Thạc Sĩ Hoàn thiện cơ chế quản lý để nâng cao hiệu quả quản lý khai thác công trình địa bàn tỉnh Hưng Yên

LUẬN VĂN THẠC SỸ
NĂM 2014



​

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân với sự giúp đỡ
của giáo viên hướng dẫn. Những thông tin, dữ liệu, số liệu đưa ra trong luận văn
được trích dẫn rõ ràng, đầy đủ về nguồn gốc. Những số liệu thu thập và tổng hợp
của cá nhân đảm bảo tính khách quan và trung thực.

Hà Nội, ngày 30 tháng 11 năm 2011
Tác giả





Đỗ Trung Kiên















MỤC LỤC
6T6T MỞ ĐẦU 1


Chương 1 TỔNG QUAN VỀ CƠ CHẾ QUẢN LÝ KHAI THÁC CÔNG
TRÌNH THUỶ LỢI . 5
1.1. Cơ sở lý luận về cơ chế quản lý . 5
1.1.1. Cơ chế quản lý, yếu tố quyết định hiệu quả và bền vững của công trình thủy
lợi . 5
1.1.2. Những nguyên tắc và phương pháp xây dựng cơ chế quản lý 6
1.2. Hiện trạng cơ chế quản lý công trình thủy lợi 7
1.2.1. Về quản lý Nhà nước 8
1.2.2. Về mô hình tổ chức quản lý khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi . 15
1.2.2.1 Số lượng, loại hình các đơn vị quản lý thủy nông thuộc Nhà nước 15
1.2.2.2 Về loại hình hoạt động của doanh nghiệp: 20
1.2.2.3. Loại hình các đơn vị quản lý thủy nông cơ sở. 21
1.3. Một số kinh nghiệm về quản lý khai thác công trình thuỷ lợi trong và ngoài
nước . 21
1.3.1. Mô hình Nhà nước quản lý . 22
1.3.2. Mô hình Nhà nước và cộng đồng cùng quản lý 24
1.3.3. Mô hình Hội tưới quản lý 25
Kết luận chương 1 . 27
Chương 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ KHAI THÁC CÔNG
TRÌNH THUỶ LỢI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HƯNG YÊN . 28
2.1. Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội tỉnh Hưng Yên 28
2.1.1. Điều kiện tự nhiên 28
2.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội . 34
2.1.2.1. Tổ chức hành chính 34
2.1.2.2. Dân số và nguồn nhân lực 35
2.1.2.3 Nền kinh tế chung . 36
2.1.2.4 Đánh giá chung về thuận lợi và khó khăn . 37
2.1.3. Định hướng phát triển kinh tế xã hội 38


2.1.4. Những thuận lợi khó khăn chủ yếu đối với công tác quản lý khai thác công
trình thuỷ lợi 40
2.1.4.1. Thuận lợi 40
2.1.4.2. Khó khăn 41
2.2 Thực trạng về quản lý khai thác công trình thuỷ lợi tỉnh Hưng Yên 42
2.2.1. Hiện trạng công trình thuỷ lợi tỉnh Hưng Yên 42
2.2.2. Công tác quản lý khai thác công trình thuỷ lợi . 43
2.3. Những vấn đề đặt ra về cơ chế quản lý khai thác các công trình thuỷ lợi tỉnh
Hưng Yên 45
Kết luận chương 2 . 47
Chương 3 MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ
KHAI THÁC CÁC CÔNG TRÌNH THỦY LỢI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
HƯNG YÊN . 48
3.1. Mục tiêu, phương hướng đổi mới và hoàn thiện cơ chế quản lý khai thác công
trình thủy lợi tỉnh Hưng Yên . 48
3.1.1. Mục tiêu 48
3.1.2. Phương hướng đổi mới. 49
3.2. Những giải pháp chủ yếu để hoàn thiện cơ chế quản lý khai thác công trình
thuỷ lợi tỉnh Hưng Yên . 50
3.2.1. Nghiên cứu giải pháp mới, hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước về thủy lợi. 50
3.2.1.1. Phương án thành lập Cục thủy lợi 50
3.1.1.2. Phương án củng cố hoàn thiện bộ máy quản lý Nhà nước về thủy lợi và
nước sạch nông thôn hiện có. 51
3.2.2. Giải pháp hoàn thiện mô hình quản lý vận hành công trình thủy lợi 52
3.3. Đề xuất giải pháp thực hiện cơ chế quản lý khai thác công trình thủy lợi tỉnh
Hưng Yên 55
3.3.1. Phân cấp quản lý công trình thuỷ lợi 55
3.3.1.1 Qui trình bàn giao 63
3.3.1.2. Thành lập tổ chức thuỷ nông cơ sở 65


3.3.2. Giao nhiệm vụ từng ngành 66
3.3.3. Tiến hành đặt hàng quản lý khai thác công trình thuỷ lợi. 71
Kết luận chương 3 . 76
KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO 78



DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1: Các hình thức tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về quản lý khai
thác công trình thủy lợi ở cấp tỉnh 11
Bảng 1.2. Các hình thức tổ chức bộ máy quản lý Nhà nước về quản lý khai thác
công trình thủy lợi ở cấp huyện. 12
Bảng 1.3. Năng lực cán bộ khối quản lý Nhà nước ở cấp tỉnh 13
Bảng 1.4: Năng lực cán bộ khối quản lý Nhà nước ở cấp huyện 14
Bảng 1.5. Tổng hợp tổ chức khai thác công trình thủy lợi thuộc Nhà nước. 19
Bảng 2.1. Dân số tỉnh Hưng Yên phân theo huyện, thị năm 2008 35
Bảng 2.2. Cơ cấu GDP theo ngành kinh tế của tỉnh 37
Bảng 2.3. Dự báo dân số năm 2015 tỉnh Hưng Yên . 39


DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Sơ đồ tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về quản lý khai thác công
trình Thủy Lợi . 10
Sơ đồ 1.2: Mô hình quản lý thủy lợi của Hàn Quốc . 23
Sơ đồ 1.3: Sơ đồ tổ chức của Hội tưới Đài Loan 26
Sơ đồ 3.1: Mô hình Cục Thủy lợi quản lý Nhà nước về thủy lợi và nước sạch
nông thôn 51
Sơ đồ 3.2: Mô hình Chi Cục Thủy lợi quản lý Nhà nước về thủy lợi và nước
sạch nông thôn . 52
Sơ đồ 3.3: Mô hình quản lý hệ thống thủy lợi liên huyện 53
Sơ đồ 3.4: Mô hình tổ chức hợp tác dùng nước (Quản lý công trình trong phạm
vi một xã hoặc công trình nội đồng) 54



DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DN Doanh nghiệp
HTX Hợp tác xã
MTQG Mục tiêu Quốc gia
MTV Một thành viên
NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn
BĐKH Biến đổi khí hậu
TLP Thủy lợi phí
KTCTTL Khai thác công trình thủy lợi
TT 65
Thông tư số 65/2009/TT-BNNPTNT ngày 12/10/2009 của
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về Hướng dẫn tổ
chức hoạt động và phân cấp quản lý khai thác công trình
thủy lợi.
TNHH Trách nhiệm hữu hạn
TT 56
Thông tư số: 56/2010/TT-BNNPTNT ngày 01/10/2010
của Bộ Nông nghiệp & PTNT V/v quy định một số nội
dung trong hoạt động của các tổ chức quản lý, khai thác
công trình thuỷ lợi.
UBND Ủy ban nhân dân
XN Xí nghiệp

1



MỞ ĐẦU

1/ TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu (BĐKH), vấn đề nước đang trở nên hết sức
quan trọng không chỉ đối với phát triển kinh tế - xã hội, môi trường mà còn đe dọa
nền hòa bình an ninh thế giới. Nước là một trong những thách thức lớn nhất đối với
nhân loại trong thế kỷ 21. Việt Nam là nước nông nghiệp, nông nghiệp chiếm tỷ
trọng lớn quan trọng trong cơ cấu GDP và là nước xuất khẩu gạo đứng thứ 2 trong
số những nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới. Hưng Yên là tỉnh thuộc đồng bằng
sông Hồng là một trong 7 tỉnh trọng điểm kinh tế Bắc Bộ của cả nước, nông nghiệp
có vai trò quan trọng trong cơ cấu phát triển của tỉnh. Vì vậy thuỷ lợi có vai trò hết
sức quan trọng đối với sản xuất nông nghiệp và phòng chống giảm nhẹ thiên tai.
Thuỷ lợi giúp chuyển đổi cơ cấu cây trồng để nâng cao năng suất, chất lượng sản
phẩm nông nghiệp.
Nâng cao hiệu quả quản lý khai thác công trình thuỷ lợi là một yêu cầu cấp
thiết nhằm tiết kiệm nguồn tài nguyên nước, tiết kiệm chi phí quản lý vận hành
nhằm thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển góp phần xây dựng thành công mô
hình nông thôn mới theo nghị quyết 26 của Đảng.
Công tác quản lý khai thác công trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên hiện còn
nhiều bất cập, cụ thể là:
Đối với bộ máy quản lý nhà nước: Trên lý thuyết sở Nông nghiệp & PTNT,
mà cụ thể là Chi cục thuỷ lợi là đơn vị quản lý nhà nước về lĩnh vực thuỷ lợi trên
địa bàn tỉnh nhưng thực tế công tác quản lý khai thác công trình thuỷ lợi bị buông
lỏng, thiếu quản lý, giám sát ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ tưới, tiêu, ảnh
hưởng đến thời vụ và sản xuất nông nghiệp. Các Công ty quản lý KTCT TL hoạt
động độc lập, sự quản lý của nhà nước chưa sâu sát nên chi tiêu chưa thật đúng mục
đích, bố trí bộ máy hoạt động cồng kềnh, sử dụng lãng phí nước, chi phí điện năng,
nhiên liệu cao . Từ khi thực hiện chính sách miễn giảm thuỷ lợi phí diện tích tưới,




2



tiêu không ngừng tăng lên không lý giải được, số liệu thống kê báo cáo không sát
thực tế, coi thường cơ quan quản lý nhà nước. Ở nhiều địa phương còn xảy ra tình
trạng thất thoát nguồn thu thủy lợi phí, sử dụng nguồn thủy lợi phí sai mục đích, dẫn
đến nợ đọng kéo dài, không có khả năng chi trả.
Bộ máy tổ chức quản lý, vận hành khai thác công trình thủy lợi cũng được
phân chia theo nhiều hình thức. Ở những hệ thống thủy lợi lớn thì công ty KTCTTL
của nhà nước đảm nhận khâu tưới, tiêu nước từ công trình đầu mối đến đầu các
kênh cấp 3. Từ kênh cấp 3 trở vào đến mặt ruộng do đội thủy nông ở các HTX đảm
nhận điều tiết theo yêu cầu tưới, tiêu. Đối với những công trình thủy lợi nhỏ trạm
bơm điện có diện tích phục vụ nằm trong một xã hoặc một HTX thì được giao cho
chính quyền cấp xã hoặc Ban chủ nhiệm HTX đảm nhận, tự quản lý, vận hành và
thu thủy lợi phí theo sự thỏa thuận với các hộ nông dân. Từ đặc thù này, hầu hết các
cán bộ, công nhân thủy nông ở các HTX đều chưa được đào tạo chuyên môn nghiệp
vụ, cho nên vận hành công trình thủy lợi chưa đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật, lãng
phí điện do thất thoát nước; chưa phối hợp nhịp nhàng với các công ty KTCTTL
trong việc tưới, tiêu nên hiệu quả phục vụ chưa cao.
Từ khi nhà nước miễn giảm thuỷ lợi phí cho nông nghiệp, nguồn tiền cấp bù
TLP về cho các HTX khá lớn nhưng thiếu các văn bản hướng dẫn, quy định làm cơ
sở cho việc kiểm soát, thanh quyết toán nên lúng túng trong thực hiện. Vì vậy, sau
khi ngân sách cấp bù miễn TLP được chuyển về HTX thì việc chi tiêu này gần như
bị thả nổi, và thiếu sự kiểm soát của cơ quan nhà nước. Với cấp huyện thủ tục miễn
TLP rất rườm rà, phức tạp. Mặt khác, do thiếu các quy định, hướng dẫn cụ thể nên
sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý cấp huyện còn thiếu sự nhịp nhàng, gây khó
khăn trong quá trình cấp bù miễn TLP. Nguyên nhân chính được cho là cơ chế quản
lý chưa phù hợp. Nghiên cứu đề xuất hoàn thiện cơ chế quản lý để nâng cao hiệu
quả quản lý khai thác công trình thủy lợi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên là hết sức cần
thiết hiện nay. Vì vậy tôi đã chọn đề tài “ Hoàn thiện cơ chế quản lý để nâng cao
hiệu quả quản lý khai thác công trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên ” làm
luận văn thạc sỹ.

3



2/ MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý để nâng
cao hiệu quả khai thác công trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên
3/ ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Đối tượng cơ chế quản lý khai thác công trình thuỷ lợi.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, có kết hợp phân tích
ở các vùng miền khác để làm rõ thêm cơ sở lý luận và thực tiễn.
4/ CÁCH TIẾP CẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Trước hết phải coi nước là hàng hóa và công tác quản lý khai thác và bảo vệ
hệ thống công trình là một loại hoạt động cung cấp dịch vụ công do nhà nước quản
lý. Nhà nước (với vai trò chủ sở hữu, chịu trách nhiệm cung cấp hàng hóa dịch vụ
công thông qua cơ quan quản lý nhà nước về nước) là đại diện cho các hộ sử dụng
dịch vụ cấp nước với các công ty, tổ chức cung cấp dịch vụ cấp nước.
Phương pháp nghiên cứu:
+ Điều tra, thu thập số liệu: Từ nghiên cứu thực tiễn (thông qua khảo sát, đánh giá,
tổng kết hiện trạng quản lý), dùng cơ sở lý luận về khoa học để luận giải rõ các ưu
nhược điểm của cơ chế quản lý hiện nay và trên cơ sở đó đề xuất đổi mới, hoàn
thiện cơ chế quản lý thuỷ lợi (về tổ chức bộ máy, cơ chế vận hành, quản lý và các
mối quan hệ giữa các cấp, , v.v .) trên cả hai khía cạnh quản lý vĩ mô và vi mô
+ Các phương pháp và kỹ thuật tính toán, Luận văn sử dụng các phương pháp và
kỹ thuật như sau:
 Phương pháp phân tích thống kê được sử dụng trong thu thập, phân tích xử lý các
số liệu.
 Phương pháp phân tích so sánh được sử dụng trong đánh giá để đưa ra các kết
luận và nhận định về các vấn đề nghiên cứu.
 Phương pháp điều tra, khảo sát áp dụng khi thu thập thông tin về mô hình mẫu.
 Phương pháp tư duy logic, tư duy trừu tượng và duy vật biện chứng được sử

4



dụng trong các phân tích và đánh giá để đưa ra những nhận định và đề xuất.
5/ CÁC KẾT QUẢ DỰ KIẾN ĐẠT ĐƯỢC
- Cơ sở dữ liệu về thực trạng quản lý khai thác hệ thống công trình thuỷ lợi;
- Đề xuất đổi mới cơ chế quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các công
trình thuỷ lợi trên địa bàn tỉnh Hưng Yên.
6/ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Từ các vấn đề đã được trình bày ở trên sẽ hình thành nội dung nghiên cứu.
Những nội dung này được thể hiện trong bố cục của luận văn như sau: