Tài liệu Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngưng tuần hoàn hô hấp

HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ NGƯNG TUẦN HOÀN HÔ HẤP


----


TS.BS Đỗ Quốc Huy*


1. Đại cương


Ngưng tuần hoàn - hô hấp (NTH-HH) hay còn gọi là ngưng tim là một cấp cứu hết sức khẩn cấp,


có thể xảy ra bất kì nơi nào trên đường phố, trong bệnh viện, công trường, bãi biển, gia đình


Xử trí cấp cứu NTH-HH thường được gọi là Hồi sinh Tim - Phổi (HSTP – CPR:


CardioPulmonary Resuscitation). Tùy theo phương tiện cấp cứu được sử dụng và trình độ của


người cấp cứu mà chia thành HSTP cơ bản (Basic Life Support – BLS) và HSTP cao cấp


(Advanced Cardiac Life Support – ACLS). HSTP cơ bản khi những phương tiện cấp cứu chỉ có


rất hạn chế hoặc chỉđược tiến hành bởi các nhân viên không chuyên và thường áp dụng ngay tại


nơi xảy ra ngưng tuần hoàn hô hấp, trong khi HSTP cao cấp là một công việc phức tạp đòi hỏi có


đầy đủ phương tiện cấp cứu và thầy thuốc chuyên khoa, thường chỉ có thể tiến hành tại khoa Hồi


Sức Cấp Cứu.


Mục đích của HSTP là cung cấp tạm thời tuần hoàn và hô hấp nhân tạo, qua đó tạo điều kiện


phục hồi tuần hoàn và hô hấp tự nhiên có hiệu qủa.


HSTP có thểđược thực hiện bằng các thủ thuật hồi sức tuần hoàn như ép tim ngoài lồng ngực,


sốc điện (phá rung tim bằng điện), dùng thuốc hay hồi sức hô hấp như thông khí cơ học


(TKCH) nhân tạo (miệng - miệng; bóng - mask; bóng - NKQ) .


Có ba yếu tố quyết định thành công hay thất bại trong HSTP là: (1) HSTP được tiến hành bởi


nhân viên được trang bịđầy đủ dụng cụ cần thiết và thành thạo về kỹ thuật; (2) đội ngũ HSTP


được tổ chức tốt (phân công hợp lý từng vị trí cụ thể); (3) Được can thiệp kịp thời (mỗi phút qua


đi thì cơ may cứu sống BN giảm đi từ 7 -10%).


2. Nguyên nhân ngừng tuần hoàn hô hấp


Trước kia NTH-HH thường được chia ra nhóm có nguyên nhân nội khoa như bệnh tim; phản xạ;


quá liều thuốc; tai biến tuần hoàn não; tai nạn (điện giật, ngộđộc ); suy hô hấp cấp và nhóm có


nguyên nhân ngoại khoa như mất máu (mổ,vết thương); chấn thương. Hiện nay thường được


chia thành hai nhóm: (1) NTH-HH có thể phục hồi được như giảm thể tích tuần hoàn; ngộđộc;


giảm oxy máu; chèn ép tim cấp; tràn khí màng phổi áp lực; rối loạn chuyển hoá; nhồi máu cơ


tim; giảm thân nhiệt; thuyên tắc phổi . và (2) NTH-HH không thể hồi phục được như ung thư


hay bệnh giai đoạn cuối, tai nạn qúa nặng, đã tiên lượng từ trước


3. Sinh Bệnh học và chẩn đoán ngừng tuần hoàn hô hấp:


Khi có NTH-HH, chi’ sau 8 - 10 giây đã có mất ý thức do hoạt động của não hoàn toàn phụ


thuộc vào sự tưới máu (cung lượng tim) cung cấp oxy và glucose.


* PGĐ bệnh viện Cấp C ứu Trưng Vương, Tổng thư ký Hội Hồi Sức Cấp C ứu TP. Hồ Chí Minh


1