Tiểu Luận Khoa học tội phạm học Xô Viết và Bài học kinh nghiệm đối với khoa học tội phạm học ở Việt Nam

Giới thiệu tài liệu Khoa học tội phạm học Xô Viết và Bài học kinh nghiệm đối với khoa học tội phạm học ở Việt Nam
Khoa học tội phạm học Xô Viết và Bài học kinh nghiệm đối với khoa học tội phạm học ở Việt Nam

TS. Nguyễn Minh Đức
Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu TPH&PNTPH
Sau thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga vĩ đại, chính quyền Xô viết non trẻ đã ban hành nhiều sắc luật để củng cố, bảo vệ thành quả cách mạng, bảo vệ chế độ xã hội, cải tổ xã hội cũ, xây dựng xã hội mới – xã hội chủ nghĩa. Và một trong những nhiệm vụ quan trọng của việc bảo vệ chế độ mới - đó là tập trung đấu tranh chống bọn phản cách mạng, tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội.
Theo V.I. Lênin quá trình cải tạo xã hội cũ là một “quá trình phức tạp và lâu dài” và muốn xây dựng thành công xã hội mới thì cần phải thủ tiêu các hiện tượng tiêu cực và tội phạm[1]. Bên cạnh đó nhiều nhà lãnh đạo Xô viết cũng nhấn mạnh rằng: “chủ nghĩa xã hội không diệt trừ ngay được thói quen bất lương và cũng không thiết lập ngay được sự công bằng cho mọi người”, và nếu không có biện pháp thích hợp thì “những điều ác, sự rác rưởi, đố kỵ sẽ giết chết sự công bằng; sẽ xâm phạm đến sở hữu của nhà nước, của nhân dân, đến các chuẩn mực của chế độ xã hội mới”[2]. Để hiện thực hóa nhiệm vụ này, nhà nước Xô viết đã rất quan tâm đến vấn đề xây dựng lý luận về phòng ngừa và đấu tranh chống tội phạm, trong đó có việc xây dựng và phát triển khoa học về Tội phạm học (TPH). Căn cứ vào lịch sử của Nhà nước Xô viết và Liên bang Nga ngày nay, có thể chia các giai đoạn phát triển của ngành TPH Xô viết và Liêng bang Nga thành các giai đoạn sau:
Giai đoạn 1917-1920, những người đặt nền móng cho khoa học TPH Xô viết giai đoạn này đó là V.I. Lênin và những nhà lãnh đạo hoạt động trong lĩnh vực giáo dục xã hội và bảo vệ trật tự xã hội tiêu biểu như: Dzerzinski Ph.E.; Krolovski M.U.; Krưlenko N.V.; Stutrki P.I; Trong giai đoạn này V.I. Lênin và các nhà khoa học đã nghiên cứu chỉ ra các nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm phản cách mạng trong giai đoạn đầu của cách mạng, đấu tranh chống lại những thói quen tiêu cực của xã hội cũ và xây dựng hệ thống các nguyên tắc về phòng ngừa, đấu tranh. Tuy nhiên một số quy định về nguyên tắc và cấu trúc hệ thống phòng ngừa, phương pháp luận đối với việc đánh giá tình hình tội phạm không có giá trị vững chắc đối với TPH. Và đã xuất hiện những sự phê phán về các quan điểm tội phạm học của V.I. Lênin và những người đại diện cho trường phái Tội phạm học Mác xít[3].
Giai đoạn 1920-1950, vấn đề đặt ra với khoa học Tội phạm học Xô viết, đòi hỏi phải xây dựng ra phương pháp luận và nguyên lý của TPH, loại bỏ ảnh hưởng của trường phái TPH tư sản với thuyết sinh vật học. Hàng loạt những vẫn đề về phương pháp luận đặt ra và tranh luận tích cực. Nhiều quan điểm cho rằng, việc nghiên cứu nguyên nhân và điều kiện của tình hình tội phạm và đề ra giải pháp đấu tranh đó là nhiệm vụ của khoa học hình sự. Nhưng có các quan điểm ngược lại cho rằng, vấn đề này phải đặt trong một ngành khoa học độc lập đó là TPH[4]. Mặc dù vẫn còn tranh luận về mặt lý luận, nhưng thực tiễn chính quyền Xô viết vẫn tiến hành các hoạt động tích cực trong lĩnh vực TPH. Cụ thể là trong thời gian này việc nghiên cứu TPH được thực hiện bởi Trung tâm quản lý thống kê của Cộng hòa XHCN Xô viết Liên bang Nga (được thành lập vào năm 1918, và đến năm 1923 Trung tâm thống kê như vậy được thành lập thuộc Liên Xô).