Thạc Sĩ Khảo sát động mạch cảnh bằng siêu âm Doppler ở bệnh nhân tiền đái tháo đường (FULL TEXT)

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NĂM 2013

MỤC LỤC
Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Tổng quan về tiền đái tháo đường . 3
1.2. Tổng quan về tổn thương xơ vữa các động mạch lớn . 6
1.3. Biểu hiện tổn thương do xơ vữa ở bệnh nhân tiền đái tháo đường và
đái tháo đường type 2 . 12
1.4. Các phương pháp đánh giá xơ vữa động mạch cảnh . 14
1.5. Một số nghiên cứu liên quan 19
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22
2.1. Đối tượng nghiên cứu 22
2.2. Phương pháp nghiên cứu . 23
2.3. Biến nghiên cứu . 24
2.4. Xử lý số liệu 31
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU . 33
3.1. Một số yếu tố nguy cơ của đối tượng nghiên cứu . 33
3.2. Đặc điểm siêu âm động mạch cảnh . 37
3.3. Tương quan giữa các yếu tố nguy cơ với tổn thương động mạch cảnh qua siêu âm doppler . 49
Chương 4: BÀN LUẬN . 56
4.1. Siêu âm doppler động mạch cảnh 56
4.2. Liên quan giữa yếu tố nguy cơ và tổn thương động mạch cảnh qua siêu âm 62
KẾT LUẬN . 73
KIẾN NGHỊ 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


ĐẶT VẤN ĐỀ

Theo Liên đoàn đái tháo đường quốc tế ước tính năm 2011 có 280 triệu người, chiếm 6,4% dân số trưởng thành trên thế giới mắc tiền đái tháo đường (rối loạn dung nạp glucose). Vào năm 2030, tỷ lệ mắc tiền đái tháo đường dự kiến sẽ tăng đến 398 triệu người, chiếm 7,8% dân số trưởng thành [52]. Theo nghiên cứu của Anh con số này còn cao hơn nhiều (khoảng 472 triệu người) và 5 - 10% bệnh nhân tiền đái tháo đường sẽ tiến triển thành đái tháo đường hằng năm [57], [69]. Nhiều ước tính cho thấy khu vực Đông Nam Á có số người mắc tiền đái tháo đường cao nhất khoảng 93 triệu người và tập trung nhiều nhất vào độ tuổi trưởng thành (13,2%). Vào năm 2025 ước tính khu vực này có 13,5% dân số trưởng thành mắc tiền đái tháo đường [13]. Tại Việt Nam nghiên cứu tiền đái tháo đường được thực hiện trên một số tỉnh thành ghi nhận tại Huế là 18,5%, tại Trà Vinh là 24,27% , tại Đà Nẵng là 26,4%, Quảng Bình 14,87% và tại Quảng Ngãi là 21,4% [2], [15], [16], [23], [29].
Biến chứng mạch máu lớn ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 - được xem như một thể xơ vữa động mạch tiến triển nhanh - là biến chứng phổ biến nhất và cũng là nguyên nhân tử vong hàng đầu của bệnh nhân đái tháo đường type 2 [27]. Nghiên cứu viễn cảnh đái tháo đường của Anh Quốc ghi nhận tại thời điểm được phát hiện bệnh 50% số bệnh nhân đái tháo đường type 2 đã có biến chứng tim mạch hay xơ vữa động mạch [48]. Như vậy biến chứng mạch máu lớn đã xảy ra từ giai đoạn sớm của đái tháo đường type 2 hay chính là giai đoạn tiền đái tháo đường.
Nghiên cứu của Maria A. Marini và cộng sự (2012) cho thấy bệnh nhân tiền đái tháo đường có các yếu nguy cơ xơ vữa động mạch như: béo phì, tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, đề kháng insulin đều cao hơn so với người bình thường. Đồng thời cũng ghi nhận bề dày lớp áo trong - áo giữa động mạch cảnh ở bệnh nhân tiền đái tháo đường cao hơn so với người có đường máu bình thường [65].
Xơ vữa động mạch là một bệnh lý thầm lặng tiến triển suốt cả đời người. Về phương diện giải phẫu bệnh thì sự dày lên lớp áo trong - áo giữa của hệ động mạch nói chung và động mạch cảnh nói riêng ở bệnh nhân bị xơ vữa động mạch vành, mạch não là một hình thức tiến triển của xơ vữa động mạch, tổn thương này hiện diện rất sớm và là thước đo có giá trị trong việc dự đoán bệnh lý mạch vành, mạch não trong tương lai [60]. Siêu âm Doppler động mạch cảnh là một thăm dò không xâm nhập, an toàn, dễ thực hiện, nó giúp phát hiện và chẩn đoán sớm tổn thương xơ vữa động mạch [64]. Với đầu dò ³ 7,5 MHz cho phép quan sát và đo được bề dày lớp áo trong - áo giữa cũng như các tổn thương xơ vữa động mạch có kích thước nhỏ ở ngoài sọ [19].
ĐTĐ type 2 cũng như các biến chứng của nó nhất là biến chứng mạch máu lớn thường diễn tiến âm thầm, không có triệu chứng trong thời gian dài, nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng đắn sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm đến các cơ quan như: bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não, bệnh động mạch hai chi dưới. Các biến chứng này ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, tăng tỷ lệ tàn tật và tử vong cho người bệnh, đồng thời gây tốn kém cho chi phí xã hội [27]. Vì vậy việc phát hiện sớm tổn thương xơ vữa động mạch sẽ góp phần làm giảm và làm chậm diễn tiến các biến chứng này.
Trên thế giới, đã có nhiều nghiên cứu ghi nhận bề dày lớp áo trong - áo giữa động mạch cảnh được xem là một trong những chỉ điểm có giá trị phát hiện sớm bệnh động mạch vành và mạch não [73]. Tại Việt Nam có nhiều nghiên cứu về siêu âm Doppler động mạch cảnh trên đối tượng đái tháo đường, tăng huyết áp, mắc hội chứng chuyển hóa . nhưng chưa thấy đề tài nghiên cứu về vấn đề này trên bệnh nhân tiền đái tháo đường.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi thực hiện đề tài: "Khảo sát động mạch cảnh bằng siêu âm Doppler ở bệnh nhân tiền đái tháo đường" nhằm mục tiêu:

Khảo sát động mạch cảnh bằng siêu âm Doppler ở bệnh nhân tiền đái tháo đường.
Đánh giá mối liên quan giữa tổn thương động mạch cảnh với một số yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch (tuổi, giới, BMI, vòng bụng, huyết áp, đường máu, HbA1C, lipid máu, hs-CRP) trên những bệnh nhân này.