Thạc Sĩ Hoàn thiện nội dung quản lý nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020

MỞ ĐẦU




1. Sự cần thiết của đề tài

Nghị quyết 15-NQ-TW ngày 15/12/2000 của Bộ Chính trị đã xác định “Hà Nội là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hoá, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước”. Hà Nội có vị trí địa lý và hệ thống giao thông thuận lợi nối liền với các vùng, các tỉnh trong cả nước, đồng thời là một trung tâm kinh tế lớn nhất miền Bắc và đầu mối giao thương quốc tế của Việt Nam nên Hà Nội đã, đang và sẽ là đầu mối xuất nhập khẩu, đầu mối phát luồng bán buôn của các tỉnh phía Bắc và của cả nước. Sự tăng trưởng và phát triển kinh tế, thương mại của Hà Nội có sức mạnh lan toả rộng lớn và tác động mạnh mẽ tới sự phát triển kinh tế xã hội đất nước.


Sau 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế, Thủ đô Hà Nội đã phát triển về mọi mặt, đã cùng cả nước vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội trong những năm đầu của thập kỷ 90; khắc phục tình trạng trì trệ, đình đốn; kinh tế liên tục đạt trình độ tăng trưởng cao; GDP hàng năm không chỉ đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng ngày càng cao của sản xuất và đời sống nhân dân trên địa bàn mà còn dành được một phần tích luỹ tái sản xuất mở rộng; lạm phát bị đẩy lùi. Những thành tựu trên đã tạo ra cho Hà Nội thế và lực mới, những thời cơ để phát triển toàn diện, vững chắc trong những năm đầu của thế kỷ XXI.
Trong giai đoạn 2001 - 2008, tốc độ tăng GDP hàng năm đạt gần 12%, GDP bình quân đầu người tính theo giá hiện hành của Thành phố Hà Nội đạt khoảng 28,6 triệu đồng năm 2008, cao gấp hơn 2 lần mức bình quân chung của cả nước (11,4 triệu đồng) đưa Thủ đô Hà Nội thực sự trở thành động lực của quá trình phát triển kinh tế xã hội của khu vực phía Bắc nói riêng và cả nước nói chung.

Hơn nữa, Hà Nội là Thủ đô của cả nước, là nơi tập trung cơ quan đầu não của Đảng, Nhà nước, các Bộ, ngành, các cơ quan trung ương, hiệp hội, đoàn thể, các cơ quan ngoại giao, các văn phòng đại diện, các trung tâm dịch vụ tài chính - ngân hàng, thương mại, thông tin - bưu chính viễn thông; nơi có cơ sở hạ tầng giao thông vận tải và thông tin truyền thông phát triển vào bậc nhất đất nước; nơi tập trung nguồn nhân lực có chất lượng, trình độ cao hàng đầu cả nước và có mức bình quân thu nhập trên đầu người cao, tạo điều kiện thuận lợi cả về “đầu vào” lẫn “đầu ra” cho phát triển phân công lao động xã hội . Hà Nội, với bề dày lịch sử “ngàn năm văn hiến” sẽ là nền tảng vững chắc cho sự phát triển văn hoá, xã hội Việt Nam tương lai.

Thương mại Hà Nội đã đạt được những thành tựu đáng kể, đóng góp không nhỏ vào tăng trưởng GDP của Thành phố nói riêng và của cả nước nói chung. Thương mại phát triển ở cả nội và ngoại thành, nhiều phương thức kinh doanh thương mại hiện đại, tiên tiến trên thế giới đã được đưa vào ứng dụng, thương nhân Hà Nội phát triển cả về số lượng và năng lực quản trị kinh doanh, thị trường xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ phát triển nhanh. Thương mại góp phần đắc lực vào cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân Hà Nội.


Trong bối cảnh Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) và chuyển mạnh sang xây dựng nền kinh tế thị trường hiện đại, thương mại Hà Nội sẽ còn có nhiều cơ hội phát triển và đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển kinh tế xã hội Thành phố.
Vai trò của quản lý Nhà nước (QLNN) đối với phát triển thương mại trên địa bàn Hà Nội thời gian qua được biểu hiện cụ thể bằng việc Thành phố Hà Nội đã xây dựng và tổ chức thực hiện nhiều cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ khuyến khích sự hình thành và phát triển các loại hình thương mại văn minh, hiện đại trên địa bàn Thành phố. Đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu, khuyến khích các thương nhân thuộc mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động thương mại, tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ và ưu đãi về vốn, mặt bằng bán hàng, về đào tạo, thông tin và xúc tiến thương mại để xây dựng đội ngũ thương nhân ngày càng lớn mạnh, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của thực tiễn hoạt động kinh doanh thương mại trong điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế
Tuy nhiên, sự phát triển của thương mại Hà Nội thời gian qua thực sự chưa tương xứng với những tiềm năng và lợi thế của Thủ đô Hà Nội. Lẽ ra với một Thủ đô ngàn năm văn hiến, là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá xã hội của cả nước, Hà Nội phải có một cơ cấu kinh tế tiên tiến nhất so với cơ cấu kinh tế của cả nước, trong đó ngành dịch vụ (gồm cả thương mại) phải chiếm tỷ trọng lớn và là động lực phát triển của kinh tế Thủ đô. Nhưng trên thực tế, thương mại Thành phố những năm qua vẫn chiếm một tỷ trọng chưa tương xứng. Theo số liệu thống kê chính thức, thương mại và sửa chữa nhỏ chỉ chiếm khoảng 12,7% GDP của Thành phố năm 2006. Tỷ trọng thương mại hiện đại trên địa bàn Thành phố còn khiêm tốn, chỉ chiếm khoảng 20%, thương mại truyền thống vẫn chiếm tỷ trọng áp đảo khoảng 80% doanh số bán lẻ. Cơ sở vật chất và kết cấu hạ tầng của thương mại Hà Nội nhìn chung vẫn trong tình trạng lạc hậu, chậm được đổi mới nâng cấp, hệ thống doanh nghiệp, hệ thống thương nhân, cấu trúc và phân bố thị trường còn bất hợp lý, cạnh tranh không lành mạnh, gây ra lãng phí lớn; nguồn nhân lực chất lượng cao cho thương mại còn thiếu. Xuất khẩu tuy có tăng nhanh nhưng so với tốc độ tăng chung của cả nước thì hầu như không có gì nổi bật .
Trong nhiều nguyên nhân dẫn đến những hạn chế của phát triển thương mại thủ đô Hà Nội trong thời gian qua, có nguyên nhân quan trọng là quản lý nhà nước về thương mại nói chung, nội dung quản lý nhà nước về thương mại nói riêng còn nhiều yếu kém và bất cập. Sự lạc hậu và thiếu đồng bộ trong nộidung quản lý nhà nước về thương mại đã làm giảm hiệu lực quản lý nhà nước.

Một số nội dung quản lý theo mô hình cũ đã cản trở sự phát triển của thương mại Hà Nội. Những vấn đề mới phát sinh trong hoạt động thương mại không được bổ sung kịp thời vào nội dung quản lý nhà nước của Thành phố đã dẫn tới sự buông lỏng và lúng túng của các cơ quan quản lý nhà nước về thương mại. Những đặc thù của các đô thị lớn như Hà Nội không có sự định vị khác biệt trong quản lý nhà nước, tình trạng vừa thừa, vừa thiếu, không có sự quy định thống nhất và tính tới các yếu tố đặc thù trong nội dung quản lý nhà nước về thương mại đang là vấn đề rất bức xúc.


Trước những yêu cầu phát triển mới của Thủ đô Hà Nội, đòi hỏi phải có phương hướng và giải pháp đồng bộ, hữu hiệu nhằm hoàn thiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn. Quản lý nhà nước đối với hoạt động thương mại phải phát huy các lợi thế, khắc phục những tồn tại yếu kém, thích ứng với thể chế kinh tế thị trường và tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và phù hợp với các mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế- xã hội của Thành phố trong thời kỳ tới. Vì vậy, việc nghiên cứu và phát triển thêm cơ sở lý luận của QLNN về thương mại, đồng thời đưa ra những giải pháp có tính khoa học và khả thi nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về thương mại trên địa bàn Hà Nội, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thực hiện công nghiệp hoá hiện đại hoá của Thành phố Hà Nội là vấn đề vừa có ý nghĩa cấp thiết vừa có tầm quan trọng chiến lược lâu dài. Đây chính là lý do để nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề: “Hoàn thiện nội dung quản lý nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020” làm đề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ.


TRANG PHỤ BÌA

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .2
MỤC LỤC 3
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .4
DANH MỤC BẢNG BIỂU 5
DANH MỤC SƠ ĐỒ 6
MỞ ĐẦU . 7


CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH, THÀNH PHỐ .17


1.1. Nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn tỉnh, thành phố .17
1.2. Vai trò và đặc điểm của thương mại Hà Nội 28
1.3. Kinh nghiệm xây dựng và thực hiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá ở trong và ngoài nước .33


CHƯƠNG 2: THỰC HIỆN NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2001 -2007 .57


2.1. Thực trạng phát triển thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội giai đoạn 2001-2007 60
2.2. Thực hiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà
Nội giai đoạn 2001 - 2007 76
2.3. Đánh giá thực trạng thực hiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội 111


CHƯƠNG 3: PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ THƯƠNG MẠI HÀNG HOÁ TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ĐẾN NĂM 2020 .113


3.1. Yêu cầu và nguyên tắc hoàn thiện nội dung quản lý nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội 122
3.2. Phương hướng phát triển thương mại ở Hà Nội đến năm 2020 và tầm nhìn đến
2030 122
3.3. Quan điểm và định hướng hoàn thiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên địa bàn Hà Nội đến năm 2020 .134
3.4. Giải pháp hoàn thiện nội dung quản lý Nhà nước về thương mại hàng hoá trên
địa bàn Hà Nội đến năm 2020 141
3.5. Một số kiến nghị .162

KẾT LUẬN .167

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 170

TÀI LIỆU THAM KHẢO .165