Luận Văn Khoá luận tốt nghiệp: Sự chuyển thể từ truyện ngắn sang kịch bản điện ảnh…

Khoá luận tốt nghiệp: Sự chuyển thể từ truyện ngắn sang kịch bản điện ảnh


PHẦN MỞ ĐẦU


1. Lý do lựa chọn đề tài.


Nghệ thuật là sản phẩm kỳ diệu, vĩ đại nhất của trí tuệ và tâm hồn nhân loại. Trong quá trình vận động và phát triển, nghệ thuật ngày càng thoả mãn những yêu cầu đa dạng ,phong phú của đời sống tinh thần con người đồng thời khẳng định tính độc lập của nó trước thực tiễn. Sở dĩ nghệ thuật cần thiết bởi vì chính trong nghệ thuật, con người đã tìm thấy sự biểu hiện cao nhất và đầy đủ nhất những khả năng nhiều mặt của mình. Đó là văn học, âm nhạc, hội hoạ, là điêu khắc, kiến trúc và sau này là sân khấu điện ảnh.


Các loại hình nghệ thuật có mối quan hệ qua lại, tác động và thâm nhập lẫn nhau. Một khuynh hướng văn nghệ có thể phát triển và lây lan trong nhiều ngành nghệ thuật như: chủ nghĩa cổ điển, chủ nghĩa siêu thực, chủ nghĩa ấn tượng, chủ nghĩa hiện sinh, trong đó mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh trong gia đình nghệ thuật được coi là một trong những “duyên phận” kỳ diệu và đáng chú ý nhất. Văn học đã trở thành một nguồn rất quan trọng cho sự phát triển của điện ảnh. Rất nhiều các tác phẩm điện ảnh kinh điển trên thế giới đã được chuyển thể từ các tác phẩm văn học nổi tiếng và ở Việt Nam cũng vậy. Điện ảnh đã biết khai thác mảnh đất màu mỡ của văn học để làm cái nôi cho sự phát triển của mình.


Đến nay điện ảnh đã ra đời hơn một thế kỷ. So với các loại hình nghệ thuật khác như văn học, âm nhạc, hội hoạ, sân khấu, kiến trúc thì đây là một ngành nghệ thuật trẻ tuổi nhất. Mặc dù “sinh sau để muộn” nhưng điện ảnh đã đạt được vô vàn những thành tựu tuyệt vời đó là do điện ảnh không chỉ dựa vào sự phát triển của kỹ thuật, công nghệ, mà còn thừa hưởng tinh hoa của tất cả các loại hình nghệ thuật có trước. Bên cạnh đó, điện ảnh còn tác động ngược trở lại vào các ngành nghệ thuật, đặc biệt là văn học, và khai sinh ra một lĩnh vực hoạt động mới trong đời sống văn học là sáng tác truyện phim, các thủ pháp, ngôn ngữ của điện ảnh lần lượt được “chuyển thể” vào tác phẩm văn học tạo nên một diện mạo mới lạ, đầy sức sống cho một thể loại mới - kịch bản điện ảnh.


Tuy nhiên từ văn học sang điện ảnh không phải là một con đường bằng phẳng, nó đầy những khó khăn, phức tạp và thử thách đối với những người yêu nghề, trong nghề. Vậy khi văn học tiếp cận điện ảnh, văn học đã khai thác và chuyển hoá những gì? Nó có những biến đổi ra sao? Có bảo toàn được tính văn học nữa không? Điện ảnh đã tác động vào văn học như thế nào ? Lựa chọn đề tài về sự chuyển thể từ truyện ngắn sang kịch bản phim truyện, chúng tôi những mong tìm hiểu và lý giải được phần nào những mối quan hệ đa chiều, phức tạp đó.


Sinh năm 1956 tại Nghệ An, tốt nghiệp khoa Ngữ văn Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Cái tên Võ Thị Hảo đã bắt đầu xuất hiện chính thức và đều đặn trên văn đàn từ thập niên 90 cho tới nay. Những năm gần đây, tên tuổi của cô càng nổi tiếng hơn với những tập truyện ngắn: Goá phụ đen, Hồn trinh nữ, người sót lại của rừng cười, những chuyện không nên đọc lúc nửa đêm , tiểu thuyết Giàn thiêu và sắp tới sẽ là Dạ tiệc quỷ các tác phẩm của cô được đánh giá là độc đáo và đậm tính nhân văn. Võ Thị Hảo không chỉ là một nhà văn tài năng mà còn là một nhà báo có tên tuổi với những bài báo nóng bỏng, mang tính thời sự về điện ảnh nước nhà. Nhưng có lẽ món quà đặc biệt nhất mà gần đây cô đã dành cho độc giả hâm mộ, đó là cuốn kịch bản phim truyện với xêri ba kịch bản đã được NSND, đạo diễn điện ảnh Huy Thành nhận xét là những kịch bản “viết rắt có nghề (điện ảnh) Ngôn ngữ điện ảnh nhuần nhuyễn với những chi tiết hiển thị đắt giá ”. Đó chính là lý do mà chúng tôi lựa chọn kịch bản phim truyện của Võ Thị Hảo làm đối tượng nghiên cứu cho đề tài của mình.


2. Lịch sử vấn đề:


Sự ảnh hưởng, tác động của văn học với điện ảnh, điện ảnh với văn học chưa được nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đúng mức. Qua khảo sát, chúng tôi thấy vấn đề này được đề cập đến trong một số cuốn sách của các nhà phê bình, nghiên cứu điện ảnh của Liên Xô như Văn học với điện ảnh của Vai-Sphen, M.Rôm, I.khây - phít - xơ, E.Gabơrilôtritru; Tiết diện vàng màn ảnh của X.Prêi-lich Các cuốn sách này đã phân tích một số khía cạnh về đặc trưng ngôn ngữ văn học và điện ảnh, phương pháp biểu hiện của truyện phim, thành phần văn xuôi trong truyện phim


Và mới mẻ nhất là những cuốn sách của các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ hướng dẫn viết kịch bản của Tom Holden, nghệ thuật viết kịch bản phim truyện của John W.Bloch, William Fadimen, Lois Peyser


Bên cạnh đó, vấn đề này còn được bàn đến trong một số bài báo như:


- Mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh (Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 12-2002), Minh Trí.


- Từ văn học đến điện ảnh (Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 2 năm 2001), Hương Nguyên.


-Từ Văn học đến điện ảnh (Tạp chí Văn hoá nghệ thuật, số 6/1999), Phạm Vũ Dũng.


Các bài báo trên chủ yếu chỉ ra những nét khái quát về mối quan hệ giữa văn học và điện ảnh, đặc biệt là vai trò của văn học với điện ảnh. Và có phân tích ít nhiều đến sự chuyển thể từ tác phẩm văn học sang kịch bản điện ảnh.


Vì vậy để có được một cái nhìn tương đối đầy đủ về sự chuyển thể từ tác phẩm văn học sang kịch bản điện ảnh là một điều tương đối khó khăn đối với chúng tôi khi thực hiện đề tài này.


Mặt khác, cuốn kịch bản phim truyện của Võ Thị Hảo lại là lần đầu tiên được công bố (vào quý 3/2006) nên chưa có một công trình nào nghiên cứu . Chỉ có những bài viết đăng trên các báo, tạp chí giới thiệu đôi nét về sáng tác, văn phong và suy ngẫm của nhà văn về đời, về nghề. Lịch sử vấn đề như vậy quả thực là một thử thách của chúng tôi.


3. Mục đích, ý nghĩa đề tài:


Từ việc phân tích bản chất của văn học và điện ảnh, đặc trưng ngôn ngữ thể loại cũng như mối quan hệ đa chiều giữa văn học và điện ảnh, chúng tôi muốn xem xét, tìm hiểu sự biến thể của văn học khi đi vào môi trường điện ảnh thông qua việc chuyển thể truyện ngắn sang kịch bản phim truyện của nhà văn Võ Thị Hảo. Qua đó chỉ ra những điểm tương đồng và khác biệt của tác phẩm văn học (mà đại diện là truyện ngắn) với kịch bản điện ảnh (đại diện là kịch bản phim truyện). Đồng thời thấy được những thành công và hạn chế của kịch bản phim truyện mà nhà văn Võ Thị Hảo đã chuyển thể từ truyện ngắn của mình và phần nào tìm hiểu được phong cách độc đáo của nhà văn.


MỤC LỤC


PHẦN MỞ ĐẦU 4


PHẦN NỘI DUNG 9


Chương 1: Bản chất của văn học và điện ảnh 9



1. Bản chất của văn học 9


1.1. Thuật ngữ Văn học .9


1.2. Đặc trưng ngôn ngữ văn học 11


2. Bản chất của điện ảnh 15


2.1. Thuật ngữ điện ảnh 15


2.2. Đặc trưng ngôn ngữ điện ảnh 21


3. Vài nét so sánh giữa văn học và điện ảnh 29


Chương 2: Mối quan hệ sâu sắc giữa văn học và điện ảnh 31


1. Văn học - nguồn nguyên liệu dồi dào của điện ảnh .31


2. Kịch bản điện ảnh - sản phẩm của sự giao thoa giữa văn học và điện ảnh .33


2.1. Kịch bản điện ảnh và những quan niệm 33


2.2. Vấn đề chuyển thể từ tác phẩm văn học sang kịch bản điện ảnh 35


Chương 3: Sự chuyển thể từ truyện ngắn sang kịch bản phim truyện trong một số tác phẩm của nhà văn Võ Thị Hảo 40


1. Những điểm tương đồng giữa hai thể loại 41


2. Từ truyện ngắn đến kịch bản điện ảnh - một bước biến thể độc đáo 44


2.1. Về hình thức trình bày .44


2.2. Về nội dung biểu hiện .45


PHẦN KẾT LUẬN 57


TÀI LIỆU THAM KHẢO 59