Tiểu Luận Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt

Đề tài: Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh THPT

PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Cả nhân loại bước sang thế kỉ thứ XXI, một nền văn minh mới “Nền văn minh hậu công nghiệp”. Xă hội có được sự thay đổi to lớn này là do: Có sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật. Sự phát triển đú đó ảnh hưởng lên tất cả các mặt văn hoá- kinh tế- chính trị trong đó có giáo dục. Giáo dục đóng một vai tṛ lớn trong việc phát huy tiềm năng trí tuệ, năng lực sáng tạo của con người Việt Nam, là động lực quan trọng để đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đưa nước ta tiến lên, vững vàng hội nhập kinh tế quốc tế và sánh vai cựng cỏc cường quốc trên thế giới.
Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, nhu cầu của thực tiễn xă hội đ̣i hỏi con người lao động mới phải là con người có năng lực tri thức (năng lực trí tuệ), năng lực giải quyết vấn đề trong môi trường sống luôn biến động. V́ vậy giáo dục nước nhà cần phải có sự đổi mới cả về nội dung và phương pháp giảng dạy, nhà trường phải tổ chức hoạt động dạy và học như thế nào để sau khi ra trường học sinh có khả năng tự học, tự thích nghi với hoàn cảnh mới, muốn vậy phải đạt mục tiêu “ giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ, các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo, h́nh thành nhân cách con người Việt Nam xă hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách, trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc” (Điều 27- Luật Giáo dục của quốc hội nước CHXHCN Việt Nam số 38/2005/ QH 10 ngày 14- 6- 05).
Để đạt mục tiêu đó, ngành giáo dục kết hợp với cấp uỷ, chính quyền tích cực thực hiện các biện pháp phát triển giáo dục. Ngành luôn chú trọng thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện đổi mới chương tŕnh nội dung sách giáo khoa, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên thực tế cho thấy việc thực hiện mục tiêu trên là chưa hiệu quả, đặc biệt là môn Công nghệ ở các trường phổ thông. Do nhiều nguyên nhân khác nhau cả chủ quan lẫn khách quan nên việc học tập môn Công nghệ của học sinh vẫn thiên về lí thuyết, học sinh ít được trực tiếp tham gia vào các hoạt động thực hành, thực nghiệm, sử dụng và làm quen với qui tŕnh sản xuất kĩ thuật cụ thể, ít được tiếp xúc với các thiết bị kĩ thuật, chưa được tham gia vào lao động sản xuất thực tế. V́ vậy học sinh không hứng thú học tập, khả năng tư duy, năng lực vận dụng kiến thức kĩ thuật vào thực tiễn để giải quyết các vấn đề kĩ thuật c̣n yếu.
Kiến thức công nghệ liên quan rất nhiều đến kiến thức cỏc mụn khoa học khác đặc biệt là môn vật lớ. Mụn công nghệ THPT nói chung và môn công nghệ 12 nói riêng có nội dung kiến thức liên quan nhiều đến môn vật lí v́ vậy cần làm rừ lụgic phát triển của nội dung môn học đó là: từ kiến thức cơ bản đến triển khai ứng dụng. Là một sinh viên sắp ra trường sẽ tiếp tục dạy môn công nghệ ở trường phổ thông, tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh THPT”. Với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của ḿnh vào công cuộc đổi mới phương pháp dạy học môn học, góp phần hoàn thành mục tiêu giáo dục trong thời đại mới, dạy học theo hướng phát huy tích cực, tự lực của của học sinh. Góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh khi rời khỏi ghế nhà trường tiếp tục học tập chuyờn sơu hoặc tham gia vào lao động sản xuất.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiờn cứu và đề xuất con đường khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh.
3. Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 THPT trên cơ sở khai thác kiến thức VL nhằm tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh
4. Nhiệm vụ ,phạm vi nghiên cứu
4.1. Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài phải giải quyết các vấn đề sau:
- Xác định cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở trường THPT nhằm tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh.
- Đề xuất các con đường khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở trường THPT.
- Thiết kế bài dạy theo hướng khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của đề tài.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phương pháp dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở THPT theo chương tŕnh hiện hành và những kiến thức vật lí phổ thông có liên quan.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận (nghiên cứu lí thuyết): Nghiên cứu và thu thập thông tin liên quan đến môn công nghệ và môn vật lí, con đường khai thác kiến thức vật lí trong bài dạy môn công nghệ 12.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm.
6. Cấu trúc của khóa luận
PHẦN I: MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Cả nhân loại bước sang thế kỉ thứ XXI, một nền văn minh mới “Nền văn minh hậu công nghiệp”. Xă hội có được sự thay đổi to lớn này là do: Có sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật. Sự phát triển đú đó ảnh hưởng lên tất cả các mặt văn hoá- kinh tế- chính trị trong đó có giáo dục. Giáo dục đóng một vai tṛ lớn trong việc phát huy tiềm năng trí tuệ, năng lực sáng tạo của con người Việt Nam, là động lực quan trọng để đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đưa nước ta tiến lên, vững vàng hội nhập kinh tế quốc tế và sánh vai cựng cỏc cường quốc trên thế giới.
Với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, nhu cầu của thực tiễn xă hội đ̣i hỏi con người lao động mới phải là con người có năng lực tri thức (năng lực trí tuệ), năng lực giải quyết vấn đề trong môi trường sống luôn biến động. V́ vậy giáo dục nước nhà cần phải có sự đổi mới cả về nội dung và phương pháp giảng dạy, nhà trường phải tổ chức hoạt động dạy và học như thế nào để sau khi ra trường học sinh có khả năng tự học, tự thích nghi với hoàn cảnh mới, muốn vậy phải đạt mục tiêu “ giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ, các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động sáng tạo, h́nh thành nhân cách con người Việt Nam xă hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách, trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc” (Điều 27- Luật Giáo dục của quốc hội nước CHXHCN Việt Nam số 38/2005/ QH 10 ngày 14- 6- 05).
Để đạt mục tiêu đó, ngành giáo dục kết hợp với cấp uỷ, chính quyền tích cực thực hiện các biện pháp phát triển giáo dục. Ngành luôn chú trọng thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục, thực hiện đổi mới chương tŕnh nội dung sách giáo khoa, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên thực tế cho thấy việc thực hiện mục tiêu trên là chưa hiệu quả, đặc biệt là môn Công nghệ ở các trường phổ thông. Do nhiều nguyên nhân khác nhau cả chủ quan lẫn khách quan nên việc học tập môn Công nghệ của học sinh vẫn thiên về lí thuyết, học sinh ít được trực tiếp tham gia vào các hoạt động thực hành, thực nghiệm, sử dụng và làm quen với qui tŕnh sản xuất kĩ thuật cụ thể, ít được tiếp xúc với các thiết bị kĩ thuật, chưa được tham gia vào lao động sản xuất thực tế. V́ vậy học sinh không hứng thú học tập, khả năng tư duy, năng lực vận dụng kiến thức kĩ thuật vào thực tiễn để giải quyết các vấn đề kĩ thuật c̣n yếu.
Kiến thức công nghệ liên quan rất nhiều đến kiến thức cỏc mụn khoa học khác đặc biệt là môn vật lớ. Mụn công nghệ THPT nói chung và môn công nghệ 12 nói riêng có nội dung kiến thức liên quan nhiều đến môn vật lí v́ vậy cần làm rừ lụgic phát triển của nội dung môn học đó là: từ kiến thức cơ bản đến triển khai ứng dụng. Là một sinh viên sắp ra trường sẽ tiếp tục dạy môn công nghệ ở trường phổ thông, tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh THPT”. Với mong muốn đóng góp một phần nhỏ bé của ḿnh vào công cuộc đổi mới phương pháp dạy học môn học, góp phần hoàn thành mục tiêu giáo dục trong thời đại mới, dạy học theo hướng phát huy tích cực, tự lực của của học sinh. Góp phần định hướng nghề nghiệp cho học sinh khi rời khỏi ghế nhà trường tiếp tục học tập chuyờn sơu hoặc tham gia vào lao động sản xuất.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiờn cứu và đề xuất con đường khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh.
3. Đối tượng nghiên cứu
Phương pháp dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 THPT trên cơ sở khai thác kiến thức VL nhằm tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh
4. Nhiệm vụ ,phạm vi nghiên cứu
4.1. Nhiệm vụ
Để đạt được mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ của đề tài phải giải quyết các vấn đề sau:
- Xác định cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở trường THPT nhằm tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh.
- Đề xuất các con đường khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở trường THPT.
- Thiết kế bài dạy theo hướng khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm tra tính khả thi của đề tài.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phương pháp dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 ở THPT theo chương tŕnh hiện hành và những kiến thức vật lí phổ thông có liên quan.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lí luận (nghiên cứu lí thuyết): Nghiên cứu và thu thập thông tin liên quan đến môn công nghệ và môn vật lí, con đường khai thác kiến thức vật lí trong bài dạy môn công nghệ 12.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm
6. Cấu trúc của khóa luận
Phần I: Mở đầu.
Phần II: Nội dung
Chương I: Cơ sở lí luận và thực tiễn
Chương II: Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 THPT.
Chương III: Thực nghiệm sư phạm.
Phần III: Kết luận và một số kiến nghị
Phần II: Nội dung
Chương I: Cơ sở lí luận và thực tiễn
Chương II: Khai thác kiến thức vật lí trong dạy học phần kĩ thuật điện môn công nghệ 12 THPT.
Chương III: Thực nghiệm sư phạm.
Phần III: Kết luận và một số kiến nghị

PHẦN HAI: NỘI DUNG
Chương I
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CỞ SỞ THỰC TIỄN

1.1. Cơ sở lí luận
Hiện nay, đất nước ta đang bước vào thời ḱ Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, hoà nhập với cộng đồng trong khu vực Đông Nam Á và thế giới. Trước t́nh h́nh đó, Hội nghị ban chấp hành TW Đảng cộng sản Việt Nam lần thứ 2, khoá VIII đă chỉ rơ mục tiêu của giáo dục trong giai đoạn hiện nay là giáo dục thế hệ trẻ Việt Nam thiết tha, gắn bó với lí tưởng độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xă hội, có đạo đức trong sáng, có ư chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam Xă Hội Chủ Nghĩa; tham gia tích cực vào sự nghiệp Công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; giữ ǵn và phát huy các giá trị văn hoá truyền thống, tiếp thu tinh hoa văn hoá của nhân loại; có ư thức cộng đồng và phát huy tính tích cực cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, kĩ năng thực hành giỏi, có tác phong lao động công nghiệp . Như vậy mục tiêu giáo dục của nước ta trong thời gian dài vẫn giữ vững quan điểm giáo dục toàn diện.
Đặc biệt, cùng với xu hướng phát triển của giáo dục thế giới, các phương pháp dạy học nhằm đào tạo ra những con người phát triển toàn diện mà cụ thể là h́nh thành và phát triển tính tích cực, tự lực nhận thức của học sinh đă được nghiên cứu, vận dụng ngày càng rộng răi để đáp ứng mục tiêu giáo dục.
Muốn học sinh hiểu sâu sắc kiến thức và biến nó thành giá trị riêng của mỡnh th́ người thầy giáo phải giáo dục học sinh THPT có đức tính kiên tŕ, chịu khó đào sâu kiến thức, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Chính v́ vậy, việc phát huy tính tích cực nhận thức của học sinh trong dạy học không những giữ vai tṛ to lớn trong việc nâng cao chất lượng học tập mà c̣n biến kiến thức thành niềm tin, tư tưởng và ư nghĩa đạo đức. Đây là kết quả của sự cố gắng tích cực, tự lực của học sinh trong quá tŕnh nhận thức.
Phát huy tính tích cực tự lực học tập của học sinh được xây dựng trên nhiều cơ sở khoa học khác nhau như: Dựa trên quan điểm triết học, quan điểm giáo dục học, quan điểm tâm sinh lí học.
1.1.1. Quan điểm triết học.