Tiến Sĩ Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt May Việt Nam

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NĂM 2015
MỞ ĐẦU 1
Chương 1: LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
DOANH NGHIỆP 11
1.1. Ý NGHĨA, NGUYÊN TẮC, NHIỆM VỤ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ
TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP 11
1.2. NỘI DUNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG DOANH NGHIỆP . 15
1.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán . 15
1.2.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán . 21
1.2.3. Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán . 28
1.2.4. Tổ chức hình thức kế toán và hệ thống sổ kế toán 30
1.2.5. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán . 31
1.2.6. Tổ chức kiểm tra và phân tích thông tin kế toán . 35
1.3. ĐẶC ĐIỂM TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC DOANH
NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN KINH TẾ . 38
1.3.1. Đặc điểm của Tập đoàn kinh tế . 38
1.3.2. Các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn kinh tế 40
1.3.3. Tổ chức công tác kế toán trong các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn
kinh tế . 43
1.4. KINH NGHIỆM VỀ TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN CỦA MỘT SỐ
QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI, CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC MỘT
SỐ TẬP ĐOÀN KINH TẾ LỚN TẠI VIỆT NAM VÀ BÀI HỌC KINH
NGHIỆM CHO TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM 48
1.4.1. Kinh nghiệm của một số nước trên Thế giới . 48
1.4.2. Kinh nghiệm của các doanh nghiệp thuộc một số Tập đoàn kinh tế
lớn tại Việt Nam . 50
1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho tổ chức công tác kế toán trong các doanh
nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt May Việt Nam . 55
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 57
Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM . 58
2.1. TỔNG QUAN VỀ NGÀNH DỆT MAY VÀ TẬP ĐOÀN DỆT MAY
VIỆT NAM 58
2.1.1. Đặc điểm của ngành công nghiệp Dệt May Việt Nam 58
2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển của Tập đoàn Dệt May Việt Nam 62
2.1.3. Đặc điểm tổ chức quản lý và hoạt động của Tập đoàn Dệt May
Việt Nam 64
2.1.4. Những ảnh hưởng tới tổ chức công tác kế toán trong các doanh
nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt May Việt Nam từ đặc điểm tổ chức
quản lý và hoạt động . 74
2.2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC
DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM 77
2.2.1. Tổ chức bộ máy kế toán . 79
2.2.2. Tổ chức hệ thống chứng từ kế toán . 93
2.2.3. Tổ chức hệ thống tài khoản kế toán . 101
2.2.4. Tổ chức vận dụng hình thức kế toán và sổ kế toán 109
2.2.5. Tổ chức hệ thống Báo cáo kế toán . 112
2.2.6. Tổ chức kiểm tra và phân tích thông tin kế toán . 129
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM . 132
2.3.1. Ưu điểm . 132
2.3.2. Một số hạn chế . 135
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 143
Chương 3: HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG
CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM . 144
3.1. QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN TẬP ĐOÀN DỆT MAY
VIỆT NAM TỪ NAY ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2030 . 144
3.1.1. Mục tiêu cụ thể của Tập đoàn Dệt May Việt Nam giai đoạn
2016 - 2020 . 145
3.1.2. Định hướng phát triển các sản phẩm quan trọng của Tập đoàn
DMVN đến năm 2020 146 3.2. YÊU CẦU CƠ BẢN HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY
VIỆT NAM 148
3.3. NỘI DUNG CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC CÔNG TÁC
KẾ TOÁN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT
MAY VIỆT NAM . 149
3.3.1. Giải pháp hoàn thiện tổ chức bộ máy kế toán . 150
3.3.2. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống chứng từ kế toán 159
3.3.3. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống tài khoản kế toán 164
3.3.4. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hình thức kế toán và hệ thống sổ
kế toán 173
3.3.5. Giải pháp hoàn thiện tổ chức hệ thống báo cáo kế toán 175
3.3.6. Giải pháp hoàn thiện tổ chức kiểm tra và phân tích thông tin kế toán . 177
3.4. ĐIỀU KIỆN ĐỂ THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ
CHỨC CÔNG TÁC KẾ TOÁN TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
THUỘC TẬP ĐOÀN DỆT MAY VIỆT NAM 179
3.4.1. Điều kiện về phía Nhà nước 179
3.4.2. Điều kiện từ phía Tập đoàn Dệt May Việt Nam 179
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 181
KẾT LUẬN . 182
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Trong bối cảnh quốc tế với xu thế lớn là hòa bình, hợp tác và phát triển, các nước
trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á bước vào thời kỳ hợp tác mới theo Hiến chương
ASEAN, cùng với sự phát triển năng động và ngày càng hình thành nhiều hình thức liên
kết, hợp tác đa dạng trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, toàn cầu hóa kinh tế tiếp
tục phát triển về quy mô, mức độ và hình thức, cơ hội và thách thức đan xen phức tạp, các
công ty xuyên quốc gia có vai trò ngày càng lớn, việc tham gia vào mạng sản xuất và
chuỗi giá trị toàn cầu đã trở thành yêu cầu đối với các nền kinh tế, Đại hội Đại biểu toàn
quốc lần thứ XI của Đảng đã xây dựng Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011 - 2020.
Một trong những định hướng phát triển kinh tế - xã hội của Chiến lược là “tiếp tục đổi mới
mạnh mẽ và nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, nhất là các Tập
đoàn kinh tế và các Tổng công ty” đồng thời “đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà
nước, xây dựng một số Tập đoàn kinh tế mạnh, đa sở hữu, trong đó Nhà nước giữ vai trò
chi phối”. Đóng góp cho sự phát triển kinh tế, các Tập đoàn kinh - tế nước ta ngày càng
thể hiện rõ vai trò qua các hoạt động đầu tư, mở rộng thị trường quốc tế.
Ngành Dệt May Việt Nam đã có lịch sử phát triển lâu đời và là một ngành đóng
góp lớn vào GDP của đất nước. Hiện nay, Dệt May có các mặt hàng xuất khẩu hàng đầu
Việt Nam và có tốc độ phát triển cao qua các năm. Giai đoạn 2006 - 2008, ngành Dệt May
đóng góp trên 15% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, có giá trị xuất khẩu lớn thứ hai,
chỉ sau ngành dầu thô, nhưng giai đoạn 2009 - 2011 đã vươn lên vị trí đứng đầu, năm 2014
kim ngạch xuất khẩu đạt 24,5 tỷ USD [79]. Sản phẩm dệt may của Việt Nam đã thiết lập



được vị thế trên các thị trường khó tính như Mỹ, EU và Nhật Bản. Tập đoàn Dệt May Việt
Nam - doanh nghiệp lớn nhất của ngành Dệt May Việt Nam, là một Tập đoàn kinh tế có
quy mô lớn và đứng trong nhóm các Tập đoàn dệt may hàng đầu châu Á. Giai đoạn 2009 -
2013, kim ngạch xuất khẩu của toàn Tập đoàn tăng bình quân 12% từ 1.335 triệu USD lên
2.900 triệu USD. Quy mô xuất khẩu của Tập đoàn chiếm 15% kim ngạch xuất khẩu Việt
Nam và tương đương 0,4% thị phần xuất khẩu dệt may thế giới. Hiện nay Tập đoàn Dệt
May Việt Nam đã có quan hệ thương mại với hơn 400 tập đoàn, công ty đến từ 65 quốc
gia và vùng lãnh thổ và kỳ vọng hướng đến tổng thị phần đạt mức 0,57% thị phần xuất
khẩu dệt may thế giới vào năm 2020 [81].
Kế toán là một công cụ quan trọng không thể thiếu trong quá trình quản lý hoạt
động của một tổ chức. Kế toán là công cụ quản lý, giám sát chặt chẽ, có hiệu quả mọi hoạt động kinh tế tài chính, cung cấp đầy đủ, trung thực, kịp thời, công khai, minh bạch thông
tin của các đơn vị, đặc biệt đối với các Tập đoàn kinh tế, một tổ chức kinh tế có những
quan hệ kinh tế đặc trưng. Với các Tập đoàn kinh tế nói chung và Tập đoàn Dệt May Việt
Nam nói riêng, việc tập hợp một số lượng lớn các đơn vị thành viên với cơ cấu tổ chức
phức tạp, quy mô khác nhau, lĩnh vực hoạt động đa dạng đòi hỏi công tác kế toán không
chỉ được tổ chức trong một phạm vi nhỏ hẹp một đơn vị mà phải được tổ chức khoa học,
hợp lý trên toàn hệ thống Tập đoàn. Tổ chức công tác kế toán được hoàn thiện sẽ là một
trong những giải pháp hữu hiệu cho việc quản lý kinh tế tài chính trong các Tập đoàn kinh
tế. Nghiên cứu thực trạng và đề ra giải pháp hoàn thiện tổ chức công tác kế toán cho các
doanh nghiệp thuộc Tập đoàn kinh tế là vấn đề vô cùng cần thiết cả về mặt lý luận và thực
tiễn. Từ các vấn đề đặt ra như trên, tác giả đã lựa chọn đề tài “Hoàn thiện tổ chức công
tác kế toán trong các doanh nghiệp thuộc Tập đoàn Dệt May Việt Nam” làm đề tài
nghiên cứu Luận án tiến sĩ kinh tế. Qua kết quả nghiên cứu và các giải pháp được đưa ra,
Luận án góp phần mang đến tính thiết thực trong tổ chức công tác kế toán cho các doanh
nghiệp trong Tập đoàn Dệt May Việt Nam trên các khía cạnh cụ thể sau:
- Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán nhằm giúp Tập đoàn Dệt May Việt Nam có thể
cung cấp các thông tin hữu ích hơn với các đối tác trong và ngoài nước. Việt Nam hiện nay
không thể đứng ngoài xu hướng hội nhập kinh tế quốc tế với sự tác động không chỉ đến
khía cạnh kinh tế mà còn đến các khía cạnh khác của quốc gia như chính trị, văn hóa, xã
hội. Tập đoàn kinh tế Việt Nam là các đơn vị đầu tàu trong các lĩnh vực kinh tế then chốt
của đất nước, trong đó có Tập đoàn Dệt May Việt Nam. Đóng vai trò chủ đạo trong hoạt
động của Hiệp hội Dệt May Việt Nam, Tập đoàn Dệt May Việt Nam là một trong những
đơn vị tham gia và có đóng góp quan trọng vào sự thành công trong việc gia nhập Tổ chức
thương mại thế giới, ký kết Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ và các
Hiệp định thương mại tự do với Nhật Bản, Hàn Quốc, . đồng thời tích cực tham gia, hỗ trợ
đoàn đàm phán của Việt Nam tại các vòng đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế xuyên
Thái Bình Dương - một trong những Hiệp định rất quan trọng đối với hoạt động xuất khẩu
và thu hút đầu tư của nền kinh tế Việt Nam trong tương lai. Duy trì và ngày càng phát triển
các mối quan hệ kinh doanh với các đối tác trong và ngoài nước, đặc biệt với các bạn hàng
quốc tế ở những nước đang phát triển, thông tin tài chính được đòi hỏi vô cùng khắt khe về
độ trung thực, hợp lý, tính phù hợp, minh bạch về số liệu trên các báo cáo tài chính. Yêu
cầu về kinh tế và hơn thế nữa là hội nhập kế toán quốc tế này đòi hỏi công tác kế toán phải được hoàn thiện để đáp ứng được nhu cầu minh bạch hóa thông tin đối với các đối tác
trong nước và quốc tế hóa một cách cao nhất đối với các đối tác nước ngoài của Tập đoàn.