Thạc Sĩ Hoàn thiện công tác thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội Tỉnh vĩnh phúc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

ii

Tác giả luận văn xin trân trọng cảm ơn đến các quý Thầy, Cô Trường
Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tận tình
giảng dạy, truyền thụ và hướng dẫn cho tác giả nhiều kiến thức quý báu trong
suốt thời gian theo học tại trường.
Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới Cô
giáo Tiến sĩ Đỗ Thị Phương, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà
Nội người đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả vượt qua những khó khăn
trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành cuốn luận văn này.
Xin được chân thành cảm ơn Ban Giám đốc cùng toàn thể cán bộ công
chức, viên chức cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc đã nhiệt tình động
viên, hỗ trợ cho tác giả nhiều thông tin và ý kiến quý báu trong quá trình tác
giả thu thập thông tin để hoàn thành cuốn luận văn này.
Với tất cả tình cảm yêu thương xin chân thành cảm ơn mọi thành viên
trong gia đình, bạn bè luôn bên cạnh chăm sóc, động viên kích lệ và giúp đỡ
để tôi hoàn thành luận văn này.

Tác giả luận văn


Nguyễn Tuấn Hùng



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iii

. i
. ii
. iii
DANH MỤC VIẾT TẮT . vii
DANH MỤC BẢNG . vii
. viii
1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu . 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn . 2
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 3
5. Đóng góp của luận văn 3
6. Kết cấu của luận văn . 4
Chương 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI VÀ CÔNG TÁC
THU BẢO HIỂM XÃ HỘI 5
1.1. Lý luận chung về Bảo hiểm xã hội . 5
1.1.1. Khái niệm về Bảo hiểm xã hội 5
1.1.2. Vai trò của bảo hiểm xã hội 8
1.1.3. Bản chất của bảo hiểm xã hội . 9
1.1.4. Đối tượng của bảo hiểm xã hội . 10
1.1.5. Chức năng của bảo hiểm xã hội 11
1.1.6. Hệ thống các chế độ trong bảo hiểm xã hội 11
1.1.7. Quỹ Bảo hiểm xã hội . 12
1.2. Nội dung công tác thu bảo hiểm xã hội 14
1.2.1. Đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội . 14
1.2.2. Căn cứ đóng bảo hiểm xã hội 14
1.2.3. Mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội 15


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

iv
1.2.4. Quy trình thu - nộp bảo hiểm xã hội . 16
1.2.5. Quản lý thu bảo hiểm xã hội . 17
1.3. Các căn cứ pháp lý liên quan đến Bảo hiểm xã hội và công tác thu
Bảo hiểm xã hội 21
1.3.1. Căn cứ pháp lý liên quan đến Bảo hiểm xã hội 21
1.3.2. Quy định về công tác thu bảo hiểm xã hội của BHXH Việt Nam 23
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác thu bảo hiểm xã hội 24
TÓM TẮT CHƯƠNG 1 . 26
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu 27
2.2. Phương pháp nghiên cứu 27
2.2.1. Chọn địa điểm nghiên cứu 27
2.2.2. Phương pháp tiếp cận 27
2.2.3. Thu thập thông tin . 28
2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin 28
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu . 29
TÓM TẮT CHƯƠNG 2 . 31
Chương 3:
XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC 32
3.1. Giới thiệu chung về cơ quan Bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc 32
32
3.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý của Bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc 34
3.1.3. Chức năng và nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc . 35
3.2. Phân tích thực trạng công tác thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo
hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc 37
3.2.1. Tình hình tham gia bảo hiểm xã hội trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc 37
3.2.2. . 40
3.2.3. 42


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

v
3.2.4. Phương thức và mức đóng BHXH tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc . 46
3.2.5. Công tác thu BHXH bắt buộc tại các đơn vị điều tra . 50
3.2.6. Dẫn chứng của của việc thu BHXH tốt đến đời sống người lao
động và tới phát triển sản xuất cũng như tác tác động tiêu cực
không đóng BHXH cho người lao động của doanh nghiệp. . 55
BHXH tỉnh Vĩnh Phúc 55
3.3.1 Những kết quả đã đạt được 55
3.3.2. Một số tồn tại . 56
3.4. Một số nguyên nhân chính ảnh hưởng đến công tác thu BHXH tại
BHXH tỉnh Vĩnh Phúc 57
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 . 60
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI TỈNH VĨNH PHÚC . 61
4.1. Định hướng phát triển và giải pháp thực hiện của BHXH Việt Nam
đến năm 2020 61
4.1.1. Định hướng phát triển . 61
4.1.2. Giải pháp triển khai thực hiện . 62
4.2. Định hướng và mục tiêu của công tác thu BHXH bắt buộc tại BHXH
tỉnh Vĩnh Phúc trong những năm tới 63
4.2.1. Định hướng 63
4.2.2. Mục tiêu công tác thu BHXH bắt buộc tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc
trong những năm tới 65
4.3. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tại
BHXH tỉnh Vĩnh Phúc 66
4.3.1. Giải pháp thu BHXH đối với từng loại khối hình tham gia 66
4.3.2. Giải pháp đối với vấn đề nợ, trốn đóng BHXH 68


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vi
4.3.3. Giải pháp đối với công tác thông tin tuyên truyền, phổ biến chính
sách pháp luật về BHXH . 70
4.3.4. Một số giải pháp khác nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tại
BHXH tỉnh Vĩnh Phúc 71
4.4. Một số kiến nghị . 73
4.4.1. Kiến nghị với Nhà nước, chính quyền địa phương . 73
4.4.2. Kiến nghị với ngành BHXH 74
4.4.3. Kiến nghị đối với BHXH tỉnh Vĩnh Phúc . 74
TÓM TẮT CHƯƠNG 4 . 75
KẾT LUẬN 76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 79
PHỤ LỤC 83














Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

vii
DANH MỤC VIẾT TẮT

BHXH: Bảo hiểm xã hội
BHYT: Bảo hiểm y tế
BHTN Bảo hiểm thất nghiệp
HĐLĐ Hợp đồng lao động
NLĐ: Người lao động
SDLĐ: Sử dụng lao động


DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1: Cơ cấu lao động tham gia BHXH theo khối, loại hình tại BHXH
tỉnh Vĩnh Phúc 38
Bảng 3.2: Tình hình tham gia BHXH của NLĐ theo các tổ chức năm 2013 . 39
Bảng 3.3: Kết quả thu BHXH bắt buộc từ năm 2011 đến năm 2013 . 44
Bảng 3.4: Lãi suất chậm đóng BHXH và lãi suất cho vay của Ngân hàng
BIDV năm 2012 và năm 2013 47
Bảng 3.5: Tình hình nợ đọng BHXH tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc năm 2013 48
Bảng 3.6: Bảng thống kê ký HĐLĐ và đóng BHXH của các đơn vị điều
tra năm 2013 . 51
đơn vị điều tra năm 2013 51
2013 . 53






Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/

viii
DANH MỤ
. 20
. 34
3.2: Kết quả thu BHXH bắt buộc từ năm 2011 đến năm 2013 44
Hình 3.3: Tỷ trọng nợ đọng theo thời gian tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc . 48
Hình 3.4: Số lao động tham gia BHXH bắt buộc qua điều tra . 52




1

1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm y tế là hai chính sách xã hội quan trọng, là
trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, góp phần thực hiện tiến bộ và công
bằng xã hội, đảm bảo ổn định chính trị - xã hội và phát triển kinh tế - xã
hội(Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị khóa XI).
Thực hiện tốt chính sách BHXH là góp phần ổn định đời sống của nhân
dân, thực hiện công bằng xã hội và ổn định chính trị - xã hội từ đó đẩy mạnh
sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Vì vậy, trong những năm qua Nhà
nước có nhiều những văn bản sửa đổi, bổ sung để phù hợp với sự phát triển
trong từng thời điểm, có thể nói chính sách BHXH, luôn mang tính cấp thiết
thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta về vấn đề an sinh xã hội.
Sau khi Luật BHXH có hiệu lực thi hành thì các đối tượng tham gia
đóng, hưởng BHXH được mở rộng. Tính đến hết năm 2013, diện bao phủ
BHXH mới đạt khoảng 20% lực lượng lao động. Số đối tượng còn lại ch
, lẻ, Mặt khác nợ đọng
BHXH kéo dài, thậm chí có những đơn vị SDLĐ chiếm dụng tiền đóng
BHXH của NLĐ để làm vốn sản xuất kinh doanh Do đó, đã ảnh hưởng
không nhỏ đến việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH cho NLĐ nói chung
và việc thực hiện công tác thu BHXH nói riêng.
Để quỹ BHXH được ổn định lâu dài và phát triển bền vững thì công tác
thu là một khâu quan trọng mang tính cơ bản nhất bởi vì có thu đúng, thu đủ,
thu kịp thời thì đối tượng tham gia sẽ được chi trả và thụ hưởng các chế độ
BHXH một cách nhanh chóng và kịp thời khi có rủi ro xảy ra. Do vậy, tôi
chọn đề tài "Hoàn thiện công tác thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội
tỉnh Vĩnh Phúc" để nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp của mình.


2
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
2.1. Mục tiêu chung
- Tổng hợp, hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác thu BHXH tại Việt
Nam để làm nền tảng cho việc phân tích và đề xuất các giải pháp nhằm hoàn
thiện công tác quản lý thu BHXH.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá tổng quát thực trạng công tác thu BHXH giai đoạn từ năm
2011 đến năm 2013 và định hướng năm 2020 tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc, để
tìm ra những ưu điểm, tồn tại và các nguyên nhân dẫn đến tồn tại trong công
tác thu BHXH. Từ đó làm căn cứ cho việc đề xuất các giải pháp hữu hiệu
nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH cho BHXH tỉnh Vĩnh Phúc.
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tại BHXH
tỉnh Vĩnh Phúc nhằm phát huy những điểm mạnh và khắc phục các điểm yếu
đã được nhận diện qua phân tích thực tế và các bài học kinh nghiệm từ BHXH
các tỉnh ở Việt Nam cũng như BHXH tại một số nước.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
3.1. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của luận văn là BHXH tỉnh Vĩnh Phúc, bao gồm
những công việc liên quan đến công tác thu BHXH trên địa bàn tỉnh. Những
quy phạm pháp luật về BHXH liên quan đến công tác thu BHXH, các quy
định nghiệp vụ về công tác thu BHXH của BHXH Việt Nam được áp dụng
trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc là những căn cứ pháp lý để giám sát và phân tích
hoạt động thu BHXH của tỉnh Vĩnh Phúc.
- Công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc khá nhiều, đa dạng,
liên quan đến nhiều đối tượng (bao gồm cả BHXH bắt buộc và BHXH tự
nguyện) nên trong khuôn khổ luận văn này chỉ tập trung nghiên cứu công
tác thu BHXH bắt buộc trên địa bàn tỉnh (không nghiên cứu công tác thu
BHXH tự nguyện).


3
3.2. Phạm vi nghiên cứu
BHXH bắt buộc trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn từ năm 2011 đến
năm 2013.
4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Dựa trên cơ sở phân tích, đánh giá về thực trạng thu BHXH tại BHXH
tỉnh Vĩnh Phúc từ năm 2011 đến năm 2013, phân tích các nguyên nhân chủ
SDLĐ muốn trốn tránh việc tham gia BHXH cho NLĐ, sự thiếu hiểu biết của
NLĐ về chính sách BHXH hoặc biết nhưng do áp lực việc làm phải thỏa
thuận với chủ SDLĐ trốn tham gia BHXH, vì vậy quyền lợi của NLĐ bị bỏ
rơi. Trách nhiệm này thuộc về NLĐ, chủ SDLĐ hay cơ quan quản lý nhà
nước về lao động tại địa phương; đưa ra những biện pháp khắc phục. Nhờ
vậy, các giải pháp mà luận văn đưa ra sẽ có tính khả thi mang ý nghĩa ứng
dụng thực tiễn cao nhằm gia tăng số lao động được tham gia BHXH, góp
phần làm tăng số thu, ổn định quỹ BHXH hoàn thiện công tác thu BHXH trên
địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.
5. Đóng góp của luận văn
- Nghiên cứu tổng quan cơ sở lý luận thực trạng công tác thu
BHXH nói chung và thực trạng công tác thu ở cơ quan BHXH tỉnh Vĩnh
Phúc nói riêng.
- Phân tích, đánh giá thực trạng công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Vĩnh
Phúc: nội dung thu BHXH; kế hoạch và việc thực hiện, triển khai kế hoạch,
chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến công tác thu.
- Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH tại BHXH
tỉnh Vĩnh Phúc, đồng thời đưa ra một số kiến nghị đối với các Bộ, Ban,
Ngành liên quan.


4
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phần mục lục, phụ lục, danh mục tài
liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được cấu trúc thành 4 chương
như sau:
- Chương 1. Lý luận chung về Bảo hiểm xã hội và công tác thu Bảo
hiểm xã hội.
- Chương 2. Phương pháp nghiên cứu
- Chương 3. Phân tích thực trạng công tác thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.
- Chương 4. Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu Bảo
hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội tỉnh Vĩnh Phúc.
Qua các nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận văn góp phần làm rõ thêm
các nguyên nhân dẫn đến những tồn tại trong công tác thu BHXH bắt buộc tại
BHXH tỉnh Vĩnh Phúc và đề suất một số giải pháp khắc phục nhằm hoàn thiện
công tác thu BHXH tại BHXH tỉnh Vĩnh Phúc nói riêng, cũng như bài học kinh
nghiệm cho công tác thu BHXH các tỉnh khác có điều kiện tương đồng.