Thạc Sĩ Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất lượng cao đạt tiêu chuẩn xuất khẩu

Tóm tắt báo cáo

Dự án sản xuất thử: Hoàn thiện kỹ thuật sản xuất cá rô phi chất l-ợng cao đạt tiêu
chuẩn xuất khẩu, thuộc ch-ơng trình KHCN cấp nhà n-ớc (ứng dụng công nghệ tiên tiến
trong sản xuất các sản phẩm xuất khẩu và sản phẩm chủ lực) đ-ợc Bộ Khoa học và Công
nghệ phê duyệt, cho phép tiến hành thực hiện từ tháng 1/2003 đến tháng 12/2004 và đ-ợc
Bộ cho phép kéo dài đến 30/6/2005 để hoàn tất mọi nội dung nghiên cứu của dự án.

Mục tiêu của Dự án này là: 1) Hoàn thiện quy trình công nghệ sản xuất cá rô phi
đơn tính với tỷ lệ đực đạt > 95 %, giá thành hạ ở quy mô sản xuất lớn, tạo ra sự ổn định về
sản l-ợng giống chất l-ợng cao phục vụ nghề nuôi cá rô phi th-ơng phẩm và 2) Xây dựng
quy trình công nghệ nuôi cá rô phi cao sản, chất l-ợng cao trong ao và lồng bè, theo
h-ớng công nghiệp mở rộng để áp dụng vào sản xuất.

Để đạt đ-ợc mục tiêu trên, ph-ơng án tiếp cận của Dự án là phối hợp thực hiện với
2 Viện NCNTTS 1, 2 và một số cơ sở sản xuất có khả năng đầu t- vốn và lao động cho
mục tiêu sản phẩm khoa học và công nghệ của Dự án. Tại Viện NCNTTS 1, Dự án đã sử
dụng 5 tấn cá rô phi bố mẹ (1-3 năm tuổi, cỡ 250-500g/con) để sản xuất cá rô phi h-ơng
đơn tính (cỡ 2-3 cm/con), trong đó các chỉ tiêu kỹ thuật nuôi vỗ cá bố mẹ, mùa vụ sinh
sản, mật độ -ơng cá con thích hợp trong thời gian và sau khi xử lý hormon cần đ-ợc
nghiên cứu bổ sung để nâng cao năng suất sinh sản và tỷ lệ sống của cá con nhằm hoàn
thiện quy trình sản xuất giống cá rô phi đơn tính. Tại Trung tâm giống thủy sản Cái Bè
(Tiền Giang) thuộc Viện NCNTTS 2, 1,2 triệu cá h-ơng rô phi đơn tính đã đ-ợc Dự án
chuyển từ Viện NCNTTS 1 vào để -ơng thành cá giống (cỡ 7-10 g/con) rồi phối hợp với 1
chủ bè và Công ty l-ơng thực Vĩnh Long nuôi cá rô phi th-ơng phẩm trong bè trên sông
Tiền Giang, Vĩnh Long. Dự án còn phối hợp với chủ nuôi cá lồng-Lê Thành Trung để
nuôi cá rô phi th-ơng phẩm trong 98 lồng l-ới trên hồ chứa Đồng Quan, Sóc Sơn (Hà
Nội), phối hợp với trại cá Đồng Kỵ, Từ Sơn (Bắc Ninh) để nuôi cá thịt trong 1,35 ha ao
đất. Những chỉ tiêu kỹ thuật chính trong nuôi cá ao, lồng bè nh- mật độ thả thích hợp, chế
độ dinh d-ỡng, thức ăn, quản lý môi tr-ờng và dịch bệnh đ-ợc tiến hành nghiên cứu nhằm
đ-a ra quy trình nuôi cá rô phi th-ơng phẩm trong các hệ thống nuôi này với giá thành
sản xuất hạ, dễ dàng áp dụng trong sản xuất và mang lại lợi ích kinh tế cao.

Sau 30 tháng thực hiện, Dự án đã thu đ-ợc đầy đủ các sản phẩm khoa học và sản
phẩm công nghệ theo nh- Hợp đồng khoa học và phát triển công nghệ mà dự án đã ký với
Bộ Khoa học và Công nghệ. Cụ thể là trên cơ sở hoàn thiện các chỉ tiêu kỹ thuật, dự án đã
xây dựng đ-ợc quy trình kỹ thuật sản xuất giống cá rô phi đơn tính đạt tỷ lệ cá đực trên
95 % và tỷ lệ sống trên 80 %, kỹ thuật nuôi cá rô phi th-ơng phẩm công nghiệp trong
lồng bè và ao đất đạt năng suất 60-70 kg/m 3 bè, 40-45 kg/m 3 lồng l-ới và 20 tấn/ha ao
đất. Về sản phẩm công nghệ, Dự án đã sản xuất đ-ợc 8,7 triệu cá h-ơng rô phi đơn tính
đạt các yêu cầu kỹ thuật đề ra (v-ợt 45 % so với mục tiêu: 6 triệu cá h-ơng rô phi đơn
tính), 345,5 tấn cá thịt (trong đó 295,9 tấn cá nuôi bè đạt kích th-ớc 500-700g/con, 25 tấn
cá thịt nuôi lồng l-ới trên sông và 24,6 tấn nuôi ao; cỡ trên 500g/con) đạt tiêu chuẩn xuất
khẩu. Trong tổng số 345,5 tấn cá thịt có 190 tấn xuất khẩu và 155,5 tấn tiêu thụ ở thị
tr-ờng nội địa. So với chỉ tiêu (250 tấn) thì Dự án đã v-ợt 38,2%. Những quy trình kỹ
thuật sản xuất giống rô phi đơn tính và nuôi cá rô phi th-ơng phẩm theo h-ớng công
nghiệp tập trung đã đ-ợc xây dựng xong và sẽđ-ợc chuyển giao cho các cơ sở sản xuất.
Mục lục

Trang
1. Đặt vấn đề (xuất xứ của dự án) 1

2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ngoài n-ớc và trong n-ớc 1

3. Mục tiêu và nội dung dự án 4
3.1 Mục tiêu 4
3.2 Nội dung 4
3.2.1 Hoàn thiện công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính. 4
3.2.2 Xây dựng các chỉ tiêu kỹ thuật và công nghệ nuôi cá rô phi trong ao, lồng bè 4

4. Vật liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu 5
4.1 Vật liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu của nội dung
Hoàn thiện công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính 5
4.1.1 Vật liệu 5
4.1.2 Ph-ơng pháp 6
4.2 Vật liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu của nội dung
nuôi cá rô phi th-ơng phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu 7
4.2.1 Nuôi cá trong ao 7
4.2.2 Nuôi cá trong bè (trên sông Tiền Giang) 8
4.2.3 Nuôi cá trong lồng l-ới trên hồ chứa 9

5. Kết quả và thảo luận 10
5.1 Kết quả nghiên cứu, sản xuất thử để hoàn thiện quy trình
công nghệ sản xuất giống cá rô phi đơn tính 10
5.1.1 Thí nghiệm về năng suất sinh sản của cá bố mẹ 10
5.1.2 Thí nghiệm -ơng cá h-ơng trong thời gian xử lý hormone (năm 2003 -2004) 10
5.1.3 Thí nghiệm -ơng cá giống sau thời gian xử lý hormone 11
5.1.4 Kết quả nghiên cứu sử dụng các liều hormone khác
nhau để nâng cao tỷ lệ cá đực 12
5.1.5 Kết quả sản xuất cá h-ơng rô phi đơn tính
(Kết quả chi tiết xem trong phụ lục 1: Sản xuất giống cá rô phi đơn tính) 13
5.1.6 Hiệu quả kinh tế của sản xuất giống cá rô phi 16
5.1.7 Quy trình công nghệ sản xuất giống rô phi đơn tính (xem quy trình) 17
5.2 Kết quả nghiên cứu, nuôi cá rô phi thâm canh trong ao, trong bè trên
sông và trong lồng l-ới trên hồ 16
5.2.1 Kết quả nuôi thâm canh cá rô phi trong ao đất 17
5.2.2 Kết quả nuôi cá thâm canh trong bè trên sông
(kết quả chi tiết xem trong phụ luc: Nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên
sông Tiền Giang năm 2003 và 2004) 18
5.2.3 Kết quả nuôi thâm canh cá rô phi trong lồng l-ới trên hồ chứa 21
5.3 Tổng hợp toàn bộ các khoản đầu t- chi phí, thu nhập và lợi nhuận của
Dự án sản xuất thử 22

6. Kết luận và kiến nghị 23
6.1 Kết luận 23
6.2 Kiến nghị 25

7. Lời cảm ơn 25

8. Tài liệu tham khảo 26

Phụ lục 1: Sản xuất giống cá rô phi đơn tính 27

1. Giới thiệu 28

2. Địa điểm và ph-ơng tiện sản xuất thử 28

3. Nuôi vỗ thành thục cá bố mẹ 30

4. Sinh sản, -ơng ấp và xử lý hormone 30

5. Kết quả sản xuất của dự án 30
5.1 Kết quả sản xuất năm 2003 30
5.2 Kết quả sản xuất năm 2004 32
5.3 Kết quả sản xuất cá rô phi đơn tính 6 tháng đầu năm 2005 33
5.4 Hiệu quả kinh tế của sản xuất giống cá rô phi đơn tính 34
6. Kết luận 35

Phụ lục 2: Nuôi thâm canh cá rô phi trong ao đạt năng suất trên 20 tấn/ha/vụ 37

1. Mở đầu 37

2. Vật liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu 38
2.1. Vật liệu nghiên cứu 38
2.2. Ph-ơng pháp nghiên cứu 38
3. Kết quả nghiên cứu 41
3.1 Sự biến động của các yếu tố môi tr-ờng trong ao nuôi thâm canh cá rô phi 41
3.2 Tốc độ tăng tr-ởng cá nuôi trong ao 48
3.3 Các chỉ tiêu kỹ thuật nuôi thâm canh cá rô phi trong ao 50
3.4 Phân tích các chỉ tiêu kinh tế trong công nghệ nuôi cá rô phi th-ơng phẩm
(cho 1 ha ao, năng suất đạt 20 tấn/vụ nuôi và cỡ cá đạt > 500g/con) 50

4. Kết luận và đề xuất 51

Phụ lục 3.1: nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên sông Tiền Giang năm 2003 52

1. Giới thiệu 53

2. Nguyên liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu 54

3. Kết quả và thảo luận 55
3.1 Biến động các yếu môi tr-ờng xung quanh và trong bè cá 55
3.2 Tỷ lệ sống và tăng tr-ởng cá rô phi dòng GIFT nuôi thâm canh trong bè 59
3.3 Cơ cấu đàn cá, chất l-ợng thức ăn ảnh h-ởng đến năng suất bè nuôi 59
3.4 Hiệu quả kinh tế của việc nuôi cá bè 61

4. Kết luận 62

Phụ lục 3.2: Nuôi thâm canh cá rô phi trong bè trên sông Tiền Giang năm 2004 63

1. Giới thiệu 63

2. Nội dung thực hiện 63
2.1 Thiết kế lồng bè với việc sử dụng vật liệu thích hợp 63
2.2 Nhu cầu dinh d-ỡng, thức ăn và ph-ơng pháp cho ăn để giảm hệ số thức ăn 63
2.3 Ph-ơng pháp quản lý môi tr-ờng nuôi và sản phẩm nuôi sạch 63
2.4 Ph-ơng pháp phòng trị bệnh cho cá 64
2.5 Thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm 64

3. Vật liệu và ph-ơng pháp 64
3.1 Chuẩn bị cơ sở vật chất 64
4. Kết quả và thảo luận 65
4.1 Kết quả nghiên cứu về các chuyên đề 65
4.2 Kết quả nuôi cá rô phi trong bè 65

5. Kết luận 67

Phụ lục 4: Nuôi thâm canh cá rô phi trong lồng l-ới trên sông và hồ 68

1. Mở đầu 69

2. Vật liệu và ph-ơng pháp nghiên cứu 70
2.1 Địa điểm và thời gian nghiên cứu 70
2.2 Vật liệu nghiên cứu 70
2.3 Ph-ơng pháp nghiên cứu 70
2.4 Thu thập và xử lý số liệu

3. Kết quả và thảo luận 72
3.1 Kết quả nuôi cá rô phi th-ơng phẩm trong lồng trên hồ chứa 72
3.2 Kết quả nuôi cá rô phi th-ơng phẩm trong lồng trên sông 74
3.3 Phân tích hiệu quả kinh tế của nuôi cá rô phi nuôi trong lồng l-ới 75

4. Kết luận và đề xuất 77
4.1 Kết luận 77
4.2 Đề xuất 77

Bảng chú giải các chữ viết tắt

BW: Khối l-ợng cơ thể
ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long
KHCN: Khoa học công nghệ
NCNTTS: Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản
MT: Methyltestosterone