Tài liệu Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngưng tuần hoàn hô hấp

HƯỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ NGƯNG TUẦN HOÀN HÔ HẤP
----
TS.BS Đỗ Quốc Huy*
1. Đại cương
 Ngưng tuần hoàn - hô hấp (NTH-HH) hay còn gọi là ngưng tim là một cấp cứu hết sức khẩn cấp, có thể xảy ra bất kì nơi nào trên đường phố, trong bệnh viện, công trường, bãi biển, gia đình
 Xử trí cấp cứu NTH-HH thường được gọi là Hồi sinh Tim - Phổi (HSTP). Tùy theo phương tiện cấp cứu được sử dụng và trình độ của người cấp cứu mà chia thành:
 HSTP cơ bản (Basic Life Support – BLS): là một quy trình cấp cứu hồi sinh đơn giản được tiến hành bởi các nhân viên không chuyên và thường áp dụng ngay tại nơi xảy ra ngưng tuần hoàn hô hấp (khi những phương tiện cấp cứu chỉ có rất hạn chế).
 HSTP cao cấp (Advanced Cardiac Life Support – ACLS): là một quy trình cấp cứu phức tạp đòi hỏi có đầy đủ phương tiện cấp cứu và thầy thuốc chuyên khoa, thường chỉ có thể tiến hành tại khoa Hồi Sức Cấp Cứu hoặc tại hiện trường nhưng được trang bị mạnh và thực hiện bởi đội ngũ chuyên nghiệp.
 Mục đích của HSTP:
 Cung cấp tạm thời tuần hoàn và hô hấp nhân tạo,
 Qua đó tạo điều kiện phục hồi tuần hoàn và hô hấp tự nhiên có hiệu qủa.
 HSTP có thể được thực hiện bằng các thủ thuật:
 Hồi sức tuần hoàn: ép tim ngoài lồng ngực, sốc điện (phá rung tim bằng điện), dùng thuốc
 Hồi sức hô hấp: thông khí cơ học (TKCH) nhân tạo (miệng - miệng; bóng - mask; bóng - NKQ) .
 Có ba yếu tố quyết định thành công hay thất bại trong HSTP là:
 HSTP được tiến hành bởi một đội ngũ gồm những nhân viên được trang bị đầy đủ dụng cụ cần thiết và thành thạo về kỹ thuật;
 Đội ngũ HSTP được tổ chức tốt (phân công hợp lý từng vị trí cụ thể);
 Can thiệp kịp thời (mỗi phút qua đi thì cơ may cứu sống BN giảm đi từ 7 -10%).
2. Nguyên nhân ngừng tuần hoàn hô hấp
 Trước kia NTH-HH thường được chia ra hai nhóm:
 Nhóm nguyên nhân nội khoa: bệnh tim; phản xạ; quá liều thuốc; tai biến tuần hoàn não; tai nạn (điện giật, ngộ độc ); suy hô hấp cấp
 Nhóm nguyên nhân ngoại khoa: như mất máu (mổ, vết thương); chấn thương
 Hiện nay thường được chia thành hai nhóm:
 NTH-HH có thể phục hồi được như giảm thể tích tuần hoàn; ngộ độc; giảm oxy máu; chèn ép tim cấp; tràn khí màng phổi áp lực; rối loạn chuyển hoá; nhồi máu cơ tim; giảm thân nhiệt; thuyên tắc phổi . và
 NTH-HH không thể hồi phục được như ung thư hay bệnh giai đoạn cuối, tai nạn qúa nặng, đã tiên lượng từ trước