Luận Văn Hoàn thiện quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy trong giai đoạn hiện nay

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Sự nghiệp giáo dục và đào tạo là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu. Trong hệ thống giáo dục và đào tạo, giáo dục ở mỗi cấp học, bậc học có một vai trò nhất định, trong đó giáo dục đại học là một khâu trọng yếu, đảm nhận sứ mệnh đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao, là động lực cho tăng trưởng và phát triển kinh tế của đất nước, nhất là trong giai đoạn công nghiệp hoá hiện đại hoá.
Phát triển giáo dục và đào tạo phải đi trước một bước so với phát triển kinh tế. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư quan trọng có hiệu quả và tác động nhiều mặt và dài hạn. Để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nói chung và đào tạo đại học nói riêng, bên cạnh sự đổi mới về các mặt như tổ chức, cán bộ, chương trình, phương pháp đào tạo, việc đảm bảo nguồn tài chính và xác lập cơ chế quản lý tài chính cho các trường đại học có vai trò cực kỳ quan trọng. Trong giai đoạn đổi mới hiện nay, đối với các trường công lập, nhất là các trường chuyên ngành đào tạo cán bộ cho lực lượng vũ trang, việc đa dạng hoá nguồn tài chính và đổi mới quản lý tài chính sao cho tiết kiệm, có hiệu quả có vai trò góp phần quyết định đến sự phát triển lâu dài của các trường.
Tuy nhiên, huy động nguồn tài chính và quản lý tài chính cho giáo dục và đào tạo là một vấn đề khá phức tạp. Trước hết, trong giai đoạn đổi mới hiện nay, khi cơ chế quản lý chuyển từ nhà nước bao cấp hoàn toàn sang nhà nước chỉ chịu một phần chi phí, đầu ra và sản phẩm của hoạt động đào tạo đại học lại rất đa dạng. Hơn nữa, xét về mặt cấu trúc cơ chế quản lý tài chính cho các trường đào tạo công lập, cả về đa dạng hoá nguồn thu tài chính, cả về nâng cao quyền tự chủ trong quyết định chi tiêu đều không thể áp dụng một kiểu mô hình giống nhau ở tất cả các trường.
Hiện nay, đối với các trường đào tạo ngành công an nhân dân nói chung và Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy nói riêng, bên cạnh những đặc điểm chung của các trường đại học công lập, còn có những đặc điểm riêng do tính chất đặc thù của lực lượng vũ trang, mà nổi bật nhất đó là sự chỉ định về chỉ tiêu đào tạo và bao cấp về ngân sách còn là chủ yếu. Tuy vậy, cùng với xu thế phát triển chung của sự nghiệp đổi mới thì cơ chế quản lý, nguyên tắc hoạt động của Trường, trong đó có cơ chế, cũng đã, đang và có những thay đổi theo hướng đa dạng hoá các nguồn tài chính, cơ chế chủ động, tự chủ về tài chính tăng lên cho các trường.
Việc nghiên cứu làm rõ nguyên tắc và quy trình quản lý tài chính của các đơn vị sự nghiệp nói chung và đối với Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy nói riêng, phân tích thực trạng việc quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy, từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới xây dựng được cơ chế quản lý tài chính của Trường theo hướng đa dạng hoá các nguồn thu, chủ động, tự chủ cao trong quản lý, sử dụng tài chính là nhu cầu rất cần thiết đối với thực tiễn hiện nay. Do vậy tôi chọn đề tài luận văn thạc sĩ là: “Hoàn thiện quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy trong giai đoạn hiện nay”.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Các vấn đề về chính sách giáo dục và đào tạo, trong đó có chính sách huy động và sử dụng các nguồn tài chính, cơ chế quản lý tài chính ở các trường đại học đã được nghiên cứu trong nhiều công trình khoa học của các tác giả trong và ngoài nước. Hiện nay, vấn đề tự chủ trong đó có tự chủ tài chính trong giáo dục và đào tạo đang được các giới khoa học và quản lý quan tâm nghiên cứu giải quyết. Đối với Bộ Công an, vấn đề đổi mới giáo dục và đào tạo, trong đó có đổi mới cơ chế quản lý tài chính cũng được đề cập đến trong đề án “Tăng cường, đổi mới giáo dục và đào tạo trong công an nhân dân giai đoạn 2006-2020”. Đề án có năm nội dung, trong đó nội dung thứ năm là tăng mức đầu tư kinh phí, đảm bảo cho công tác đào tạo trong ngành công an nhân dân. Tuy vậy những nội dung trong đề án mới được triển khai nghiên cứu ở dạng chủ trương, nhiều vấn đề thực tế đặt ra chưa có biện pháp cụ thể, các vấn đề rất cơ bản cũng chưa được tổng kết đánh giá và chưa có hướng tháo gỡ. Nghị định 10/2002/NĐ-CP về chế độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp có thu nhằm giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp ra đời cách đây bốn năm nhưng hiện nay các trường công an nhân dân vẫn chưa được áp dụng, hiện tại chỉ có một số đơn vị thuộc các trường được gọi là các đơn vị sự nghiệp có thu được áp dụng nghị định này. Gần đây Chính phủ lại ban hành tiếp Nghị định 43/2006/NĐ-CP là hoàn toàn mới, chưa được triển khai áp dụng ở các trường của ngành công an nhân dân.
Đối với Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy hiện nay đang tồn tại song song hai hình thức quản lý tài chính đó là đơn vị sự nghiệp không có thu và đơn vị sự nghiệp có thu. Trên thực tế hiện nay, ngay trong quản lý tài chính sự nghiệp không có thu cũng đang tồn tại nhiều hình thức hạch toán khác nhau như hạch toán đào tạo liên kết, đào tạo mở rộng nằm trong đơn vị sự nghiệp không có thu. Để làm rõ và phân định rõ ràng việc áp dụng lọai hình đơn vị sự nghiệp nào, nhất là theo tinh thần Nghị định 43/2006/NĐ-CP về chế độ tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ về tổ chức bộ máy biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập, thì việc nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy trong giai đoạn hiện nay” là cần thiết và cấp bách.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Luận văn có mục tiêu nghiên cứu làm rõ các vấn đề về quản lý tài chính của Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy trên hai hình thức quản lý: là đơn vị sự nghiệp không có thu và đơn vị sự nghiệp có thu. Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lý tài chính của Trường, đề tài luận chứng những giải pháp bảo đảm nguồn thu và hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính theo hướng tự chủ của đơn vị sự nghiệp có thu.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy với tư cách vừa là đơn vị sự nghiệp có thu, vừa là đơn vị sự nghiệp không có thu.
- Phân tích, đánh giá thực trạng việc quản lý tài chính của Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy.
- Luận chứng những giải pháp góp phần hoàn thiện quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy.
3.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là quan hệ quản lý tài chính ở Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy. Nó bao gồm hai hình thức quản lý, đó là đơn vị sự nghiệp có thu và đơn vị sự nghiệp không có thu. Quan hệ này gồm hai mảng rõ rệt: quan hệ giữa tài chính nhà nước với nhà trường và quan hệ quản lý tài chính trong nội bộ trường.
Phạm vi nghiên cứu chỉ tập trung ở quan hệ quản lý tài chính của một đơn vị cụ thể, đó là Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy, những vấn đề khác có liên quan chỉ nghiên cứu với hình thức bổ trợ làm rõ các quan hệ quản lý tài chính.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lê Nin, tư tưởng Hồ Chí Minh về kinh tế, các quan điểm đường lối về phát triển giáo dục, đào tạo, chính sách giáo dục, đầu tư cho giáo dục của Nhà nước. Đề tài này mang tính ứng dụng, triển khai cơ chế quản lý tài chính của Nhà nước đối với các ĐVSN, nên đề tài bám sát khung khổ pháp luật về tài chính của Nhà nước trong đó đặc biệt quan trọng là các quy định của Chính phủ về quản lý tài chính theo Nghị định 10/NĐ-CP và Nghị định 43/NĐ-CP.
Trong các nội dung cụ thể, luận văn sử dụng các phương pháp phổ biến như tổng hợp và phân tích, lôgic và lịch sử. Trong phân tích đánh giá tài liệu thực tế, luận văn sử dụng phương pháp so sánh, thống kê kinh tế
5. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận
Một là, xác định việc tồn tại hai hình thức quản lý tài chính ở một đơn vị sự nghiệp, đặc biệt đó là đơn vị sự nghiệp là một cơ sở đào tạo trong ngành công an, điều này phù hợp với xu thế xã hội hoá giáo dục đào tạo, một đặc điểm riêng khác biệt với các trường đào tạo khác trong ngành công an.
Hai là, các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính nhằm mục đích tăng nguồn thu, tăng tính tự chủ trong hoạt động quản lý tài chính, đáp ứng các nhu cầu ngày càng tăng về nguồn tài chính cho đào tạo ngay tại chính Trường Đại học Phòng cháy, Chữa cháy.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 11 tiết.