Tiến Sĩ Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách t

LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
NĂM 2014
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong tất cả các loại hình DN thuộc mọi thành phần kinh tế thì thông tin về doanh thu, chi phí của DN trong kỳ hoạt động luôn được mọi đối tượng sử dụng thông tin quan tâm đặc biệt là đối với các nhà quản trị DN. Đây là những thông tin then chốt, quan trọng để giữ vững, điều chỉnh hoạt động kinh doanh đi đúng hướng, đúng với kế hoạch DN đã đề ra.
Ở Việt Nam, trong những năm gần đây môi trường vận tải nói chung, vận tải hành khách bằng đường bộ nói riêng đã có sự thay đổi rất lớn. Cơ cấu các thành phần kinh tế tham gia vào hoạt động vận tải đã thay đổi rất nhiều, đặc biệt có sự phát triển và đi lên nhanh chóng của thành phần kinh tế vận tải tư nhân, điều này đã tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các DN, phấn đấu vì một chất lượng dịch vụ vận chuyển hành khách ngày một tốt hơn.
Mặc dù nền kinh tế Việt Nam trong những năm qua tiếp tục chịu ảnh hưởng, tác động bởi những biến động và sự bất ổn của kinh tế thế giới, tuy nhiên, hoạt động kinh doanh của các DN vận tải hành khách đường bộ vẫn tiếp tục phát triển, lượng hành khách vận chuyển và luân chuyển trong năm vẫn gia tăng và gia tăng cao nhất trong các loại hình vận tải hành khách. Sở dĩ như vậy là do tính ưu việt của vận tải hành khách bằng đường bộ so với các phương thức vận tải hành khách khác qua một số các tiêu chí như tốc độ; tính tiện nghi; tính đều đặn; độ an toàn, tin cậy; tính linh hoạt và giá cước niêm yết.
Tuy nhiên để hoạt động kinh doanh dịch vụ vận chuyển có hiệu quả hơn nữa, đòi hỏi các DN vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định phải sử dụng đồng bộ các công cụ quản lý kinh tế, tài chínhluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Tài chính, trong đó kế toánluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Kế toán được xem là công cụ quản lý quan trọng nhất.
Hiện nay, tại các DN vận tải hành khách theo tuyến cố định liên tỉnh bằng ô tô, công tác kế toán nói chung mới chỉ tập trung vào thực hiện những công việc theo yêu cầu của KTTC, phần nhiều mang tính chất đối phó với các cơ quan quản lý Nhà nước. Kế toán tại các DN vận tải hành khách này chưa thực sự là công cụ cho các nhà quản lý DN, việc cung cấp thông tin kế toán đặc biệt là thông tin về doanh thu, chi phí hoạt động vận tải cho quản trị DN chưa được chú trọng. Vì vậy việc thu thập, phân tích thông tin, cung cấp thông tin cho các nhà quản lý DN nhằm tăng cường quá trình kiểm soát doanh thu, chi phí, giảm thiểu chi phí vận tải, nâng cao hiệu quả điều hành kinh doanh vận tải của doanh nghiệp còn nhiều yếu kém.
Để phát huy một cách tốt nhất chức năng thông tin và kiểm tra của kế toán góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh, các DN vận tải hành khách cần phải xây dựngluận văn - báo cáo - tiểu luận chuyên ngành Xây Dựng một hệ thống kế toán hoàn chỉnh hơn bao gồm hai phân hệ: KTTC và KTQT đặc biệt đối với hai phần hành kế toán doanh thu và chi phí vận tải.
Bên cạnh đó, mặc dù trong những năm qua, hệ thống kế toán Việt Nam đã từng bước xây dựng và sửa đổi cho phù hợp hơn với nền kinh tế mang nhiều nét đặc thù tại Việt Nam, tuy nhiên còn có những hạn chế nhất định cho việc vận dụng trong loại hình doanh nghiệp dịch vụ vận tải, đặc biệt là vận tải khách theo tuyến cố định hoạt động theo các mô hình kinh doanh khoán. Kế toán doanh thu, chi phí hoạt động vận tải trong điều kiện khoán còn gặp nhiều khó khăn và lúng túng, tính kịp thời và cấp thiết trong việc cung cấp thông tin kế toán cho các đối tượng sử dụng còn chưa được đảm bảo.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, xuất phát từ những yêu cầu và thực tiễn trên, tác giả lựa chọn đề tài “Hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách theo tuyến cố định liên tỉnh bằng ô tô tại Việt Nam” làm đề tài luận án tiến sĩ của mình.
2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
Có thể nói rằng các thông tin kế toán về doanh thu, chi phí luôn được xem là các thông tin quan trọng, cần thiết trong mỗi một DN. Sự chính xác, đầy đủ, kịp thời của các thông tin doanh thu, chi phí ảnh hưởng trực tiếp tới các quyết định kinh doanh, đầu tư . của các đối tượng sử dụng thông tin. Chính vì vậy, đã có nhiều nghiên cứu đã được công bố bàn về vấn đề kế toán doanh thu, chi phí hay liên quan đến hạch toán doanh thu, chi phí xét trên các khía cạnh nhất định. Khi trình bày tổng quan về vấn đề nghiên cứu của mình, tác giả tập trung vào các nghiên cứu (lý thuyết và thực tiễn) đã được công bố mang tính điển hình cao – thể hiện phạm vi ảnh hưởng của các nghiên cứu trong các diễn đàn hoặc khi nhắc đến vấn đề kế toán doanh thu, chi phí, các học giả, các nhà nghiên cứu khoa học sẽ nhắc đến, đối với các nghiên cứu nhỏ, lẻ khác tác giả không đề cập tới ở đây.
Những kết luận mới của luận án:
Trên cơ sở kết quả nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng kế toán doanh thu, chi phí trong các doanh nghiệp (DN) kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách theo tuyến cố định liên tỉnh bằng ô tô tại Việt Nam, luận án đã đề xuất một số giải pháp mới có tính thuyết phục và tính khả thi cao nhằm hoàn thiện công tác quản lý, kế toán doanh thu chi phí dịch vụ vận tải hành khách theo tuyến cố định liên tỉnh bằng ô tô tại Việt Nam:
Một là, luận án đã phân tích làm rõ lý luận cơ bản về kế toán doanh thu, chi phí trong DN kinh doanh dịch vụ vận tải trên góc độ kế toán tài chính (KTTC), đặc biệt làm rõ các phương thức giao khoán trong kinh doanh vận tải gắn liền với phương pháp kế toán doanh thu, chi phí. Luận án đã nghiên cứu và khái quát hóa một số nội dung cơ bản của kế toán quản trị (KTQT) doanh thu, chi phí trong kinh doanh vận tải, phân tích và đưa ra những nhận thức mới về 3 phương pháp xác định giá cước trong kinh doanh vận tải.
Hai là, từ kết quả nghiên cứu mô hình kế toán doanh thu, chi phí của một số quốc gia tiêu biểu trên thế giới (Pháp, Mỹ, Trung Quốc), luận án đã rút ra được 6 bài học kinh nghiệm trong kế toán doanh thu, chi phí cho các DN kinh doanh dịch vụ vận tải tại Việt Nam.
Ba là, luận án nghiên cứu chỉ rõ đặc thù kinh doanh dịch vụ vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định liên tỉnh tại Việt Nam và những ảnh hưởng tới kế toán doanh thu, chi phí. Trên cơ sở đánh giá, phân tích sâu thực trạng, luận án đã luận giải và phân tích rõ những ưu điểm và hạn chế trong kế toán doanh thu, chi phí theo các mô hình giao khoán - khoán gọn và khoán quản các khoản mục chi phí - trong các DN kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định liên tỉnh tại Việt Nam.
Bốn là, luận án đã đề xuất đồng bộ hệ thống các giải pháp trên các góc độ KTTC (9 giải pháp) và KTQT (7 giải pháp) và 2 giải pháp về công tác quản lý doanh thu, chi phí. Các giải pháp đề xuất có căn cứ lý luận và thực tiễn nhằm hoàn thiện kế toán doanh thu, chi phí trong các DN kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định liên tỉnh tại Việt Nam phù hợp với hình thức quản lý kinh doanh khoán (khoán quản và khoán gọn).
Năm là, luận án đã đề xuất các điều kiện từ phía Nhà nước và các cơ quan chức năng ngành vận tải cũng như các DN kinh doanh vận tải hành khách bằng ô tô theo tuyến cố định liên tỉnh để thực hiện hiệu quả các nhóm giải pháp.