Thạc Sĩ Khảo sát các đặc điểm sinh dưỡng của 2 giống tre Bambusa và Dendrocalamus ở Việt Nam và so sánh sự k

MỤC LỤC
Trang
LỜI CẢM ƠN . i
MỤC LỤC ii
DANH MỤC CÁC BẢNG v
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH . vi
MỞ ĐẦU 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
1.1 Phân bố địa lý tre trúc . 3
1.1.1 Phân bố của tre trên thế giới 3
1.1.1.1 Vùng cực . 4
1.1.1.2 Vùng cổ nhiệt đới . 4
1.1.1.3 Vùng tân nhiệt đới 4
1.1.1.4 Vùng châu Đại Dương 5
1.1.2 Phân bố của tre ờ Việt Nam . 9
1.2 Lợi ích của tre trong đời sống 9
1.2.1 Trong đời sống . 9
2.2.1.1 Vật liệu xây dựng 9
2.2.1.2.Đồ dùng gia đình và thủ công mỹ nghệ 10
2.2.1.3 Sản xuất giấy và các sản phẩm công nghiệp khác . 10
2.2.2 Trong văn hóa 10
1.3 Các nghiên cứu định danh tre 11
1.3.1 Các nghiên cứu ngoài nước . 11
1.3.1.1 Phân loại căn cứ vào cơ quan sinh sản . 11
1.3.1.2 Phân loại căn cứ va cơ quan sinh dưỡng 12
1.3.1.2.1 Căn hành 12
1.3.1.2.2 Cành . 13
1.3.1.2.3 Mo thân 13
iii
iii
1.3.2 Các nghiên cứu trong nước . 13
CHƯƠNG 2 : NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 Đối tượng nghiên cứu 17
2.2 Nội dung nghiên cứu . 19
2.3 Phương pháp nghiên cứu 33
2.3.1 Khảo sát ở bộ sưu tập sống . 33
2.3.2 Khảo sát thảo tập và mẫu thân cây 34
2.3.3 Nhập và so sánh các dữ liệu 34
2.4 Dụng cụ - thiết bị . 34
2.5 Giới thiệu chương trình Xper2 . 34
2.6 Địa điểm nghiên cứu 35
CHƯƠNG 3 : KẾT QUẢ - THẢO LUẬN
3.1 Kết quả khảo sát các giống Bambusa và Dendrocalamus 36
3.2 Kết quả tính từ Xper2 . 58
3.3 So sánh các loài trong giống Bambusa 65
3.3.1 Đặc điểm hình thái nổi bật của Bambusa 65
3.3.2 Đặc điểm hình thái khác biệt của các loài trong giống
Bambusa . 66
3.4 So sánh các loài trong giống Dendrocalamus 71
3.4.1 Đặc điểm hình thái nổi bật của Dendrocalamus 71
3.4.2 Đặc điểm hình thái khác biệt của các loài trong giống
Dendrocalamus . 72
3.5 So sánh giữa Bambusa và Dendrocalamus . 73
3.5.1 Nhóm đặc tính ưu tiên giúp phân biệt Bambusa và
Dendrocalamus . 73
3.5.2 Khóa phân loại so sánh Bambusa và Dendrocalamus . 77
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ . 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO 82
PHỤ LỤC . a
iv
iv
Phụ lục 1: Phiếu mô tả đặc tính cây Chàng Phài ở Hà Tĩnh a
Phụ lục 2: Bảng đặc tính của vàng sọc ở Phú Thọ
(Bambusa vulgaris var. vittata) từ Xper2 . ff
Phụ lục 3: Bảng xuất ra từ Xper2 so sánh giữa Đằng Ngà ở Quãng Ngãi
(Bambusa stenostachyum) và Trúc thường ở Bình Dương
(Bambusa textilis) . mm
Phụ lục 4: Liệt kê những đặc tính giúp phân biệt các loài trong giống
Bambusa từ Xper2 aaa
Phụ lục 5: Liệt kê những đặc tính giúp phân biệt các loài trong giống
Bambusa có gai từ Xper2 . hhh
Phụ lục 6: Liệt kê những đặc tính giúp phân biệt các loài trong giống
Bambusa không gai từ Xper2 nnn
Phụ lục 7: Liệt kê những đặc tính giúp phân biệt các loài trong giống
Dendrocalamus từ Xper2 ttt
MỞ ĐẦU
Việt Nam thuộc khu vực có nguồn tài nguyên tre phong phú. Cây tre thuộc họ
Poaceae, phụ họ Bambusoideae, phân bố rộng rãi trên nhiều vùng trong cả nước.
Tuy nhiên, việc mô tả đầy đủ đặc điểm của tre để phân loại, định danh vẫn còn rất
hạn chế, chưa được thống nhất và còn gây nhiều tranh cãi giữa các nhà khoa học.
Trong khuôn khổ của dự án nghiên cứu SEP-Tre Đông Dương (Diệp Thị Mỹ Hạnh
cùng cộng sự, 2008-2010), với sự hỗ trợ của chương trình Xper2 (Régine Vignes-
Lebbe cùng cộng sự, Laboratoire d’Informatique et Systématique của Đại học Paris
VI - phát triển), dự án đã cùng các nhà thực vật học trong và ngoài nước đã kết hợp
các kiến thức về phân loại thực vật trong việc định danh các loài tre ở Đông Dương.
Bộ sưu tập tại Làng tre Phú An có khoảng 17 giống (Diệp Thị Mỹ Hạnh, 2000 -
2008). Các loài tre được sưu tập từ các vùng miền khác nhau của Việt Nam, ghi
nhận theo tên địa phương và một số được định danh khoa học với các chuyên gia tre
như: Soejatmi Dransfield, Lê Công Kiệt, Cliff Sussman. Chương trình SEP đã định
danh cơ bản hơn 100 mẫu, nhưng có nhiều mẫu hiện chỉ mới xác định được tới
giống. Trong đó, 2 giống Bambusa và Dendrocalamus có nhiều đặc điểm hình thái
tương đối giống nhau nên khó phân biệt hơn các giống khác cùng họ.
Việc phân loại thực vật chủ yếu dựa vào hoa, nhưng đối với tre trúc hiếm khi ra hoa
và thậm chí nhiều loài tre trúc không thấy ra hoa, do vậy khó có thể chỉ dựa vào hoa
để phân loại. Do đó, sự phân loại phần lớn căn cứ trên đặc tính của thân, cành, mo,
lá. Căn cứ trên các đặc tính hình thái, chúng tôi thực hiện đề tài « KHẢO SÁT
CÁC ĐẶC ĐIỂM SINH DƯỠNG CỦA 2 GIỐNG TRE BAMBUSA VÀ
DENDROCALAMUS Ở VIỆT NAM VÀ SO SÁNH SỰ KHÁC NHAU GIỮA
CHÚNG VỚI SỰ HỖ TRỢ CỦA CÔNG CỤ Xper2 » nhằm mục đích so sánh 2
giống trên.