Thạc Sĩ Hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân của Tổng cục Thuế

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu phổ biến và cơ bản
trong các nền kinh tế thị trường. Hiện nay, hơn 180 nước trên thế giới đã áp dụng
Luật Thuế TNCN, tỷ trọng thuế thu nhập chiếm khoảng 13-40% tổng số thu ngân
sách tùy theo quan điểm đánh thuế của từng nước. Chẳng hạn như ở Mỹ, Nhật
Bản, Anh, Pháp, Đứclà 30-40%; Các nước trong khối ASEAN như Thái Lan,
Malaysia, Philippines . chiếm khoảng 13-14%.
Thực tế ở nước ta, vấn đề thuế thu nhập cá nhân chỉ mới được đặt ra trong
quá trình đổi mới nền kinh tế, chuyển từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế
thị trường. Nhà nước chủ trương tính hết các nhu cầu cơ bản về vật chất của
mỗi người vào thu nhập và chỉ quy định mức thu nhập tối thiểu. Mặt khác, các
loại hình doanh nghiệp được đa dạng hóa và có sự cạnh tranh lẫn nhau trên mọi
mặt nên thu nhập đã có sự phân hóa ngày càng rõ. Đồng thời, nền kinh tế tăng
trưởng cao và khá ổn định đã tạo điều kiện cải thiện đời sống của cả xã hội nói
chung, đặc biệt là nhóm cộng đồng, những người có trình độ, kiến thức. Đó
chính là lý do nhà nước cần phải hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân
vừa để đảm bảo phân phối thu nhập công bằng trong xã hội, thu hẹp khoảng
cách giàu nghèo, tăng nguồn thu cho ngân sách Nhà nước; vừa là để hoàn thiện
hệ thống pháp luật, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN.
Để điều chỉnh và quản l ý nguồn thuế thu nhập cá nhân Quốc hội đã ban
hành Luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu lực thi hành từ 01/07/2009. Sau 3 năm đi
vào cuộc sống, Luật Thuế TNCN đã bộc lộ một số bất cập và chưa theo kịp diễn
biến phức tạp của thị trường, tạo tâm lý không thoải mái đối với một bộ phận
người nộp thuế. Vì thế ngày 22/11/2012, Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam khóa XIII đã sửa đổi bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập
cá nhân số 26/2012/QH13 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2013.
Qua gần 5 năm thực hiện triển khai Luật thuế thu nhập cá nhân và hai lần sửa 2

đổi bổ sung luật công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân đã đạt được những kết quả
nhất định như mở rộng được đối tượng chịu thuế, từng bước góp phần đảm bảo
công bằng trong điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư trong xã hội; đóng góp
trong tổng thu ngân sách nhà nước từ thuế thu nhập cá nhân ước tính trong năm
2013 đạt 47.000 tỷ đồng . Tuy nhiên, để Luật thuế thu nhập cá nhân thực sự phát
huy được vai trò là công cụ phân phối thu nhập, đảm bảo tính công bằng xã hội khi
áp dụng vào thực tiễn thì vấn đề về công tác quản lý thuế cần được xem xét xử lý kỹ
lưỡng, hiện nay công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân cũng đã bộc lộ một số các
hạn chế tồn tại, bất cập như việc ban hành chính sách còn chồng chéo, tổ chức thực
hiện chính sách kém hiệu quả, bộ máy quản lý cồng kềnh và kiểm soát thực hiện
chính sách, tuyên truyền chính sách thuế thu nhập cá nhân đến các cá nhân, tổ chức
trong xã hội là chưa đạt hiệu quả cao, công tác tin học hóa trong quản lý thuế thu
nhập cá nhân cũng chưa được nâng cao dẫn đến việc gây phiền nhiễu cho người dân
trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế, làm giảm hiệu quả của chính sách thuế thu
nhập cá nhân trong xã hội.
Nhận thức được tính cấp thiết của đề tài, tác giả muốn đi sâu vào nghiên cứu
công tác quản lý thuế tại Tổng cục thuế từ khâu ban hành chính sách, tổ chức thực
hiện, kiểm soát thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân. Đó là lý do tác giả lựa
chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý Thuế Thu nhập cá nhân của Tổng cục
Thuế” làm luận văn tốt nghiệp của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Thuế là công cụ quan trọng của Nhà nước góp phần quản lý, điều tiết, ổn định
kinh tế vĩ mô, là nguồn thu chủ yếu của NSNN, phục vụ cho sự nghiệp phát triển
kinh tế - xã hội, góp phần đảm bảo công bằng xã hội. Do vậy, đây là lĩnh vực mà các
quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam luôn quan tâm nghiên cứu cả về lý
thuyết và thực tiễn triển khai, hoàn thiện chính sách thuế và quản lý thuế.
Ở Việt Nam, trong thời gian qua đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến chủ
đề thuế thu nhập cá nhân như một số nghiên cứu, đánh giá việc quản lý thuế thu
nhập cá nhân hiện nay tại Việt Nam với các góc độ nghiên cứu, đối tượng nghiên
Comment [p1]: Câu? 3

cứu khác nhau, có thể khái quát lại như sau:
Trước khi có Luật thuế thu nhập cá nhân số 04/2007/QH12 đã có một số
công trình nghiên cứu liên quan đến Thuế thu nhập cá nhân như:
- Đề tài “Hoàn thiện chính sách Thuế thu nhập góp phần phát triển kinh tế
Việt Nam trong thời kỳ hội nhập WTO”, luận văn thạc sỹ kinh tế của Nguyễn Thị
Liên, năm 2007. Luận văn đã hệ thống hóa được quá trình thu thuế, thực trạng và
đề xuất một số giải pháp để hoàn thiện chính sách thuế thu nhập.
- Đề tài “Chính sách Thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam trong bối cảnh hội
nhập kinh tế quốc tế”, luận văn thạc sỹ kinh tế của Mai Thị Mai Hoa, năm 2004.
Luận văn đã làm rõ lý luận, thực trạng có tham khảo việc áp dụng thuế thu nhập cá
nhân ở một số nước và từ đó đưa ra những vấn đề cần hoàn thiện và xây dựng
hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam.
Các đề tài trên đều nghiên cứu trước khi Luật thuế thu nhập cá nhân được
ban hành năm 2007 và đều tập trung một số giải pháp để hoàn thiện Chính sách
thuế mà chưa nghiên cứu công tác quản lý thuế TNCN.
Sau khi Luật thuế thu nhập cá nhân số 04/2007/QH12 ngày 21/11/2007 một
số đề tài tập trung nghiên cứu như sau:
- Đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam hiện nay”
của nhóm sinh viên tham gia “giải thưởng sinh viên nghiên cứu khoa học năm 2009.
- Đỗ Tuyết Minh - Thanh tra, kiểm tra Thuế TNCN ở Chi cục Thuế quận Ba
Đình, Luận văn Thạc sỹ Kinh tế, năm 2009;
- Nguyễn Ngọc Tú - Quản lý thu thuế Thu nhập cá nhân ở Việt Nam, Luận
văn Thạc sỹ kinh doanh và quản lý, trường Đại học Thương Mại, năm 2009.
- Đề tài “Vai trò thuế thu nhập cá nhân trong phân phối thu nhập ở nước ta
hiện nay” – Thạc sỹ Nguyễn Thị Thùy Linh– Chuyên viên Vụ quản lý thuế thu
nhập cá nhân – Tổng cục thuế, trường Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2010.
Tuy nhiên, các đề tài nghiên cứu trên tập trung nghiên cứu những biện pháp và
định hướng hoàn thiện chính sách thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam nhằm nâng cao
vai trò của thuế thu nhập cá nhân, hoặc nghiên cứu về công tác quản lý thuế nhưng còn
Comment [p2]: Nên tìm thêm một số công
trình nghiên cứu mới nữa 4

chung chung, số liệu cũ hay các đề tài mới chỉ mang tính chất định hướng chứ không
thật cụ thể và rõ ràng trong việc tổ chức, quản lý thuế thu nhập cá nhân tại Việt Nam,
đặc biệt chưa có đề tài nào nghiên cứu, đánh giá vai trò Tổng cục thuế (đơn vị với vai
trò là cơ quan trực thuộc Bộ Tài chính, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng
Bộ tài chính quản lý nhà nước đối với nhiều sắc thuế trong đó có thuế thu nhập cá
nhân) trong công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân. Vì vậy, tác giả đã lựa chọn đề tài
luận văn của mình trên cơ sở sử dụng một số các lý thuyết đã được nghiên cứu ở trên
và một số mô hình lý thuyết liên quan để thực hiện đề tài nghiên cứu của mình, mang
tính cụ thể và thực tiễn về công tác tổ chức quản lý thuế thu nhập cá nhân tại Tổng cục
thuế và từ đó đưa ra kiến nghị, giải pháp nhằm để hoàn thiện, nâng cao vai trò của
Tổng cục thuế trong công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân đến năm 2015.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu
Trên cơ sở phân tích thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân tại
Tổng cục thuế, Luận văn chỉ ra hạn chế còn tồn tại và đề xuất một số giải pháp
nhằm hoàn thiện, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân
trong những năm tới của Tổng cục thuế.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục tiêu trên, Luận văn hướng tới giải quyết một số nhiệm vụ
cụ thể sau đây:
- Chọn lọc, tiếp thu và lý giải một số vấn đề lý luận cơ bản về Thuế TNCN,
vai trò của Tổng cục thuế trong công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân.
- Đánh giá thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân của Tổng cục Thuế.
- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân
của Tổng cục thuế.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng
Luận văn đi sâu vào nghiên cứu công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân của
Tổng cục thuế. 5

4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Nghiên cứu công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân tại Tổng
cục thuế, tập trung nghiên cứu công tác tổ chức thực hiện chính sách Thuế Thu
nhập cá nhân, kiểm soát thực hiện chính sách Thuế Thu nhập cá nhân.
- Về Không gian: Công tác quản lý Thuế Thu nhập cá nhân của đối tượng
nộp Thuế TNCN trong cả nước.
- Về Thời gian tập trung vào giai đoạn 2008 – 2013 và tầm nhìn cho đến 2015.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp phân tích: Nghiên cứu các mô hình lý thuyết về vai trò Tổng
cục Thuế trong trong công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân, phân tích các tồn tại,
vướng mắc, những nội dung cần xử lý trong việc quản lý chính sách thuế thu nhập
cá nhân của Tổng cục Thuế trong giai đoạn 2008-2013, từ đó đưa ra các giải pháp
cơ bản để nâng cao vai trò Tổng cục thuế trong công tác quản lý thuế thu nhập cá
nhân trong giai đoạn tới. Những giải pháp này sẽ góp phần đạt được mục tiêu
chiến lược trong công tác thuế nói chung của ngành thuế và công tác quản lý thuế
thu nhập cá nhân nói riêng đến năm 2015.
- Phương pháp tổng hợp: Tiến hành thu thập, thống kê các số liệu, xây
dựng được báo số liệu, báo cáo đánh giá về công quản lý thuế thu nhập cá nhân
của Tổng cục thuế trong giai đoạn kể từ lúc luật thuế thu nhập cá nhân có hiệu
lực đến nay.
- Phương pháp so sánh: Thực hiện việc so sánh, đánh giá công tác quán lý
thuế thu nhập cá tại Tổng cục thuế trong giai đoạn kể từ luật thuế thu nhập cá nhân
có hiệu lực đến nay. Kết quả đánh giá vai trò Tổng cục thuế trong công tác quán lý
thuế thu nhập cá nhân cho phép xác định những vướng mắc, tồn tại, những vấn đề
quan trọng Tổng cục thuế cần tập trung giải quyết trong thời gian tới nhằm nâng
cao việc quản lý thuế thu nhập cá nhân tốt hơn trong những năm tiếp theo.
6. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận
văn được chia thành 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân của Tổng
cục Thuế.
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thuế Thu nhập cá nhân của Tổng
cục Thuế
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế thu nhập cá nhân của
Tổng cục thuế