Luận Văn Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho Công ty TNHH Bảo hiểm Quốc tế Mỹ tại Việt Nam

Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho Công ty TNHH Bảo hiểm Quốc tế Mỹ tại Việt Nam
Vào tháng 8 năm 1996, Tổng Công ty Bảo hiểm Việt Nam đưa ra thị trường những sản phẩm bảo hiểm nhân thọ đầu tiên đánh dấu sự ra đời của một nhánh mới trong ngành kinh doanh bảo hiểm – đó là nhánh bảo hiểm Nhân thọ.
Tiếp theo đó là sự ra đời của Công ty bảo hiểm nhân thọ 100% vốn nước ngoài đầu tiên Prudential, và các liên doanh bảo hiểm Bảo Minh – CMG và Chinfon Manulife (bây giờ là Manulife) đã làm nên một bước chuyển hết sức mạnh mẽ trong thị trường bảo hiểm nhân thọ. Sự góp mặt của các công ty bảo hiểm 100% vốn nước ngoài và các doanh nghiệp bảo hiểm một bên là đối tác Việt Nam và một bên là đối tác từ các nước có nền tài chính và dịch vụ phát triển đã tạo cho thị trường bảo hiểm Việt Nam một sắc thái mới, năng động hơn.
Đối với hoạt động bảo hiểm nhân thọ, chỉ trong một thời gian rất ngắn hoạt động bảo hiểm nhân thọ được đánh giá là phát triển nhanh tại thị trường Việt Nam. Có thể nói đây là một lĩnh vực hoạt động tạo ra thói quen mới trong dân cư – thói quen kế hoạch hóa tài chính dài hạn của mỗi gia đình, là một kênh huy động vốn dài hạn để đầu tư trở lại cho nền kinh tế rất có hiệu quả, bên cạnh các hình thức tiết kiệm khác tại Việt Nam. Nếu nhìn vào mức thu nhập bình quân tính theo đầu người ở một số tỉnh, đặc biệt là các tỉnh miền núi, không ai có thể nghĩ rằng bảo hiểm nhân thọ có thể triển khai ở những khu vực này. Nhưng với những sản phẩm bảo hiểm phù hợp, phương thức khai thác và thu phí bảo hiểm thích ứng, các doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ đã thành công. Năm 2002, gần 6.000 tỷ đồng đã được đầu tư trở lại cho nền kinh tế từ hoạt động bảo hiểm nhân thọ, làm cho ngành kinh doanh bảo hiểm trở thành một tác nhân quan trọng của việc hình thành và phát triển thị trường vốn ở Việt Nam.
Một điểm không kém phần quan trọng, có ý nghĩa đặc biệt đối với xã hội đó là chỉ trong một thời gian rất ngắn, số việc làm mà bảo hiểm nhân thọ tạo ra lên tới trên 74.494 người, trong đó trên 70.568 đại lý chuyên nghiệp, có hàng nghìn người đại lý giỏi có thu nhập trên 10 triệu đồng/tháng. Đây là đóng góp hữu hiệu của ngành bảo hiểm trong bối cảnh số lượng người chưa có việc làm ở nước ta đang có
Trang 1
Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho công ty bảo hiểm quốc tế Mỹ
__________________________________________________ _______________________________________
xu hướng tăng lên. Với sự phát triển đó, nghề tư vấn bảo hiểm có tên trong danh mục nghề nghiệp ở nước ta.
Bên cạnh đó hoạt động kinh doanh bảo hiểm nói chung và bảo hiểm nhân thọ nói riêng được coi là một hoạt động đặc thù thuộc lĩnh vực tài chính, tín dụng, tiền tệ. Bảo hiểm là một kênh tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế quốc dân. Bảo hiểm còn là một lĩnh vực tài chính ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình tài chính cá nhân của hàng triệu người trong xã hội và vì thế ảnh hưởng đến tình hình tài chính và sự ổn định của nền kinh tế quốc gia. Do đó công tác kế toán trong một doanh nghiệp bảo hiểm đóng vai trò rất quan trọng. Nó là nguồn cung cấp thông tin hữu ích và trung thực, giúp cho các nhà quản lý doanh nghiệp đánh giá được tình hình hoạt động kinh doanh của công ty và có những phương án sử dụng nguồn vốn hiệu quả để có thể đảm bảo được khả năng thanh toán cho những người tham gia bảo hiểm. Ngoài ra công tác kế toán còn giúp cho các cơ quan chức năng có thể kiểm soát được tình hình tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm, từ đó đề ra những biện pháp kịp thời và hợp lý nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người tham gia mua bảo hiểm.
Với những đặc điểm và yêu cầu quản lý đặc thù như trên, ngày 31 tháng 12 năm 1996, Bộ Tài chính đã có Quyết định số 1296 TC/QĐ/CĐKT ban hành Hệ thống Chế độ kế toán áp dụng cho các doanh nghiệp bảo hiểm. Sau đó cùng với sự ra đời của Luật Kinh doanh bảo hiểm (số 24/2000/QH 10 ngày 09/12/2000) và một số Nghị định và Thông tư có liên quan đến hoạt động kinh doanh bảo hiểm, đồng thời để đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế, tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm, Bộ Tài chính đã ra Quyết định số 150/2001/QĐ-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2001 về việc sửa đổi và bổ sung Chế độ kế toán doanh nghiệp bảo hiểm số 1296 TC/QĐ/CĐKT.
Mặc dù việc sửa đổi này giúp cho các công ty bảo hiểm có thể áp dụng chế độ kế toán vào trong công tác quản lý và thực hành kế toán dễ dàng hơn, nhưng nó vẫn còn bộc lộ một số nhược điểm không thích hợp với hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm. Do đó cần phải tiến hành điều chỉnh và hoàn thiện hơn nữa hệ thống kế toán dành cho các doanh nghiệp bảo hiểm nói chung và bảo hiểm nhân thọ nói riêng.
Trang 2
Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho công ty bảo hiểm quốc tế Mỹ
__________________________________________________ _______________________________________
Đề tài luận văn cao học “Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho Công ty TNHH Bảo hiểm Quốc tế Mỹ tại Việt Nam” đã được nghiên cứu nhằm đáp ứng yêu cầu trên.
2. Mục đích của luận văn
Mục đích của luận văn hệ thống hóa các vấn đề lý luận liên quan đến bảo hiểm nhân thọ và kế toán bảo hiểm nhân thọ. Đồng thời cũng nêu lên thực trạng của hệ thống kế toán bảo hiểm nhân thọ tại Công ty bảo hiểm nhân thọ Mỹ (AIA) ở Việt Nam. Bên cạnh đó luận văn cũng đề ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính dành cho công ty bảo hiểm nhân thọ.
3. Phạm vi nghiên cứu
- Nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống kế toán dành riêng cho bảo hiểm nhân thọ chứ không nghiên cứu đến hệ thống kế toán cho bảo hiểm phi nhân thọ.
- Do phạm vi nghiên cứu của đề tài và để đảm bảo tính khả thi của các giải pháp đề ra, luận văn chỉ tập trung nghiên cứu và hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính, tài khoản và trình tự hạch toán một số nghiệp vụ đặc thù cho hoạt động bảo hiểm nhân thọ.
4. Bố cục của luận văn
Luận văn bao gồm ba chương:
Chương 1: Tổng quan về kế toán bảo hiểm nhân thọ
Chương 2: Tình hình thực tế về công tác kế toán tại công ty AIA Việt nam
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán bảo hiểm nhân thọ tại công ty AIA Việt nam
Trang 3
Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho công ty bảo hiểm quốc tế Mỹ
__________________________________________________ _______________________________________
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ KẾ TOÁN BẢO HIỂM NHÂN THỌ
1. Những vấn đề chung về bảo hiểm nhân thọ
1.1 Những khái niệm cơ bản về bảo hiểm nhân thọ
- Kinh doanh bảo hiểm: là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, trên cơ sở bên mua bảo hiểm đóng phí bảo hiểm để doanh nghiệp trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.
- Kinh doanh tái bảo hiểm: là hoạt động của doanh nghiệp bảo hiểm nhằm mục đích sinh lợi, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm nhận một khoản phí bảo hiểm của doanh nghiệp bảo hiểm khác để cam kết bồi thường cho các trách nhiệm đã nhận bảo hiểm.
- Hoạt động đại lý bảo hiểm: là hoạt động giới thiệu, chào bán bảo hiểm, thu xếp việc giao kết hợp đồng bảo hiểm và các công việc khác nhằm thực hiện hợp đồng bảo hiểm theo ủy quyền của doanh nghiệp bảo hiểm.
- Doanh nghiệp bảo hiểm: là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm và các quy định khác của pháp luật có liên quan để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm.
- Bên mua bảo hiểm: là tổ chức, cá nhân giao kết hợp đồng bảo hiểm với doanh nghiệp bảo hiểm và đóng phí bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm có thể đồng thời là người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng.
- Người được bảo hiểm: là tổ chức, cá nhân có tài sản, trách nhiệm dân sự, tính mạng được bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm. Người được bảo hiểm có thể đồng thời là người thụ hưởng.
- Người thụ hưởng: là tổ chức, cá nhân được bên mua bảo hiểm chỉ định để nhận tiền bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm con người. Trang 4
Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho công ty bảo hiểm quốc tế Mỹ
__________________________________________________ _______________________________________
- Quyền lợi có thể được bảo hiểm: là quyền sở hữu, quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền tài sản; quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng, cấp dưỡng đối với đối tượng được bảo hiểm.
- Sự kiện bảo hiểm: là sự kiện khách quan do các bên thoả thuận hoặc pháp luật quy định mà khi sự kiện đó xảy ra thì doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm.
- Phí bảo hiểm: là khoản tiền mà bên mua bảo hiểm phải đóng cho doanh nghiệp bảo hiểm theo thời hạn và phương thức do các bên thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
- Bảo hiểm nhân thọ: là loại nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống hoặc chết.
- Bảo hiểm sinh kỳ: là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm vẫn sống đến thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
- Bảo hiểm tử kỳ: là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết trong một thời gian nhất định, theo đó doanh nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng, nếu người được bảo hiểm chết trong thời hạn được thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
- Bảo hiểm hỗn hợp: là nghiệp vụ bảo hiểm kết hợp bảo hiểm sinh kỳ và bảo hiểm tử kỳ.
- Bảo hiểm trọn đời: là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm chết vào bất kỳ thời điểm nào trong suốt cuộc đời của người đó.
- Bảo hiểm trả tiền định kỳ: là nghiệp vụ bảo hiểm cho trường hợp người được bảo hiểm sống đến một thời hạn nhất định; sau thời hạn đó doanh
Trang 5
Hoàn thiện hệ thống kế toán áp dụng cho công ty bảo hiểm quốc tế Mỹ
__________________________________________________ _______________________________________
nghiệp bảo hiểm phải trả tiền bảo hiểm định kỳ cho người thụ hưởng theo thỏa thuận trong hợp đồng bảo hiểm.
1.2 Khái quát về công ty bảo hiểm nhân thọ
- Công ty bảo hiểm nhân thọ có chức năng hoạt động như là một công ty môi giới tài chính. Nó đóng vai trò rất quan trọng trong việc huy động vốn trung và dài hạn của các tổ chức và cá nhân trong xã hội, tạo ra thói quen kế hoạch hóa tài chính dài hạn cho các cá nhân, gia đình và các tổ chức xã hội. Bên cạnh đó nó cũng giúp huy động được những nguồn vốn nhàn rỗi trong nhân dân để có thể tái đầu tư trở lại nhằm làm tăng hiệu quả hoạt động của các ngành kinh tế trong xã hội.
- Công ty bảo hiểm nhân thọ đầu tư tài sản của họ vào những hoạt động kinh doanh khác trong nền kinh tế cũng như là đầu tư vào bất động sản hoặc cho vay nợ. Nhờ vào những sự đầu tư của các công ty bảo hiểm nhân thọ mà các công ty khác có thể hoạt động và phát triển, đồng thời những cá nhân có thể mua sắm được nhà cửa hoặc những tài sản có giá trị cho gia đình họ.
- Bên cạnh những lợi ích về mặt tài chính, công ty bảo hiểm nhân thọ cũng có những đóng góp đáng kể trong việc giải quyết công ăn việc làm cho hàng chục ngàn người trong xã hội. Điều này cũng góp phần làm giảm những tệ nạn xã hội gây ra bởi tình trạng thất nghiệp ở các nước đang phát triển như nước ta.
1.3 Đặc điểm về các sản phẩm bảo hiểm nhân thọï
ã Phân theo đối tượng được bảo hiểm: có hai loại là bảo hiểm nhân thọ cá nhân và bảo hiểm nhân thọ nhóm.
- Hợp đồng bảo hiểm nhân thọ cá nhân: là một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ được phát hành để bảo hiểm cho cuộc sống hoặc sức khỏe của một cá nhân nào đó. Một vài loại hợp đồng bảo hiểm có thể được phát hành để bảo hiểm đồng thời cho một người thứ hai có liên quan trực tiếp hoặc gia đình của người được bảo hiểm.
Trang 6