Tiến Sĩ Khai thác nguồn gen ngô địa phương và nhập nội phục vụ chọn tạo giống ngô nếp lai thích ứng với điều

iii

MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan . i
Lời cảm ơn ii
Mục lục iii
Danh mục viết tắt vii
Danh mục bảng viii
Danh mục biểu đồ xi
Danh mục hình xii
Trích yếu luận án . xiii
Thesis abstract xvi
Phần 1. Mở đầu . 1
1.1. Đặt vấn đề . 1
1.2. Mục tiêu nghiên cứu . 3
1.3. Những đóng góp mới của luận án . 3
1.4. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của đề tàI . 3
Phần 2. Tổng quan tài liệu . 5
2.1. Sản xuất ngô trên thế giới và việt nam . 5
2.1.1. Sản xuất ngô trên thế giới . 5
2.1.2. Sản xuất ngô của Việt Nam . 7
2.2. Nguồn gốc, phân loại, đặc điểm cây ngô nếp . 8
2.2.1. Nguồn gốc . 8
2.2.2. Phân loại thực vật của ngô nếp . 10
2.2.3. Đặc điểm của ngô nếp . 10
2.3. Đa dạng di truyền nguồn gen ngô nếp 11
2.3.1. Nghiên cứu đa dạng di truyền nguồn gen cây ngô . 11
2.3.2. Đa dạng nguồn gen ngô nếp . 15
2.3.3. Nghiên cứu đa dạng nguồn gen ngô ở Việt Nam 17
2.4. Nghiên cứu di truyền ở ngô nếp 18
2.5. Nghiên cứu khả năng chịu hạn ở ngô . 21
2.6. Nghiên cứu phát triển dòng thuần . 24
2.6.1. Phát triển dòng thuần ngô bằng tự phối và chọn lọc . 24
iv

2.6.2. Phát triển dòng đơn bội kép (DH) . 25
2.6.3. Thành tựu nghiên cứu phát triển dòng thuần trên thế giới 27
2.6.4. Nghiên cứu phát triển dòng thuần ở Việt Nam . 28
2.7. Nghiên cứu khả năng kết hợp chọn tạo ngô nếp . 29
2.8. Thành tựu chọn giống ngô nếp trên thế giới và Việt Nam . 32
2.8.1 Những thành tựu đạt được trong nghiên cứu ngô trên thế giới . 32
2.8.2. Thành tựu đạt được trong nghiên cứu ngô nếp ở Việt Nam . 35
Phần 3. Phương pháp nghiên cứu . 40
3.1. Vật liệu, thời gian và địa điểm nghiên cứu . 40
3.1.1. Vật liệu nghiên cứu . 40
3.1.2. Thời gian, địa điểm nghiên cứu 42
3.1.3. Đặc điểm của giống đối chứng . 43
3.2. Nội dung nghiên cứu . 44
3.3. Phương pháp thí nghiệm . 44
3.3.1. Nội dung 1 44
3.3.2. Nội dung 2 45
3.3.3. Nội dung 3 45
3.3.4. Nội dung 4 48
3.3.5. Nội dung 5 50
3.4. Chỉ tiêu theo dõi các thí nghiệm . 51
Phần 4. Kết quả nghiên cứu và thảo luận . 56
4.1. Kết quả đánh giá đa dạng kiểu hình của 29 mẫu giống ngô nếp địa
phương và nhập nội vụ thu đông 2010 tại Lào Cai . 56
4.1.1. Thời gian sinh trưởng của các giống ngô 56
4.1.2. Một số đặc điểm hình thái của các giống ngô nếp 58
4.1.3. Khả năng chống chịu trên đồng ruộng và tỷ lệ đổ gãy của các giống ngô . 60
4.1.4. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các mẫu giống ngô nếp . 62
4.1.5. Một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng cảm quan của các mẫu giống ngô . 64
4.1.6. Phân tích đa dạng dựa trên kiểu hình 29 mẫu giống ngô nếp 65
4.2. Đánh giá đặc điểm hình thái, năng suất các dòng ngô nếp đời thấp vụ
xuân 2011 tại Gia Lâm, Hà Nội . 66
4.2.1. Thời gian sinh trưởng của các dòng ngô nếp đời thấp 66
v

4.2.2. Một số đặc điểm hình thái của các dòng ngô nếp . 68
4.2.3. Khả năng chống chịu trên đồng ruộng của các dòng ngô nếp 68
4.2.4. Năng suất và yếu tố cấu thành năng suất của các dòng ngô nếp 69
4.2.5. Một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng cảm quan của các dòng ngô nếp 72
4.3. Đánh giá knkh chung của các dòng ngô nếp đời thấp trồng vụ thu đông
2011 tại Lào Cai 73
4.3.1. Một số đặc điểm hình thái của các tổ hợp lai (THL) 73
4.3.2. Khả năng chống chịu sâu bệnh của các THL 75
4.3.3. Năng suất và yếu tố cấu thành năng suất của các THL 75
4.3.4. Năng suất thực thu và chất lượng của các THL 78
4.3.5. Khả năng kết hợp của các dòng ngô nếp 80
4.4. Đánh giá đa dạng di truyền dựa vào đặc điểm hình thái và chỉ thị phân tử
ssr của 24 dòng thuần vụ thu đông năm 2012 tại Gia Lâm - Hà Nội . 82
4.4.1. Thời gian sinh trưởng và hình thái của 24 dòng ngô nếp thuần . 83
4.4.2. Một số đặc điểm hình thái của các dòng ngô nếp . 84
4.4.3. Năng suất và yếu tố cấu thành năng suất của 24 dòng thuần 85
4.4.4. Khả năng chống chịu và chất lượng ăn tươi của các dòng thuần . 88
4.4.5. Phân tích đa dạng di truyền 24 dòng ngô nếp thuần . 89
4.5. Đánh giá khả năng chịu hạn của các dòng ngô nếp thuần bằng thí nghiệm
chậu vại vụ thu đông năm 2012 tại Hà Nội 93
4.6. Thí nghiệm đánh giá 6 dòng bố mẹ và 15 thl trên đồng ruộng và trong
chậu vại vụ xuân 2013 tại Hà Nội . 95
4.6.1. Kết quả đánh giá khả năng chịu hạn của 6 dòng bố mẹ và 15 THL bằng
gây hạn nhân tạo . 95
4.6.2. Thí nghiệm so sánh khả năng chịu hạn của 6 dòng bố mẹ và 15 THL trên
đồng ruộng và trong nhà có mái che vụ Xuân 2013 tại Gia Lâm, Hà Nội . 100
4.6.3. Đánh giá ưu thế lai trung bình (Hm%) của các tổ hợp ngô nếp lai vụ
Xuân 2013 tại Gia Lâm, Hà Nội . 112
4.6.4. Phân tích chọn lọc dòng và THL có khả năng chịu hạn . 118
4.6.5. Kết quả phân tích khả năng kết hợp của 24 dòng ngô nếp vụ Xuân 2013
tại Gia Lâm, Hà Nội 123
vi

4.7. Kết quả thí nghiệm so sánh các thl ngô nếp triển vọng vụ thu đông 2013
vụ xuân 2014 tại Lào Cai 125
4.7.1. Thời gian sinh trưởng và phát triển của các THL ngô nếp triển vọng 125
4.7.2. Một số đặc điểm hình thái của THL ngô nếp triển vọng 126
4.7.3. Khả năng chống chịu của các THL ngô nếp triển vọng 126
4.7.4. Năng suất và các yếu tố năng suất của một số THL ngô nếp triển vọng 127
4.7.5. Một số chỉ tiêu đánh giá chất lượng cảm quan của tổ hợp lai triển vọng . 130
Phần 5. Kết luận và kiến nghị 132
5.1. Kết luận . 132
5.2. Đề nghị 133
Danh mục các công trình đã công bố có liên quan đến luận án 134
Tài liệu tham khảo 135
Phụ lục 143