Luận Văn Hoàn thiện pháp luật về giao dịch chứng khoán trên thị trường giao dịch tập trung tại Việt Nam

1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Thị trường chứng khoán tại Việt Nam đã đi vào hoạt động được hơn 7
năm. Mặc dù là một lĩnh vực kinh tế còn rất mới mẻ và phức tạp, song đến
nay Nhà nước ta đã ban hành được một hệ thống các văn bản pháp luật khá
đầy đủ để điều chỉnh mọi mặt hoạt động của thị trường. Đặc biệt, sự ra đời
của Luật Chứng khoán được Quốc hội thông qua ngày 29 tháng 6 năm
2006 đã tạo dựng cơ sở pháp lý ngày càng vững chắc cho sự phát triển của
thị trường.
Tuy nhiên, sự phát triển hết sức sôi động của thị trường trong một vài
năm gần đây cũng đồng nghĩa với việc các hoạt động giao dịch trên thị
trường diễn ra ngày càng phức tạp và đa dạng hơn, đặt ra nhiều yêu cầu cho
các cơ quan ban hành văn bản pháp luật phải liên tục có sự điều chỉnh và
bổ sung để thích ứng với sự linh hoạt của thực tiễn thị trường. Đặc biệt, khi
thị trường bước vào giai đoạn có những chuyển biến đột phá về chất và
lượng (riêng trong năm 2006, giá trị vốn hóa toàn thị trường đã đạt gần
30% GDP, vượt xa mức dự báo về giá trị vốn hóa toàn thị trường tới năm
2010 là 15% GDP nêu tại Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến
năm 2010), những đòi hỏi này lại càng cấp thiết. Điều này đặt ra yêu cầu
phải có những nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện những vấn đề lý
luận và thực tiễn của việc điều chỉnh bằng pháp luật đối với hoạt động giao
dịch trên thị trường chứng khoán nói chung, trong đó trọng tâm là thị
trường giao dịch tập trung, để tìm ra những giải pháp thiết thực nhằm hoàn
thiện pháp luật điều chỉnh lĩnh vực kinh tế này một cách hiệu quả.
Trong dài hạn, xây dựng thị trường chứng khoán phù hợp với định
hướng đổi mới và phát triển nền kinh tế đất nước là chủ trương lớn của
Đảng và Nhà nước ta nhằm tạo lập kênh huy động vốn dài hạn cho sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Định hướng này đã được
khẳng định nhất quán trong văn kiện Đại hội X của Đảng: "Khẩn trương
nâng cấp và thực hiện các biện pháp đồng bộ để phát triển nhanh thị
trường chứng khoán thành một kênh huy động vốn dài hạn quan trọng
2
trong nền kinh tế. Hình thành đồng bộ thể chế về thị trường chứng khoán;
tăng cường hỗ trợ của Nhà nước về kết cấu hạ tầng kỹ thuật, đào tạo
nguồn nhân lực, phổ cập kiến thức, tạo điều kiện thuận lợi cho công chúng
tham gia thị trường này". Để thực hiện được mục tiêu đó, một trong những
giải pháp quan trọng là xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ và
hiệu quả cho sự vận hành của thị trường. ở Việt Nam, thị trường chứng
khoán vẫn còn là một định chế tài chính mới mẻ. Các vấn đề pháp lý điều
chỉnh hoạt động của thị trường mặc dù đã được đề cập tại Luật Chứng
khoán 2006 nhưng vẫn đang trong quá trình xây dựng và hoàn thiện, đặc
biệt là các vấn đề pháp lý liên quan tới hoạt động giao dịch trên thị trường
giao dịch chứng khoán tập trung. Kinh nghiệm của các nước nói chung và
của Việt Nam nói riêng cho thấy, việc hoàn thiện pháp luật về giao dịch
chứng khoán có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển của thị trường chứng
khoán nói riêng, nền tài chính và kinh tế quốc gia nói chung. Do đó, tôi
mạnh dạn chọn vấn đề: "Hoàn thiện pháp luật về giao dịch chứng khoán
trên thị trường giao dịch tập trung” làm đề tài luận án tiến sĩ luật học của
mình. Việc này rất có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Vấn đề hoàn thiện pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng
khoán trong thời gian gần đây đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà
khoa học thuộc các lĩnh vực khác nhau, trong đó có giới nghiên cứu khoa
học pháp lý. Trong vài năm qua, giới nghiên cứu khoa học pháp lý đã có
một số công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề này, như: “Một số vấn
đề pháp lý về đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trên thị
trường chứng khoán tập trung” của Th.S Hoàng Thị Quỳnh Chi, "Pháp luật
về tổ chức và hoạt động của Trung tâm giao dịch chứng khoán ở Việt
Nam" của TS. Lê Thị Thu Thuỷ và TS. Nguyễn Anh Sơn, "Hướng tới một
thị trường chứng khoán hiệu quả ở Việt Nam", Luận án Tiến sĩ của Nguyễn
Thị ánh Vân, “Xây dựng và hoàn thiện khung pháp luật thị trường chứng
khoán ở Việt Nam”, Luận án Tiến sĩ của Phạm Thị Giang Thu Vấn đề
này cũng thu hút được sự quan tâm chú ý của các nhà kinh tế thuộc Viện
3
Nghiên cứu và Quản lý Kinh tế Trung ương (Đề tài khoa học cấp Bộ: “Các
hạn chế đối với sự phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam và các giải
pháp chính sách”), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước
Trong những công trình nghiên cứu trên, các tác giả đã tập trung luận
giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn xung quanh yêu cầu xây dựng và
hoàn thiện pháp luật về thị trường chứng khoán Việt Nam. Các công trình
nghiên cứu này chủ yếu nghiên cứu khung pháp lý điều chỉnh hoạt động
của thị trường chứng khoán Việt Nam dưới góc độ bao quát, tổng thể, từ đó
đưa ra phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về thị trường chứng
khoán Việt Nam nói chung. Đây là những nền tảng cơ bản cho việc tiếp tục
nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về thị trường chứng khoán ở những khía
cạnh hẹp hơn như: pháp luật về công ty chứng khoán; pháp luật về hệ thống
đăng ký, lưu ký, thanh toán bù trừ chứng khoán; pháp luật về giao dịch
chứng khoán .
Với mục tiêu tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện pháp luật về thị
trường chứng khoán nói chung và pháp luật về giao dịch chứng khoán nói
riêng, tác giả luận án sẽ tiếp cận vấn đề ở một góc độ đào sâu nghiên cứu
một cách cơ bản, toàn diện, mang tính hệ thống những vấn đề lý luận và
thực tiễn của pháp luật điều chỉnh hoạt động giao dịch chứng khoán trên thị
trường giao dịch tập trung nhằm đưa ra cơ sở khoa học, phương hướng, giải
pháp cho việc hoàn thiện pháp luật về giao dịch chứng khoán trên thị
trường tập trung ở Việt Nam.