Tài liệu Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí suy hô hấp cấp

HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ SUY HÔ HẤP CẤP


---


TS.BS Đỗ Quốc Huy*


1. KHÁI NIỆM
ư Suy hô hấp (SHH) là một tình trạng bệnh lý thường gặp, là một hội chứng có thể do nhiều
bệnh lí tại cơ quan hô hấp hoặc tại các cơ quan khác gây ra.
ư SHH có thể là cấp tính hoặc mạn tính. Biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân (BN) bị SHH cấp
hoặc SHH mạn thường khác nhau hoàn toàn. Trong khi SHH cấp được đặc trưng bởi những
rối loạn về nội môi (khí máu, kiềm toan .) đe dọa tính mạng thì SHH mạn thường kín đáo,
có vẻ chịu được, thậm chí có thể không có biểu hiện lâm sàng.
ư Cơ quan hô hấp bao gồm bơm hô hấp (trung tâm hô hấp, hệ thống dẫn truyền thần kinh, cơ
hô hấp và khung xương thành ngực) giúp cho qúa trình thông khí (đưa không khí đi vào và
đi ra khỏi phế nang) và đơn vị hô hấp (phế nang, mao mạch phổi, đường dẫn khí) nơi trực
tiếp xảy ra quá trình trao đổi khí.
ư SHHC được định nghiã là tình trạng cơ quan hô hấp đột nhiên không bảo đảm được chức
năng trao đổi khí, gây ra thiếu oxy máu, có hoặc không có kèm theo tăng cacbonic (CO2)
máu, được biểu hiện qua kết quảđo khí máu động mạch.


2. PHÂN LOẠI SUY HÔ HẤP CẤP


Có nhiều cách phân loại SHHC: theo nguyên nhân, theo bệnh sinh, theo lâm sàng .


2.1. Phân loại theo nguyên nhân
ư SHHC do những nguyên nhân tại phổi (tại đơn vị hô hấp):
+ Các rối loạn ởđường thở (airways): các bệnh lí tắc nghẽn đường thở cao (bạch hầu, hít
phải dị vật, viêm phù thanh môn, hẹp thanh quản .) hoặc đường thở thấp (COPD, hen
phế quản, .)
+ Các tổn thương phế nang và mô kẽ phổi: viêm phổi, phù phổi cấp, ARDS, ngạt nước,
đụng dập phổi, viêm kẽ phổi, tràn dịch hoặc tràn khí màng phổi .
+ Các bất thường tại mao mạch phổi: thuyên tắc mạch phổi
ư SHHC do các nguyên nhân ngoài phổi (tại bơm hô hấp):
+ Tổn thương trung tâm hô hấp: tai biến mạch não, chấn thương sọ não, ngộđộc thuốc,
hôn mê chuyển hóa .
+ Rối loạn dẫn truyền thần kinh - cơ: bệnh nhược cơ, H/C Guillain-Barré, viêm đa rễ
thần kinh, chấn thương cột sống - tủy sống, .
+ Bất thường về cơ xương thành ngực: gãy nhiều xương sườn, gù vẹo cột sống, gãy
xương ức, mệt mỏi cơ hô hấp, bệnh cơ chuyển hoá, dùng thuốc dãn cơ, phẫu thuật
vùng bụng cao, .


2.2. Phân loại theo bệnh sinh:
SHHC có thể phát sinh từ một bất thường tại bất kì yếu tố cấu thành nào cuả hệ thống hô
hấp, hoặc có thể từ sự phối hợp của nhiều yếu tốđó. SHHC có thể do nhiều cơ chế gây ra
nhưng có thể một cơ chế chung cho nhiều bệnh có biến chứng SHHC.
2.2.1. SHHC giảm oxy hóa máu:
Được gọi là SHH thể Hypoxemia khi PaO2 < 55 mmHg với FiO2 ≥ 0,6.
Có bốn cơ chế bệnh sinh gây ra hypoxemia: (1) Shunt; (2) Bất tương hợp thông khí-tưới máu;
(3) Giảm thông khí phế nang; (4) Rối loạn khuếch tán khí.


* Bệnh viện Cấp C ứu Trưng Vương, thành phố Hồ Chí Minh.


1