Thạc Sĩ Khảo sát mối quan hệ giữa quan niệm và thói quen học tập ở đại học với kết quả học tập của sinh viên

Luận văn thạc sĩ
Đề tài: KHẢO SÁT MỐI QUAN HỆ GIỮA QUAN NIỆM VÀ THÓI QUEN HỌC TẬP Ở ĐẠI HỌC VỚI KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN, ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Mô tả bị lỗi font vài chữ, tài liệu thì bình thường

MỤC LỤC
DANH MỤC TỪVIẾT TẮT 4
DANH MỤC CÁC BẢNG 5
MỞ ðẦU .1
1. Lý do chọn ñềtài 1
2. Mục ñích nghiên cứu của ñềtài 4
3. Phạm vi và giới hạn của nghiên cứu .5
4. Câu hỏi nghiên cứu và giảthuyết nghiên cứu 5
4.1. Câu hỏi nghiên cứu .5
4.2. Giảthuyết nghiên cứu .5
5. Khách thểvà ñối tượng nghiên cứu 6
6. Quy trình chọn mẫu .6
6.1. Chọn mẫu khảo sát bằng cách phát bảng hỏi 6
6.2. Chọn mẫu khảo sát bằng cách phỏng vấn sâu (PVS) .6
6.3. Mô tảmẫu 6
Chương 1. LỊCH SỬNGHIÊN CỨU .7
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu 7
1.2. Tiểu kết 15
Chương 2. CƠSỞLÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .16
2.1. Cơsởlý thuyết của nghiên cứu .16
2.1.1. Những khái niệm cơ bản liên quan ñến vấn ñềnghiên cứu .16
2.1.2. Khung lý thuyết 20
2.2. Bối cảnh ñịa bàn nghiên cứu 23
2.3. Phương pháp nghiên cứu 26
2.4. Phương pháp thu thập thông tin .27
2.4.1. Thiết kếcông cụ ñiều tra khảo sát (bảng hỏi) .27
2.4.2. Test bảng hỏi .28
2.4.3. Phát bảng hỏi khảo sát ý kiến SV .28
2.4.4. Tổng sốphiếu thu thập ñược trước khi phân tích .28
2.4.5. Phỏng vấn sâu SV 29
Chương 3. KẾT QUẢTHU THẬP VÀ XỬLÝ THÔNG TIN .30
3.1. Mã hóa thông tin 30
3.2. Xét vềnhân khẩu học của các SV tham gia khảo sát .32
3.3. Thống kê mô tả .34
3.4. Khảo sát mối tương quan giữa các câu trong bảng hỏi .39
3.5. Phân tích nhân tốkhám phá EFA (Exploratory Factor Analysis) 44
3.6. Kiểm ñịnh giảthuyết nghiên cứu .48
Chương 4. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ 56
4.1. Vềbảng hỏi, thang ño 56
4.2. Vềkiểm ñịnh các giảthuyết nghiên cứu 56
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 59
1. Kết luận 59
2. ðềxuất giải pháp và khuyến nghị 60
3. ðềxuất hướng nghiên cứu tiếp theo 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO 65
PHỤLỤC 1 PHIẾU ðIỀU TRA KHẢO SÁT .69
PHỤLỤC 2 BẢNG THỐNG KÊ TẦN SUẤT .72
PHỤLỤC 3 HỆSỐTIN CẬY CRONBACH ALPHA .85
PHỤLỤC 4 PHÂN TÍCH NHÂN TỐKHÁM PHÁ EFA 95
PHỤLỤC 5 KIỂM ðỊNH CHI - SQUARE 104


MỞ ðẦU
1. Lý do chọn ñềtài
Thực trạng giáo dục phổthông ởViệt Nam hiện nay ñang ñược xem là
một vấn ñềlàm ñau ñầu các nhà làm giáo dục. Giáo dục phổ thông là nơi
cung cấp các kiến thức, xây dựng nền tảng học thuật cho học sinh (HS) sau
khi tốt nghiệp trung học phổthông chuẩn bịbước vào ñại học. Nhưng thực
chất của phương pháp dạy học (PPDH) ởgiáo dục phổthông những năm vừa
qua chủyếu vẫn xoay quanh việc “thầy giảng trò ghi” thậm chí ởmột sốmôn
do thúc bách của quỹthời gian mà phải giảng hết một dung lượng kiến thức
lớn dẫn ñến việc “thầy ñọc trò chép”.Tuy nhiên, cũng không thểphủnhận
rằng một sốkhông ít các thầy cô giáo có ý thức và tri thức nghềnghiệp vững
vàng vẫn có nhiều giờ d ạy tốt, có phương pháp giảng dạy mang tính chủ
ñộng, tích cực.
Trong một thời gian dài, người thầy ñược trang bị phương pháp ñể
truyền thụtri thức cho HS theo quan hệmột chiều “Thầy truyền ñạt, trò tiếp
nhận”. Ởmột phương diện nào ñó, khi sửdụng phương pháp này thì các em
HS - một chủthểcủa giờdạy - ñã trởnên thụ ñộng, ngoan ngoãn, cốgắng và
thiếu tính ñộc lập. Trong PPDH truyền thống, các hoạt ñộng sưphạm thường
chú ý ñến người giáo viên và ít quan tâm tới HS. Tính thụ ñộng của HS ñược
bộc lộrất rõ ràng, HS chỉphải ghi nhớnhững gì mà giáo viên ñã truyền ñạt,
do ñó, ñểHS chủ ñộng, tích cực, sáng tạo trong học tập thì tất yếu phải ñổi
mới phương pháp giảng dạy. Nếu PPDH cũcó một ưu ñiểm lớn là phát huy trí
nhớ, tập cho HS làm theo một ñiều nào ñó, thì phương pháp mới vẫn cần
những ưu ñiểm trên. Song cái khác căn bản ở ñây là phương pháp giảng dạy
cũ ñã phần nhiều “bỏ quên HS”, HS thụ ñộng tiếp nhận kiến thức. Còn
phương pháp giảng dạy mới cần phải phát huy tính tích cực, chủ ñộng, sáng
tạo của HS. Nhờphát huy ñược tính tích cực mà HS không còn bịthụ ñộng.
Thay vì “ñọc, chép” thì giáo viên nên tạo ra nhiều “tình huống có vấn ñề” ñể
kích thích sựham muốn, khám phá, chủ ñộng tìm hiểu vấn ñềtừphía HS.
Theo Lê Hải Yến, “Mục tiêu của bậc học phổthông là hình thành và
phát triển ñược nền tảng tưduy của con người trong thời ñại mới” [26]. Việc
dạy kiến thức và kỹnăng ñể ñạt ñược mục tiêu hình thành và phát triển năng
lực tưduy, trí tuệcủa HS, thông qua việc dạy và học tưduy chúng ta sẽtạo
ñược nền móng trí tuệ, cách suy nghĩ ñểgiải quyết các vấn ñềtrong thực tiễn.
Vậy mục tiêu quan trọng nhất của quá trình dạy và học là giúp cho HS phát
triển ñược tưduy. Giáo viên sửdụng PPDH tích cực trong ñó lấy người học
làm trung tâm nhằm tạo hứng thú, kích thích khảnăng tưduy ñểhình thành
nên thói quen tưduy. HS nắm bắt ñược cách giải quyết vấn ñềbằng phân tích,
tổng hợp, so sánh và ñưa ra kết luận cho bản thân.
Lịch sửphát triển giáo dục cho thấy, trong nhà trường một thầy dạy cho
một lớp ñông học trò, cùng lứa tuổi và trình ñộtương ñối ñồng ñều thì giáo
viên khó có ñiều kiện chăm lo cho từng HS nên ñã hình thành kiểu dạy "thông
báo - ñồng loạt". Giáo viên quan tâm trước hết ñến việc hoàn thành trách
nhiệm của mình là truyền ñạt cho hết nội dung quy ñịnh trong chương trình và
sách giáo khoa, cốgắng làm cho mọi HS hiểu và nhớnhững ñiều giáo viên
giảng vô tình hình thành cho chính HS của mình quan niệm rằng học chỉlà ñể
nhớ, ñểbiết và ñểthi ñậu. Cách dạy này sinh ra cách học tập thụ ñộng, thiên
vềghi nhớ, ít chịu suy nghĩ, cho nên ñã hạn chếchất lượng, hiệu quảdạy và
học. Trong quá trình dạy học, người học vừa là ñối tượng của hoạt ñộng dạy,
lại vừa là chủthểcủa hoạt ñộng học. Thông qua hoạt ñộng học, dưới sựchỉ
ñạo của thầy, người học phải tích cực chủ ñộng cải biến chính mình vềkiến
thức, kỹ năng, thái ñộ, hoàn thiện nhân cách, không ai làm thay cho mình
ñược.
Thực trạng dạy học ởphổthông hiện nay ñang rơi vào một tình trạng
ñáng báo ñộng như nhà giáo ưu tú Hàn Liên Hải nhận xét "Giáo dục phổ
thông vẫn ñang tiếp tục trong tình trạng khủng hoảng" [16] và chắc chắn rằng
ñiều này sẽcó ảnh hưởng ít nhiều ñến sinh viên (SV) khi vào ñại học. Rõ
ràng, bậc ñại học và bậc phổthông không những khác nhau mà còn khác rất
nhiều cảvềcách dạy lẫn cách học, ñặc biệt ý thức và phương pháp học tập
của SV nhưthếnào, ñó là ñiều quan trọng, Nói cách khác, liệu quan niệm và
thói quen học tập của SV ñã có từbậc học phổthông có thích hợp khi lên ñại
học hay không? Chúng có ảnh hưởng gì ñến kết quảhọc của SV hay không?
Theo chiều hướng tích cực hay tiêu cực?
Thực tế, tác ñộng của quan niệm và thói quen học tập ñến kết quảhọc
tập của người học nhưthếnào còn tùy vào quan niệm và thói quen học tập
của chính họ. Theo cách dạy truyền thống, “Học” ñược quan niệm là quá trình
tiếp thuvà lĩnh hội, qua ñó hình thành kiến thức, kĩnăng, tưtưởng, tình cảm
và bằng cách truyền thụkiến thức một chiều sẽdẫn ñến việc học ñể ñối phó
với thi cử, sau khi thi xong những ñiều ñã học thường bịbỏquên hoặc ít dùng
ñến. Ngược lại, PPDH mới, tích cực quan niệm “Học” là quá trình kiến tạo;
HStìm tòi, khám phá, phát hiện,luyện tập, khai thác và xửlý thông tin, tự
hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất nhằm chú trọng hình thành các
năng lực (sáng tạo, hợp tác, ) dạy phương pháp và kĩthuật lao ñộng khoa
học, dạy cách học, học ñể ñáp ứng những yêu cầu của cuộc sống hiện tại và
tương lai. Người học có quan niệm học ñúng ñắn và có ñược các thói quen
học tập tốt thì sẽcó tác ñộng tích cực ñến kết quảhọc tập của chính họvà
ngược lại. Việc hình thành quan niệm và thói quen học tập cho HS cần ñược
quan tâm ngay từbậc học phổthông bởi “thói quen khó bỏ”, việc tạo cho HS
có thói quen học tập không tốt sẽcó ảnh hưởng tiêu cực ñến kết quảhọc hiện
tại và sau này là ñiều không tránh khỏi.
Liên hệthực tiễn, Trường ðại học Khoa học Tựnhiên (ðHKHTN), ðại
học Quốc gia Thành phốHồChí Minh (ðHQG TP. HCM) ñã triển khai thực
hiện ñào tạo theo học chếtín chỉ ñối với hệ ðại học chính quy từnhiều năm
nay. Theo quy ñịnh của BộGiáo dục và ðào tạo, ñểhọc một giờtín chỉ, SV
phải chuẩn bịtrước khi lên lớp và tựhọc từ2 – 4 giờ. ðểSV tựhọc tốt và tự
nhận thức ñược các vấn ñềkhoa học, giảng viên ngoài việc truyền thụkiến
thức cho SV còn phải ñịnh hướng, hướng dẫn cho SV tựtìm kiếm thêm các
kiến thức khác có liên quan ñến môn học. Liệu cách học này có thích nghi
ñược ñối với các HS lớp 12 vừa rời khỏi ghếnhà trường cũng nhưcác SV
năm 2, năm 3, năm 4 ñang theo học tại trường khi mà quan niệm và thói quen
học tập của các SV là không nhưnhau? Và ñiều ñó sẽ ảnh hưởng nhưthếnào
ñến kết quảhọc tập của từng SV? ðây là một vấn ñềxã hội cần ñược quan
tâm bởi lẽmuốn ñổi mới giáo d ục ñại học thì không chỉ ñổi m ới phương pháp
giảng dạy của giảng viên mà còn cần ñổi mới cảphương pháp, thói quen học
tập cũng nhưnhận thức tầm quan trọng của việc học từphía SV.
Do ñó, trong nghiên cứu này, tác giả s ẽ tìm hiểu về “Khảo sát mối
quan hệgiữa quan niệm và thói quen học tập ở ñại học với kết quảhọc tập
của SV Trường ðHKHTN, ðHQG TP. HCM”.
2. Mục ñích nghiên cứu của ñềtài
o Khảo sát mối tương quan giữa quan niệm và thói quen học tập với kết
quảhọc tập ởbậc ñại học của SV trường ðHKHTN.
o Tìm hiểu mức ñộ ảnh hưởng của yếu tốquan niệm và thói quen học tập
ñến kết quảhọc tập của SV.
3. Phạm vi và giới hạn của nghiên cứu
Nghiên cứu này ñược thực hiện tại Trường ðHKHTN, nghiên cứu vềquan
niệm và thói quen học tập có mối quan hệnhưthếnào với kết quảhọc tập ở
bậc ñại học của SV tại trường.
Mẫu khảo sát sẽ ñược chọn ở5 khoa trên tổng số9 khoa của toàn trường
gồm các khoa Toán – Tin học, CNTT, Hóa học, Khoa học Môi trường và
Sinh học. Mỗi khoa, thực hiện khảo sát 160 SV, khảo sát kết quả học tập
tương ứng theo từng năm học, mỗi SV ñăng ký học không quá 35 tín chỉ
trong học kỳ.
Do giới hạn của nghiên cứu chỉ thực hiện tại một số khoa của trường
ðHKHTN nên chỉcó thểmang tính ñại diện cho tất cảSV của trường, không
mang tính ñại diện cho các trường ñại học khác mà chỉnhằm ñạt ñến một kết
quảphù hợp và có ý nghĩa.
4. Câu hỏi nghiên cứu và giảthuyết nghiên cứu
4.1. Câu hỏi nghiên cứu
1. SV hiện nay có những quan niệm và thói quen học tập gì? Những quan
niệm và thói quen này thay ñổi nhưthếnào theo thời gian học tập ở
trường ñại học?
2. Quan niệm và thói quen học tập của SV ảnh hưởng nhưthếnào ñến kết
quảhọc tập ởbậc ñại học?
4.2. Giảthuyết nghiên cứu
Giảthuyết H
1
: SV vẫn còn giữnhững quan niệm và thói quen học tập
ởphổthông với mức ñộgiảm dần theo thời gian.
Giả thuyết H
2: Có mối tương quan ñáng kể giữa quan niệm và thói
quen học tập với kết quảhọc tập của SV.
5. Khách thểvà ñối tượng nghiên cứu
o Khách thể nghiên cứu: SV hệ ðại học chính quy của Trường
ðHKHTN.
o ðối tượng nghiên cứu: Quan niệm và thói quen học tập của SV ởbậc
ñại học.
6. Quy trình chọn mẫu
Chọn mẫu SV từ5 khoa: Toán – Tin học, CNTT, Sinh học, Hóa học và
Môi trường. Phương pháp chọn ngẫu nhiên theo cụm và phân tầng.
6.1. Chọn mẫu khảo sát bằng cách phát bảng hỏi
Ởmỗi khoa, mỗi khóa học ñược chọn 40 SV (gồm 20 SV nam và 20
SV nữ) ứng với các SV từnăm thứnhất ñến năm thứtư(khóa 2006, 2007,
2008 và 2009). Tổng cộng, chọn mỗi khoa 160 SV ñểphát bảng hỏi và có tất
cả800 SV tham dự ñiều tra khảo sát.
6.2. Chọn mẫu khảo sát bằng cách phỏng vấn sâu (PVS)
Mỗi khoa ñược chọn 2 SV, do ñó sẽcó tất cả10 SV tham gia phỏng
vấn sâu (gồm các SV có giới tính, học lực và nơi thường trú khác nhau).
6.3. Mô tảmẫu
Mẫu chọn gồm 800 SV tham gia ñiều tra bằng cách phát bảng hỏi, hình
thức chọn ngẫu nhiên theo từng khóa học nên chắc chắn rằng kết quảhọc tập
của SV sẽkhác nhau, quan niệm và thói quen học tập của các SV là không
nhưnhau. Kết quảsau khi phân tích sẽlàm rõ vấn ñề ñang nghiên cứu.

Chương 1. LỊCH SỬNGHIÊN CỨU
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Tại Việt Nam, ñã có khá nhiều bài nghiên cứu, báo cáo vềthực trạng
giáo dục ñại học Việt Nam hiện nay và các yếu tố ảnh hưởng ñến kết quảhọc
tập của SV ởbậc ñại học. Tác giảsẽtrình bày tóm tắt một sốtài liệu ñểqua
ñó thấy ñược tổng quan vềvấn ñề ñang nghiên cứu.
Năm 2005, tác giả ðinh Tiến Minhvới bài viết về“Cải tiến phương
pháp dạy và học” ñã nêu rõ thực trạng vềviệc nhồi nhét kiến thức tại các
trường học hiện nay mà không quan tâm ñến tựhọc, học mọi thứkhoa học mà
không học cách làm khoa học, giáo viên dạy chữnghĩa và con sốmà không
dạy cho HS cách tựhọc và sáng tạo. Theo tác giả, từlâu nay ít có giáo viên
chú tâm dạy cho SV vềcách học, nhất là cách tựhọc, chính ñiều này dẫn tới
việc người học sẽdần hình thành thói quen học và tiếp thu bài trên lớp rất thụ
ñộng. Do ñó, ñối với b ản thân các giáo viên thì cải tiến trong phương pháp
giảng dạy là rất quan trọng và ñểviệc dạy và học ngày càng hiệu quảvà bổ
ích hơn, cũng nhưbắt kịp phương pháp dạy và học của các nước tiên tiến trên
thếgiới ñòi hỏi rất nhiều nỗlực từphía người d ạy lẫn người học. ðồng thời,
nên quan tâm, cải cách phương pháp dạy và học từcác cấp bậc học phổthông,
nơi xây dựng nền tảng học thuật cho HS.Tác giảbài viết cũng ñã nêu lên ưu
và nhược ñiểm của một sốphương pháp giảng dạy nhưgiảng dạy ñộc thoại,
giảng dạy bằng máy tính Tuy nhiên, bài viết chỉnêu lên thực trạng, quan
ñiểm của tác giảvà một sốbiện pháp cần ñược áp dụng ñối với giảng viên và
SV, nhìn chung các biện pháp khắc phục chỉ mang tính lý thuyết mà chưa
thấy tính thực tiễn.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
A. Các tài liệu trong nước
1. Trần Lan Anh (2008), Những yếu tố ảnh hưởng tới tính tích cực học
tập của SV ñại học, luận văn thạc sĩQuản lý giáo dục khóa 1, Trung tâm
ðảm bảo chất lượng ñào tạo và Nghiên cứu phát triển giáo dục - ðHQG
Hà Nội.
2. Báo cáo của các ðoàn Khảo sát Thực ñịa thuộc Viện Hàn lâm Quốc gia
Hoa Kỳ (2006), Những quan sát về giáo dục ñại học trong các ngành
CNTT, Kỹthuật ðiện-ðiện tử-Viễn thông và Vật lý tại một sốTrường ðại
học Việt Nam.
3. VũCao ðàm (1999), Nghiên cứu khoa học Phương pháp luận và thực
tiễn, NXB. Chính trịQuốc gia.
4. Nguyễn Thuần Ngọc Hân và Anh Côi (2002) dịch bài của tác giả
N.A.Rubakin, Tựhọc nhưth ếnào?, NXB TrẻTP. HCM.
5. Trần Bá Hoành (1995), ðánh giá trong giáo dục, Trường ðại học Sư
phạm I Hà Nội.
6. Trần Bá Hoành (2003), Dạy học lấy người học làm trung tâm, Tạp chí
Thông tin khoa học giáo dục (số 96), trích từ
http://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/.
7. ðặng VũHoạt, Hà Thị ðức (2004), Lí luận dạy học ñại học, Trường
ðHSP Hà Nội.
8. Luật Giáo dục, NXB Chính trịQuốc gia 2005.
9. Phạm Văn Quyết và Nguyễn Quý Thanh (2001), Phương pháp nghiên
cứu xã hội học, NXB. ðại học Quốc gia Hà Nội.
10. Lâm Quang Thiệp (2008), Trắc nghiệm và ứng dụng, NXB. Khoa học
và kỹthuật Hà N ội.
11. Dương Thiệu Tống (1995), Trắc nghiệm và ño lường thành quả học
tập, Trường ðại học Tổng hợp TP. HCM.
12. Hoàng Trọng và Chu Nguyễn Mộng Ngọc (2005), Phân tích dữ liệu
nghiên cứu với SPSS, NXB. Thống kê.
13. Trường ðHKHTN – ðHQG TP. HCM, Quy chếhọc chếtín chỉ.
14. Nguyễn NhưÝ (1999), ðại từ ñiển Tiếng Việt, NXB V ăn hóa thông tin.
B. Các tài liệu tham khảo trên Internet
15. Phan Thiều Xuân Giang, Mô hình hành vi, trích từ
www.tamlyhocthankinh.com/tam-benh-ly/cac-hoc ./mo-hinh-hanh-vi.
16. Hàn Liên Hải (2006), Giáo dục phổ thông – Nh ững tồn tại lưu niên,
trích từ www.chungta.com/ . Pho-Thong/Giao_duc_pho_thongton_tai_luu_nien/.
17. Lê Văn Hảo (2008), Bảy nguyên tắc dạy tốt ởbậc ñại học, Tạp chí Tia
sáng:http://www.tiasang.com.vn/Default.aspx?tabid=65&CategoryID=6&
News=2586.
18. ðinh Tiến Minh (2005), Cải tiến phương pháp dạy và học, Trường ðại
học Kinh tếHuế, trích từwww.hce.edu.vn/readarticle.php?.