TÓM LƯỢC Dù có nhiều cách mà những loài ngoại lai xâm nhập, báo cáo này nhấn mạnh trên sự xả bỏ nước dằn do sự chất hàng hóa của các tàu chở hàng như là một cơ chế quan trọng cho sự xâm chiếm sinh học các phiêu sinh động vật. Bằng nhiều phương pháp thu mẫu nước dằn tàu khác nhau: Thu mẫu bằng bơm tay qua Sounding Pipe, bằng máy bơm qua Sounding Pipe, mở Main Hold, và bơm máy của tàu trong khoang thời gian từ 16/9/2008 đến 6/1/2009 nhóm thu mẫu đã thu được 200 mẫu nước dằn tàu có nguồn gốc từ các cảng hoặc các vùng biển ngoài Việt Nam. Kết quả phân tích thành phần loài ghi nhận trong 200 mẫu nước dằn tàu gồm : 44 loài, 4 nhóm ấu trùng của tôm, cua, giun nhiều tơ thuộc 24 họ, 7 bộ, 4 lớp, 3 ngành và một loài có thể là loài mới. Kết quả này được so sánh với các tài liệu về phiêu sinh động vật tại Việt Nam và 2 cơ sở dữ liệu: Cơ sở dữ liệu của Trung Tâm Nghiên Cứu Môi Trường Smithsonia và cơ sở dữ liệu của tổ chức Global Biodiversity Information Facility nhằm tìm ra các phiêu sinh động vật lạ so với thuỷ vực của sông Sài Gòn, kết quả so sánh này ghi nhận được 9 loài: Pseudodiaptomus clevei, Bestiolina - sp., Pseudodiaptomus sp., Harpacticus sp., Amphiascus sp., Jalysus sp., Hemicyclops sp., Kelleria sp., Stephos sp. và 1 loài có thể là mới. Abstract Although there are many ways that exotic species invade, this report emphasizes on the discharge of ballast water out of the nature of the cargo ship. That is an important mechanism for biology invasion of zooplankton. By many different methods of collecting samples of ballast water such as to take samples by hand pump and machine pump through the Sounding Pipe, open the Main Hold and pump ship’s machine during the period of time from 16/9/2008 to 6/1/2009, the Collecting Team obtains 200 ballast water samples which have origin from ports or areas of sea outside Viet Nam. The result of the analyses of the 200 samples shows that there are 43 species, 4 groups of shrimp larvae, crabs, polychaeta in 24 families, 7 orders, 4 classes, 3 phylum, and 1 specie which may be a new specie. This result was compared with documents of zooplankton in Vietnam and two databases: the database of Smithsonian Enviromental Research Center Smithsonia Environmental Studies Center and the database of Global Biodiversity Information Facility organizations to find the strange species to Sai Gon river. The result of this comparison shows that there are 9 species - Pseudodiaptomus clevei, Bestiolina sp., Pseudodiaptomus sp., Harpacticus sp., Amphiascus sp., Jalysus sp., Hemicyclops sp., Kelleria sp., Stephos sp, and one specie which may be a new specie. MỤC LỤC Trang phụ bìa Mục lục Danh mục các chữ viết tắt i Danh mục hình ảnh ii Danh mục bảng iii Danh mục biểu đồ iv Tóm lược v Giới thiệu 1 Chương 1 - TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2 1.1 Nước dằn tàu, hệ thống nước dằn và những rủi ro do nước dằn tàu gây ra 1.1.1 Nước dằn tàu ( Ballast Water) 2 1.1.2 Các loại tàu và nơi đặt khoang chứa nước dằn tàu 5 1.1.3 Những rủi ro do nước dằn tàu gây ra 6 1.1.4 Những ví dụ điển hình về loài ngoại lai xâm lấn qua con đường nước dằn tàu 1.2 Tình hình nghiên cứu ngoài nước 12 1.3 Tình hình nghiên cứu trong nước 18 Chương 2 - VẬT LIỆU, VỊ TRÍ THU MẪU, PHƯƠNG PHÁP THU MẪU, PHÂN TÍCH MẪU 2.1 Vật liệu 20 2.2 Vị trí thu mẫu 21 2.3 Phương pháp thu mẫu 22 2.3.1 Các thủ tục hành chính 22 2.3.2 Số lượng người thu mẫu 22 2.3.3 Các vị trí thu mẫu trên tàu 23 2.3.4 Các bước và kỹ thuật thu mẫu 26 2.4 Phương pháp phân tích mẫu 31 2.4.1 Phân tích mẫu tại hiện trường 31 2.4.2 Phương pháp phân tích mẫu trong phòng thí nghiệm 33 2.5 Phương pháp phân tích phiêu sinh động vật ngoại lai trong nước dằn tàu 36 Chương 3 - KẾT QUẢ THU MẪU VÀ PHÂN TÍCH MẪU 37 3.1 Kết quả thu mẫu ngoài thực địa 37 3.2 Nguồn gốc mẫu nước theo quốc gia 38 3.3 Kết quả chỉ tiêu lí – hóa học của mẫu nước dằn và mẫu nước tại cảng 39 3.4 Kết quả phân tích thành phần loài phiêu sinh động vật trong mẫu nước dằn tàu và mẫu nước sông tại các cảng 3.5 Kết quả phiêu sinh động vật ngoại lai trong mẫu nước dằn tàu 48 Chương 4 - THẢO LUẬN 49 4.1 Phương pháp thu mẫu nước dằn tàu 49 4.2 Nguồn gốc của mẫu nước dằn tàu 49 4.3 Các chỉ tiêu lý – hoá học mẫu nước dằn tàu 50 4.4 Mối tương quan giữa thành phần phiêu sinh động vật và thời gian trong mẫu nước dằn tàu 4.5 Thành phần loài phiêu sinh động vật lạ trong nước dằn 55 4.6 Đánh giá tác động của phiêu sinh động vật lạ với cảng và hệ thống sông Sài Gòn. Chương 5 - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 71 TÀI LIỆU THAM KHẢO 73 PHỤ LỤC
