃ HỘI 1. Thời kỳ trước đổi mới 2. Trong thời kỳ đổi mới Bài 8 ĐƯỜNG LỐI QUỐC PHÒNG - AN NINH, MỞ RỘNG QUAN HỆ ĐỐI NGOẠI, HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ (5 tiết) I. ĐƯỜNG LỐI QUỐC PHÒNG - AN NINH 1. Tình hình quốc tế, trong nước và những tác động tới lĩnh vực quốc phòng, an ninh 2. Tăng cường quốc phòng và an ninh, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa II. ĐƯỜNG LỐI MỞ RỘNG QUAN HỆ ĐỐI NGOẠI, HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 1. Đường lối đối ngoại trước thời kỳ đổi mới 2. Đường lối đối ngoại, hội nhập quốc tế thời kỳ đổi mới Bài 1 KHÁI LƯỢC LỊCH SỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM I. HOÀN CẢNH LỊCH SỬ RA ĐỜI ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM 1. Bối cảnh quốc tế cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX a. Sự xâm chiếm thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc Từ cuối thế kỷ XIX, chủ nghĩa tư bản đã chuyển từ tự do cạnh tranh sang giai đoạn độc quyền (đế quốc chủ nghĩa). Các nước tư bản đế quốcđua nhau xâm lược, áp đặt ách nô dịch lên các dân tộc thuộc địa. Sự thống trị tàn bạo của chủ nghĩa đế quốc làm cho đời sống nhân dân lao động các nước trở nên cùng cực. Mâu thuẫn giữa các dân tộc thuộc địa với chủ nghĩa thực dân ngày càng gay gắt, phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc phát triển mạnh mẽ trên thế giới. b. Ảnh hưởng của chủ nghĩa Mác-Lênin - Vào giữa thế kỷ XIX, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân phát triển mạnh, đặt ra yêu cầu bức thiết phải có hệ thống lý luận khoa học với tư cách là vũ khí tư tưởng của giai cấp công nhân trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản. Trong hoàn cảnh đó, chủ nghĩa Mác ra đời, về sau được V. I. Lê nin phát triển, trở thành chủ nghĩa Mác - Lênin. Chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ rõ giai cấp công nhân chỉ có thể giải phóng được mình nếu đồng thời giải phóng cho các tầng lớp nhân dân lao động khác trong xã hội. Muốn giành được thắng lợi trong cuộc đấu tranh giành chính quyền, giai cấp công nhân phải lập ra Đảng Cộng sản. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản (năm 1848) xác định: những người cộng sản luôn luôn đại biểu cho lợi ích của toàn bộ phong trào; là bộ phận kiên quyết nhất trong các đảng công nhân ở các nước; họ hiểu rõ những điều kiện, tiến trình và kết quả của phong trào vô sản. Kể từ khi chủ nghĩa Mác - Lênin được truyền bá vào Việt Nam, phong trào yêu nước và phong trào công nhân phát triển mạnh mẽ theo khuynh hướng cách mạng vô sản, dẫn tới sự ra đời của các tổ chức cộng sản ở Việt Nam. c. Tác động của Cách mạng Tháng Mười Nga và Quốc tế Cộng sản Năm 1917, Cách mạng Tháng Mười Nga giành được thắng lợi. Nhà nước Xô viết dựa trên nền tảng liên minh công - nông dưới sự lãnh đạo của Đảng Bôn-sê-vich Nga ra đời. Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười, chủ nghĩa Mác - Lênin từ lý luận đã trở thành hiện thực. Cách mạng Tháng Mười đã mở đầu một thời đại mới thời đại cách mạng chống đế quốc, thời đại giải phóng dân tộc. Cách mạng Tháng Mười đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân các nước và là một trong những động lực thúc đẩy sự ra đời của nhiều Đảng Cộng sản: Đảng Cộng sản Đức, Đảng Cộng sản Hunggari (năm 1918), Đảng Cộng sản Mỹ (năm 1919), Đảng Cộng sản Anh, Đảng Cộng sản Pháp (năm 1920), Đảng Cộng sản Trung Quốc, Đảng Cộng sản Mông Cổ (năm 1921), Đảng Cộng sản Nhật Bản (năm 1922) . Đối với các dân tộc thuộc địa, Cách mạng Tháng Mười đã nêu tấm gương sáng trong việc giải phóng các dân tộc bị áp bức. Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định: Cách mệnh Nga dạy cho chúng ta rằng muốn cách mệnh thành công thì phải dân chúng (công nông) làm gốc, phải có đảng vững bền, phải bền gan, phải hy sinh, phải thống nhất. Nói tóm lại là phải theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và Lê nin. Tháng 3-1919, Quốc tế Cộng sản (Quốc tế III) được thành lập, thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của phong trào cộng sản và công nhân quốc tế. Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin được công bố tại Đại hội II Quốc tế cộng sản (năm 1920) đã chỉ ra phương hướng đấu tranh giải phóng các dân tộc thuộc địa trên lập trường cách mạng vô sản, mở ra con đường giải phóng các dân tộc bị áp bức. Đối với Việt Nam, Quốc tế Cộng sản có vai trò quan trọng trong việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin và thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. 2. Bối cảnh trong nước a. Xã hội Việt Nam dưới sự thống trị của thực dân Pháp - Chính sách cai trị của thực dân Pháp. Trong với quá trình từng bước xâm lược Việt Nam, từ năm 1858 đến 1884, thực dân Pháp từng bước thiết lập bộ máy thống trị ở Việt Nam. Về chính trị, thực dân Pháp áp đặt chính sách cai trị thực dân, tước bỏ quyền lực đối nội và đối ngoại của chính quyền phong kiến nhà Nguyễn, biến triều đình phong kiến nhà Nguyễn thành tay sai, phục vụ sự cai trị của chúng. Chúng chia Việt Nam ra thành ba xứ: Bắc Kỳ, Trung Kỳ, Nam Kỳ và thực hiện ở mỗi kỳ một chế độ cai trị riêng. Về giai cấp, thực dân Pháp cấu kết với giai cấp địa chủ trong việc bóc lột kinh tế và áp bức chính trị đối với nhân dân Việt Nam. Về kinh tế, thực dân Pháp tiến hành cướp đoạt ruộng đất để lập đồn điền, đầu tư khai thác tài nguyên; xây dựng một số cơ sở công nghiệp, xây dựng hệ thống đường giao thông, bến cảng phục vụ cho chính sách khai thác thuộc địa, chủ yếu là đẻ cung cấp năng lượng nguyên liệu cho nề công nghiệp chính quốc. Kinh tế Việt Nam bị lệ thuộc vào tư bản Pháp và bị kìm hãm trong vòng lạc hậu. Về văn hoá, thực dân Pháp thực hiện chính sách văn hoá, giáo dục thực dân; dung túng, duy trì các hủ tục lạc hậu .Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã vạch rõ: chúng tôi không những bị áp bức và bóc lột một cách nhục nhã, mà còn bị hành hạ và đầu độc một cách thê thảm . bằng thuốc phiện, bằng rượu . Chúng tôi phải sống trong cảnh ngu dốt, tối tăm vì chúng tôi không có quyền tự do học tập. - Tình hình giai cấp và mâu thuẫn cơ bản trong xã hội Việt Nam. Dưới tác động của chính sách cai trị và chính sách kinh tế, văn hoá, giáo dục thực dân, xã hội Việt Nam diễn ra quá trình phân hoá sâu sắc. Giai cấp địa chủ câu kết với thực dân Pháp, tăng cường bóc lột, áp bức nông dân. Tuy nhiên, trong nội bộ địa chủ Việt Nam lúc này có sự phân hoá. Một bộ phận địa chủ có lòng yêu nước, căm ghét chế độ thực dân đã tham gia đấu tranh chống Pháp dưới các hình thức và mức độ khác nhau. Giai cấp nông dân là lực lượng đông đảo nhất trong xã hội Việt Nam, bị thực dân và phong kiến áp bức, bóc lột nặng nề. Tình cảnh khốn khổ, bần cùng của giai cấp nông dân Việt Nam đã làm tăng thêm lòng căm thù đế quốc và phong kiến tay sai, làm tăng thêm ý chí cách mạng của họ trong cuộc đấu tranh giành lại ruộng đất và quyền sống tự do. Giai cấp công nhân Việt Nam ra đời từ cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp, tập trung nhiều ở các thành phố và vùng mỏ như: Hà Nội, Sài Gòn, Hải Phòng, Nam Định, Vinh, Quảng Ninh. Đa số công nhân Việt Nam xuất thân từ giai cấp nông dân, nạn nhân của chính sách chiếm đoạt ruộng đất mà thực dân Pháp thi hành ở Việt Nam. Vì vậy, giai cấp công nhân có quan hệ trực tiếp và chặt chẽ với giai cấp nông dân. Ra đời gắn với chính sách khai thác thuộc địa của tư bản Pháp, nên giai cấp công nhân Việt Nam có trước giai cấp tư sản dân tộc Việt Nam. Đồng thời, với sự truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, nên vừa lớn lên giai cấp công nhân đã nhanh chóng trở thành một lực lượng chính trị tự giác, thống nhất trong cả nước. Giai cấp tư sản Việt Nam bao gồm tư sản công nghiệp, tư sản thương nghiệp, . Ngay từ khi ra đời, giai cấp tư sản Việt Nam đã bị tư sản Pháp và tư sản người Hoa cạnh tranh, chèn ép, do đó, thế lực kinh tế và địa vị chính trị nhỏ bé và yếu ớt. Vì vậy, giai cấp tư sản Việt Nam không đủ điều kiện để lãnh đạo cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ đi đến thành công. Tầng lớp tiểu tư sản Việt Nam bao gồm học sinh, trí thức, viên chức và những người làm nghề tự do ., trong đó, giới trí thức và học sinh là bộ phận quan trọng. Đời sống của tiểu tư sản Việt Nam bấp bênh và dễ bị phá sản, trở thành những người vô sản. Tiểu tư sản Việt Nam có lòng yêu nước, căm thù đế quốc, thực dân và chịu ảnh hưởng của những tư tưởng tiến bộ từ bên ngoài truyền vào. Vì vậy, họ là lực lượng có tinh thần cách mạng cao; tỏ ra thức thời và rất nhạy cảm với thời cuộc. Được phong trào cách mạng rầm rộ của công nông thức tỉnh và cổ vũ, họ bước vào hàng ngũ cách mạng ngày càng đông và đóng một vai trò quan trọng trong phong trào đấu tranh của nhân dân, nhất là ở thành thị. Như vậy, chính sách thống trị và khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã tác động mạnh mẽ đến xã hội Việt Nam trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, đến các giai cấp và tầng lớp, làm xuất hiện hai giai cấp mới là công nhân và tư sản. Các giai cấp, tầng lớp trong xã hội Việt Nam đều mang thân phận người dân mất nước và ở những mức độ khác nhau đều bị thực dân Pháp áp bức, bóc lột. Trong xã hội Việt Nam, ngoài mâu thuẫn cơ bản giữa nhân dân, chủ yếu là nông dân với giai cấp địa chủ phong kiến, đã nảy sinh mâu thuẫn vừa cơ bản, vừa chủ yếu và ngày càng gay gắt trong đời sống dân tộc, đó là: mâu thuẫn giữa toàn thể nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược. Thực tiễn lịch sử Việt Nam đặt ra hai yêu cầu: một là, phải đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược, giành độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân; hai là, xoá bỏ chế độ phong kiến, giành quyền dân chủ cho nhân dân, chủ yếu là ruộng đất cho nông dân; trong đó, chống đế quốc, giải phóng dân tộc là nhiệm vụ hàng đầu. b. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng phong kiến và tư sản cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX - Trước sự xâm lược của thực dân Pháp, phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc theo khuynh hướng phong kiến diễn ra mạnh mẽ. Phong trào Cần Vương (1885-1896) phát triển ở nhiều địa phương, cả Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ, kéo dài đến năm 1896 thì thất bại. Cuộc khởi nghĩa Yên Thế (Bắc Giang) diễn ra từ năm 1884, gây cho thực dân Pháp nhiều khó khăn, thiệt hại, đến năm 1913 thì bị dập tắt. Trong Chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914-1918), các cuộc khởi nghĩa vũ trang chống Pháp của nhân dân Việt Nam vẫn tiếp diễn, nhưng đều không thành công. Thất bại của các phong trào trên đã chứng tỏ giai cấp phong kiến và hệ tư tưởng phong kiến không đủ điều kiện để lãnh đạo phong trào yêu nước, giải quyết thành công nhiệm vụ giải phóng dân tộc ở Việt Nam. - Đầu thế kỷ XX, phong trào yêu nước dưới sự lãnh đạo của tầng lớp sĩ phu tiến bộ chịu ảnh hưởng của tư tưởng dân chủ tư sản diễn ra sôi nổi. Về mặt phương pháp, phong trào có sự phân hoá thành hai xu hướng: đấu tranh bằng biện pháp bạo động và bằng biện pháp cải cách để khôi phục nền độc lập. Đại diện của xu hướng bạo động là Phan Bội Châu, với chủ trương đánh Pháp, khôi phục nền độc lập cho dân tộc. Đại biểu cho xu hướng cải cách là Phan Châu Trinh, với chủ trương vận động cải cách văn hoá, xã hội; đề xướng tư tưởng dân chủ tư sản; phản đối đấu tranh vũ trang và cầu viện nước ngoài. Ngoài ra, trong thời kỳ này ở Việt Nam còn có nhiều phong trào đấu tranh khác như: Phong trào Đông Kinh nghĩa thục (1907); Phong trào tẩy chay” Khách trú (1919); Phong trào chống độc quyền xuất nhập khẩu ở cảng Sài Gòn (1923); đấu tranh trong các hội đồng quản hạt, hội đồng thành phố . đòi cải cách tự do, dân chủ . Từ trong phong trào đấu tranh, một số tổ chức chính trị theo lập trường quốc gia tư sản ra đời: Đảng Lập hiến (năm 1923); Đảng Thanh niên (tháng 3-1926); Đảng Thanh niên cao vọng (năm 1926); Việt Nam nghĩa đoàn (năm 1925), sau nhiều lần đổi tên, tháng 7-1928 lấy tên là Tân Việt cách mạng Đảng; Việt Nam quốc dân Đảng (tháng 12-1927). Các đảng phái chính trị tư sản và tiểu tư sản trên đây đã góp phần thúc đẩy phong trào yêu nước chống Pháp, đặc biệt là Tân Việt cách mạng Đảng và Việt Nam quốc dân Đảng. Các phong trào và tổ chức trên, do những hạn chế về giai cấp, về đường lối chính trị; hệ thống tổ chức thiếu chặt chẽ; chưa tập hợp được rộng rãi lực lượng của dân tộc, nhất là chưa tập hợp được hai lực lượng xã hội cơ bản (công nhân và nông dân), nên cuối cùng đã không thành công. Sự thất bại của các phong trào yêu nước theo lập trường quốc gia tư sản ở Việt Nam đầu thế kỷ XX đã phản ánh địa vị kinh tế và chính trị yếu kém của giai cấp tư sản trong tiến trình cách mạng dân tộc, phản ánh sự bất lực của họ trước những nhiệm vụ do lịch sử dân tộc Việt Nam đặt ra. Phong trào yêu nước cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX là sự tiếp nối truyền thống yêu nước, kiên cường bất khuất vì độc lập tự do của dân tộc Việt Nam đã tạo cơ sở xã hội thuận lợi cho việc tiếp nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, quan điểm cách mạng Hồ Chí Minh. Phong trào yêu nước trở thành một trong ba nhân tố (nguồn gốc) dẫn đến sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự thất bại của các phong trào yêu nước chống thực dân Pháp cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX đã chứng tỏ con đường cứu nước theo hệ tư tưởng phong kiến và hệ tư tưởng tư sản đã bế tắc. Cách mạng Việt Nam lâm vào tình trạng khủng hoảng sâu sắc về đường lối, về giai cấp lãnh đạo. Nhiệm vụ lịch sử đặt ra là phải tìm một con đường cách mạng mới, với một giai cấp có đủ tư cách đại biểu cho quyền lợi của dân tộc, của nhân dân, có đủ uy tín và năng lực để lãnh đạo cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ đi đến thành công. c. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng vô sản - Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị các điều kiện về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Năm 1911, Nguyễn Tất Thành (Nguyễn Ái Quốc) ra đi tìm đường cứu nước. Trong quá trình tìm đường cứu nước, Người đã tìm hiểu kỹ các cuộc cách mạng điển hình trên thế giới. Người đánh giá cao tư tưởng tự do, bình đẳng, bác ái và quyền con người của các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu, như Cách mạng Mỹ (1776), Cách mạng Pháp (1789) nhưng cũng nhận thức rõ những hạn chế của các cuộc cách mạng tư sản. Từ đó, Nguyễn Ái Quốc khẳng định con đường cách mạng tư sản không thể đưa lại độc lập và hạnh phúc thực sự cho nhân dân các nước nói chung, nhân dân Việt Nam nói riêng. Nguyễn Ái Quốc đặc biệt quan tâm tìm hiểu Cách mạng Nga. Người rút ra kết luận: Trong thế giới bây giờ chỉ có Cách mệnh Nga là đã thành công và thành công đến nơi, nghĩa là dân chúng được hưởng cái hạnh phúc tự do, bình đẳng thật. Vào tháng 7-1920, Nguyễn Ái Quốc đọc bản Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của V.I. Lênin đăng trên báo Nhân đạo. Người tìm thấy trong Luận cương của V.I. Lênin lời giải đáp về con đường giải phóng cho nhân dân Việt Nam; về vấn đề thuộc địa trong mối quan hệ với phong trào cách mạng thế giới Nguyễn Ái Quốc đã đến với chủ nghĩa Mác - Lênin. Tại Đại hội Đảng Xã hội Pháp (tháng 12-1920), Nguyễn Ái Quốc bỏ phiếu tán thành việc gia nhập Quốc tế Cộng sản và tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp. Sự kiện này đánh dấu bước ngoặt trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Người - từ người yêu nước trở thành người cộng sản và tìm thấy con đường cứu nước đúng đắn: Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”. Từ đây, cùng với việc thực hiện nhiệm vụ đối với phong trào cộng sản quốc tế, Nguyễn Ái Quốc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lê nin vào Việt Nam; vạch phương hướng chiến lược cho cách mạng Việt Nam và chuẩn bị điều kiện để thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Người tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác- Lênin vào Việt Nam thông qua những bài đăng trên các báo Người cùng khổ, Nhân đạo, Đời sống công nhân và xuất bản một số tác phẩm, đặc biệt là tác phẩm Bản án chế độ thực dân Pháp (năm 1925). Tác phẩm này đã vạch rõ âm mưu và thủ đoạn của chủ nghĩa đế quốc che giấu tội ác dưới cái vỏ bọc khai hóa văn minh, từ đó khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, thức tỉnh tinh thần dân tộc nhằm đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược.