Luận Văn Hoạt động phòng ngừa tội phạm ở địa bàn nông thôn của lực lượng công an xã

1. Tính cấp thiết của đề tài
Địa bàn nông thôn chiếm trên 80% diện tích cả nước, là nơi tập trung
nhiều nguồn lực cơ bản quan trọng đảm bảo cho sự ổn định và phát triển
bền vững đất nước. Thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt
Nam khởi xướng và lãnh đạo, nông thôn Việt Nam đã có sự thay đổi sâu
sắc, toàn diện.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, dưới sự tác động
tiêu cực của mặt trái của cơ chế thị trường cùng với tốc độ đô thị hóa nhanh
chóng, dân số tăng, sức ép về lao động - việc làm; sự phân hóa giầu nghèo;
những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế, quản lý xã hội, tình trạng
tham nhũng, tiêu cực, mất dân chủ ở cơ sở đã làm tăng thêm những mâu
thuẫn, gây mất ổn định ở địa bàn nông thôn. Nhiều nơi do mâu thuẫn, tranh
chấp, khiếu kiện gay gắt, kéo dài dẫn đến những hành vi quá khích, phạm
tội nghiêm trọng như cố ý gây thương tích, đốt nhà, chống người thi hành
công vụ, phá trụ sở, "vô hiệu hóa" chính quyền cơ sở. Hiện nay có hơn
1000 "điểm nóng" và phức tạp về ANTT; ở một số vùng như Tây Nam bộ,
Tây Nguyên, Tây Bắc, những khu vực đang trong quá trình đô thị hóa, khu
vực cửa khẩu, biên giới tình hình ANTT diễn biến phức tạp, đe dọa sự ổn
định và phát triển mọi mặt ở nông thôn. Những năm gần đây, tình hình tội
phạm ở nông thôn diễn biến rất phức tạp, số vụ vi phạm pháp luật và phạm
tội có chiều hướng gia tăng, xuất hiện nhiều loại tội phạm mới với qui mô,
tính chất, hậu quả ngày càng nghiêm trọng. Tệ nạn xã hội tràn về nông
thôn làm cho nông thôn vốn được coi là vùng yên tĩnh, thuần khiết trước
đây nay đang có những biến động với đầy đủ tính phức tạp của xã hội thời
kỳ mở cửa, phát triển kinh tế thị trường. Tuy nhiên, hoạt động phòng chống
tội phạm ở địa bàn nông thôn hiệu quả còn thấp, khó khăn, lúng túng.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, nông
2
nghiệp và nông thôn được xác định là lĩnh vực và địa bàn bị tác động mạnh
mẽ, sâu sắc nhất, từ đó phát sinh những thách thức và sự cạnh tranh gay
gắt, nhất là các quan hệ kinh tế, đời sống, việc làm dẫn đến tình hình tội
phạm và các vi phạm pháp luật ở địa bàn nông thôn có chiều hướng gia
tăng và nhiều diễn biến phức tạp.
Công an xã là một trong những công cụ trọng yếu của Đảng và Nhà
nước, là lực lượng nòng cốt và có vai trò rất quan trọng trong phòng ngừa
tội phạm, bảo vệ ANTT ở cơ sở. Mặc dù vậy, nhận thức về vai trò, vị trí của
công an xã chưa đầy đủ; tổ chức của lực lượng công an xã thiếu thống nhất,
không ổn định, chưa tương xứng với vai trò và nhiệm vụ là lực lượng nòng
cốt trong phòng chống tội phạm ở địa bàn nông thôn. Các văn bản quy phạm
pháp luật liên quan đến hoạt động phòng chống tội phạm của lực lượng công
an xã cũng như các quy định về chế độ, chính sách, đào tạo, bồi dưỡng của
lực lượng này còn nhiều bất cập dẫn đến hoạt động phòng ngừa tội phạm
còn nhiều hạn chế, khó khăn, vướng mắc nên hiệu quả chưa cao.
Xem xét ở bình diện lý luận cho thấy, vấn đề phòng ngừa tội phạm ở
địa bàn nông thôn, trong đó có hoạt động phòng ngừa tội phạm của lực
lượng công an xã tuy đã được quan tâm nghiên cứu nhưng còn thiếu các
công trình nghiên cứu chuyên sâu về hoạt động phòng ngừa tội phạm của
công an xã với tư cách là một trong các chủ thể phòng ngừa tội phạm ở địa
bàn cấp xã. Vì thế, những vấn đề lý luận về hoạt động phòng ngừa tội
phạm của công an xã chưa được luận giải một cách toàn diện nên chưa có
nhận thức thống nhất. Chính vì lẽ đó, việc nghiên cứu lý luận và tổng kết
thực tiễn về hoạt động phòng ngừa tội phạm ở địa bàn nông thôn của lực
lượng công an xã là sự đòi hỏi bức xúc cả về lý luận và thực tiễn trong giai
đoạn hiện nay. Từ nhận thức như vậy, tôi chọn vấn đề: "Hoạt động phòng
ngừa tội phạm ở địa bàn nông thôn của lực lượng công an xã" làm đề tài
luận án tiến sĩ luật học.