I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỂN. 1./ Xuất phát từ yêu cầu đặt ra trong việc triển khai thực hiện sách giáo khoa tiểu học mới. Thiết bị - đồ dùng dạy học có vị trí và tầm quan trọng đặc biệt trong dạy học toán ở Tiểu học, nhất là trong tiến trình đổi mới chương trình, nội dung và phương pháp dạy học hiện nay ở tiểu học. Nó tạo điều kiện trực tiếp cho người dạy và người học phát huy năng lực hoạt động nhận thức, tiếp cận thực tiễn, nâng cao tính khách quan khoa học của kiến thức. Trên cơ sở hướng dẫn, điều khiển của giáo viên, học sinh được trực tiếp thao tác trên thiết bị - đồ dùng dạy học sẽ góp phần đắc lực cho việc hình thành các kiến thức và kĩ năng cơ bản, tạo sự lôi cuốn, hấp dẫn, làm cho lao động sư phạm hiệu quả hơn. Thực hiện đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nói chung và chương trình Tiểu học nói riêng, theo nghị quyết của quốc hội ngày 9 -12 -2000 bao gồm việc xây dưng nội dung, chương trình, phương pháp giáo dục, biên soạn sách giáo khoa mới, nâng cấp và đổi mới trang thiết bị dạy học, chuẩn hoá trường sở. Như vậy, thực chất đây là công cuộc đổi mới đồng bộ và toàn diện giáo dục Tiểu học nhằm góp phần đáp ứng phát triển nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, tiếp cận trình độ giáo dục Tiểu học của các nước phát triển trong khu vực và trên thể giới. Để đổi mới toàn diện và đồng bộ giáo dục Tiểu học nhằm đổi mới chương trình tiểu học mới, Ngành giáo dục và đào tạo đã đưa ra mười giải pháp tổng thể trong đó có giải pháp về tăng cường và chuẩn hoá cơ sở vật chất, thiết bị giáo dục phục vụ dạy học. Việc tăng cường và chuẩn hoá về thiết bị đồ dùng dạy học đặt ra đối với người giáo viên tiểu học, đó là khả năng khai thác và sử dụng hợp lí thiết bị - đồ dùng dạy học trong việc dạy học nói chung và dạy toán nói riêng là một yêu cầu hết sức quan trọng đặt ra nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong việc triển khai và thực hiện chương trình, sách giáo khoa Tiểu học mới. 2./Xuất phát từ định hướng về đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học. Trong định hướng phương pháp dạy học hiện nay, việc coi trọng và khuyến khích dạy học trên cơ sở phát huy tích cực, chủ động sáng tạo, độc lập của học sinh để giúp học sinh tự phát hiện, tự giải quyết vấn đề của bài học, để có thể tự chiếm lĩnh kiến thức và vận dụng chúng là một trong những nội dung cơ bản để nâng cao chất lượng và hiệu quả của quá trình dạy học. Việc “ Dạy chay - học chay ” Làm cho người học thụ động, không phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo, thì với sự hổ trợ của thiết bị - đồ dùng dạy học sẽ là cầu nối giữa người dạy và người học, giúp cho tư duy và nhận thức của người học, phát triển theo chiều hướng lô gíc là từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Trước đây, trong dạy học chúng ta chỉ chú ý đến truyền thụ tri thức thuần tuý nhưng tiến hành đổi mới phương pháp dạy học chúng ta chú trọng cả công cụ, phương tiện, thiết bị vật chất truyền tải kiến thức, kĩ năng của học sinh. Một phương tiện - đồ dùng dạy học đem sử dụng trong giờ dạy không đơn thuần chỉ là phương tiện giúp người dạy truyền đạt hiệu quả nội dung kiến thức mà nó còn là đối tượng nhận thức của học sinh. Nó còn là yếu tố kích thích tính tò mò, lòng hăng say và tính tích cực của người học. Những khái niệm trừu tượng chỉ bằng lời nói không thể diễn đạt nỗi, khi đó thiết bị - đồ dùng dạy học mô hình hoá khái niệm, sẽ tạo chỗ dựa tin cậy để học sinh nhận biết về cái trừu tượng . Việc sử dụng tốt các thiết bị - đồ dùng dạy học trong dạy học đang là một yêu cầu bức thiết đặt ra đối với đòi hỏi của quá trình đổi mới phương pháp dạy học hiện nay ở Tiểu học, nó phụ thuộc rất lớn vào sự đầu tư công sức, trí tuệ của người giáo viên trong việc chuẩn bị các điều kiện, phương tiện dạy học cũng như việc sử dụng và khai thác chúng. 3./ Xuất phát từ thực trạng việc khai thác sử dụng đồ dùng dạy học môn toán ở Tiểu học hiện nay. Do nhiều nguyên nhân khác nhau, việc khai thác và sử dụng đồ dùng dạy học toán có nhiều giáo viên chưa đồng bộ, do chưa đổi mới phương pháp dạy học một cách triệt để, chưa coi trọng hoạt động học tập của học sinh là trung tâm của quá trình dạy học cho nên các trang thiết bị ít khi phát huy tác dụng. Có nơi giáo viên tổ chức cho học sinh sử dụng các thiết bị dạy học toán thường chỉ hướng dẫn lập lại theo mẫu hoặc làm theo hiệu lệnh của giáo viên để minh hoạ cho bài học sách giáo khoa, hầu như ít khi học sinh sử dụng các thiết bị dạy học toán để chiếm lĩnh tri thức mới. Có một số giáo viên sử dụng đồ dùng dạy học chưa đúng lúc, đúng chỗ, đúng mức độ của nội dung bài học, nhiều khi còn lạm dụng. Một số giáo viên đã biết sử dụng đồ dùng dạy học thì lại chưa khai thác triệt để các đồ dùng đó. Qua nghiên cứu các canh hình trong sách giáo khoa toán 3, nghiên cứu bộ đồ dùng biểu diễn của giáo viên và bộ thực hành của học sinh, đối chiếu với việc sử dụng đồ dùng dạy học khi lên lớp, qua trao đổi với giáo viên trực tiếp giảng dạy lớp 3 tôi rút ra nhận định chung như sau:
