PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế nước ta hiện nay đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Trong bối cảnh đó, nhiều người cần huy động vốn nhanh để đầu tư kinh doanh, trong khi việc vay vốn ở các ngân hàng và tổ chức tín dụng còn một số hạn chế như thủ tục phiền hà, cần thế chấp hoặc cầm cố tài sản. Một số khác có đồng vốn nhàn rỗi, nhưng không có nhu cầu kinh doanh, không muốn gửi ngân hàng nhưng vẫn muốn đồng tiền sinh lãi, khi cần lại có thể rút vốn nhanh chứ không bị ràng buộc như hợp đồng vay tài sản. Một số người khác, đời sống đang gặp khó khăn, muốn có một hình thức tiết kiệm hiệu quả để cải thiện đời sống của mình Tất cả những mong muốn nêu trên đều có thể được đáp ứng khi tham gia giao dịch hụi, họ, biêu, phường - một hình thức giao dịch theo tập quán hình thành từ rất lâu đời trong đời sống nhân dân ta ở khắp tất cả các vùng miền. Tuy vậy, đường lối xử lý của Nhà nước ta đối với hụi, họ, biêu, phường qua các thời kỳ lịch sử lại có những thay đổi khác nhau. Để có một hành lang pháp lý phù hợp với thực tiễn cuộc sống đã có rất nhiều tranh luận gay gắt về vấn đề này. Thế nhưng pháp luật nước ta chính thức quy định về hụi, họ, biêu, phường mới chỉ bắt đầu có từ khi Bộ luật Dân sự 2005 ra đời. Trong khi đó, từ trước đến nay mới chỉ có những bài viết đề cập đến các khía cạnh nhất định của hụi, họ, biêu, phường chứ chưa có một công trình nghiên cứu nào nghiên cứu đầy đủ, hệ thống về vấn đề hụi họ. Hiện nay, nền kinh tế nước ta đang trong quá trình đổi mới, phát triển và hội nhập. Hụi, họ, biêu, phường cũng có những chuyển biến mới, từ việc chơi hụi họ nhằm mục đích tiết kiệm, tương trợ là chủ yếu, ngày nay hình thức hụi có lãi đã phát triển nhanh chóng. Kéo theo đó, các tranh chấp về lĩnh vực này cũng diễn ra nhiều và phức tạp. Trong khi hiện nay, trình độ hiểu biết và ý thức tuân thủ pháp luật của những người tham gia hụi, họ, biêu, phường còn rất hạn chế, do đó có lúc đã để cho quyền và lợi ích pháp hợp pháp của mình bị xâm phạm một cách đáng tiếc và nhiều khi xẩy ra những tranh chấp mà lẽ ra có thể ngăn ngừa được. Mặt khác hiện nay, các quy định của pháp luật hiện hành về hụi, họ, biêu, phường còn một số bất cập cần sửa đổi bổ sung. Với những lý do nêu trên, và mong muốn bước đầu tiếp cận sâu hơn về pháp luật Dân sự, pháp luật Hợp đồng nói chung và pháp luật về Hụi, họ, biêu, phường nói riêng, tôi chọn đề tài “Hụi, họ, biêu, phường theo pháp luật Dân sự Việt Nam – Lý luận và thực tiễn áp dụng” để nghiên cứu và trình bày trong Luận văn này. Tuy đây là kết quả nghiên cứu bước đầu, nhưng tác giả cũng mong muốn góp phần nhỏ bé vào nhiệm vụ xây dựng một môi trường pháp lý nước nhà lành mạnh và khoa học. Hi vọng Luận văn sẽ là tài liệu tham khảo trong quá trình nghiên cứu pháp luật có liên quan - và là sự gợi ý, hướng dẫn cho các chủ thể khi tham gia vào quan hệ pháp luật hụi, họ, biêu, phường. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 4. Phương pháp nghiên cứu 3 5. Bố cục đề tài 3 PHẦN NỘI DUNG 5 CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ LÝ LUẬN VÀ CÁC QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM VỀ HỤI, HỌ, BIÊU, PHƯỜNG 5 1.1 Khái niệm về hụi, họ, biêu, phường theo pháp luật Việt Nam 5 1.1.1 Khái niệm chung về hụi, họ, biêu, phường 5 1.1.2 Chủ thể tham gia quan hệ hụi, họ, biêu, phường 7 1.1.3 Đặc điểm pháp lý của hụi họ 8 1.1.4 Điều kiện để quan hệ hụi, họ, biêu, phường có hiệu lực 10 1.1.5 Phân loại hụi, họ, biêu, phường 12 1.1.5.1 Hụi không có lãi 13 1.1.5.2 Hụi có lãi 13 1.2 Đường lối xử lý hụi, họ, biêu, phường của Nhà nước ta các thời kỳ 16 1.2.1 Hụi, họ, biêu, phường trước năm 1996 16 1.2.2 Hụi, họ, biêu, phường từ năm 1996 đến 2006 17 1.2.3 Hụi, họ, biêu, phường từ 2006 đến nay 20 1.3 Những quy định của pháp luật hiện hành về hụi, họ, biêu, phường 21 1.3.1 Quy định chung của pháp luật về hụi, họ, biêu, phường 21 1.3.1.1 Hình thức và nội dung thoả thuận về hụi 22 1.3.1.2 Sổ hụi 24 1.3.1.3 Lãi suất trong hụi họ 25 1.3.1.4 Thời hiệu giải quyết tranh chấp hụi họ 27 1.3.2 Quyền và nghĩa vụ của những người tham gia hụi 28 1.3.2.1 Đối với hụi không có lãi 28 1.3.2.2 Đối với hụi có lãi 31 1.3.3 Căn cứ pháp lý và giải quyết tranh chấp 34 1.4 Phân biệt hợp đồng vay tài sản thông thường và hụi, họ, biêu, phường 35 CHƯƠNG 2 : THỰC TIỄN GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỤI, HỌ, BIÊU, PHƯỜNG TRONG CẢ NƯỚC NÓI CHUNG, THÀNH PHỐ HUẾ NÓI RIÊNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT 38 2.1 Tình hình chung thực hiện và áp dụng pháp luật về hụi, họ, biêu, phường 38 2.1.1 Tình hình chung về giao dịch hụi, họ, biêu, phường ở nước ta hiện nay 38 2.1.2 Tình hình giải quyết tranh chấp hụi họ tại thành phố Huế. 43 2.2 Một số vướng mắc qua giải quyết các vụ tranh chấp hụi, họ, biêu, phường 47 2.2.1 Vấn đề thời hiệu trong hụi, họ, biêu, phường 47 2.2.2 Vấn đề lãi suất trong hụi, họ, biêu, phường 48 2.2.3 Lạm dụng tín nhiệm trong các vụ án về hụi họ 51 2.2.4 Lừa đảo chiếm đoạt tài sản trong các vụ án hụi họ 56 2.2.5 Khó khăn trong việc giải quyết hậu quả 60 2.3 Nguyên nhân của những vướng mắc khi giải quyết tranh chấp hụi, họ, biêu, phường 62 2.3.1 Nguyên nhân bất cập về mặt xã hội 62 2.3.2 Nguyên nhân về mặt pháp luật 63 2.4 Một số kiến nghị nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật về hụi, họ, biêu, phường 64 2.4.1 Một số kiến nghị về hoàn thiện pháp luật 64 2.4.2 Một số kiến nghị nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật 67 PHẦN KẾT LUẬN 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 71
