Thạc Sĩ Hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên

LUẬN VĂN THẠC SỸ
NĂM 2011

MỤC LỤC
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu . 2
3.1. Đối tượng nghiên cứu . 2
3.2. Khách thể nghiên cứu 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu . 3
5. Giả thuyết khoa học . 3
6. Phương pháp nghiên cứu 3
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: 3
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn . 3
6.2.1. Phương pháp quan sát. 3
6.2.2. Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn, trò chuyện. 3
6.2.3. Phương pháp điều tra 4
6.2.4. Phương pháp khảo nghiệm 4
6.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm . 4
6.2.6. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia . 4
6.2.7. Phương pháp bổ trợ . 4
7. Phạm vi nghiên cứu 4
8. Cấu trúc luận văn . 5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÌNH THÀNH KỸ NĂNG TƯ
VẤN CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM 6
1.1 Lịch sử vấn đề nghiên cứu . 6
1.2 Các khái niệm công cụ . 8
1.2.1. Khái niệm kỹ năng 8
1.2.2. Khái niệm tư vấn 9
1.2.3. Hình thành kỹ năng tư vấn . 11
1.3 Những vấn đề cơ bản về hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP - ĐHTN . 12
1.3.1 Đặc điểm tâm lý của sinh viên Sư phạm . 12
1.3.2 Mục đích của hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP . 14
1.3.3 Nội dung, nguyên tắc hình thành các kỹ năng tư vấn cho sinh
viên trường ĐHSP 15
1.3.3.1. Các kỹ năng tư vấn cơ bản cần hình thành cho sinh viên 15
1.3.3.2. Nội dung tư vấn cần trang bị cho cho sinh viên trường ĐHSP . 16
1.3.3.3 Nguyên tắc hình thành các kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP 23
1.3.4 Các phương pháp và hình thức hình thành kỹ năng tư vấn
cho sinh viên trường ĐHSP . 24
1.3.4.1 Phương pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên . 24
1.3.4.2 Hình thức hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP . 30
1.4 Các yếu tố ảnh hưởng tới hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP . 32

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 . 34
Chương 2. THỰC TRẠNG HÌNH THÀNH KỸ NĂNG TƯ VẤN CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐHSP - ĐHTN . 35
2.1 Một vài nét về khách thể nghiên cứu . 35
2.2. Thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN . 36
2.2.1. Nhận thức của cán bộ giảng viên và sinh viên về hình thành
kỹ năng tư vấn cho sinh viên 36
2.2.2. Thực trạng nội dung hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh
viên trường ĐHSP- ĐHTN 43
2.2.2.1. Thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên qua
thông hoạt động dạy học . 45
2.2.2.2 Thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên qua
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp . 50
2.2.3. Thực trạng kỹ năng tư vấn của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN . 52
2.2.4. Những nguyên nhân khách quan và chủ quan của thực trạng 55
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 . 56
Chương 3. BIỆN PHÁP HÌNH THÀNH KỸ NĂNG TƯ VẤN CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐHSP - ĐHTN 58
3.1. Một số nguyên tắc xây dựng biện pháp hình thành kỹ năng tư
vấn cho sinh viên 58
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích trong quá trình hình
thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên . 58
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa vai trò chủ đạo của
giảng viên với việc phát huy tính tự giác, tính tích cực, tính
chủ động, độc lập sáng tạo của sinh viên trong quá trình
hình thành kỹ năng tư vấn . 59
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa hình thành kỹ năng
tư vấn cho sinh viên với thực tiễn giáo dục phổ thông, với
gia đình và xã hội 61
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất giữa tính vừa sức chung
với tính vừa sức riêng trong quá trình hình thành kỹ năng tư
vấn cho sinh viên . 63
3.2. Các biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên 65
3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ giáo viên và sinh viên về
tầm quan trọng của kỹ năng tư vấn trong hoạt động dạy học
và giáo dục học sinh 65
3.2.2. Tạo môi trường tư vấn, hỗ trợ thuận lợi giúp sinh viên trải
nghiệm hình thành kỹ năng tư vấn 67
3.2.3. Hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên thông qua hoạt
động dạy học các môn học chiếm ưu thế 70
3.2.4. Hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên thông qua hoạt
động GDNGLL 72
3.2.5. Biên soạn tài liệu hướng dẫn tổ chức thực hiện việc hình
thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên . 75
3.2.6. Phối kết hợp giữa giảng dạy các môn NV và rèn luyện
NVSPTX nhằm nâng cao hiệu quả của việc hình thành kỹ
năng tư vấn 76
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất . 77
3.3 Khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp . 78
3.3.1 Mục đích khảo nghiệm: 78
3.3.2 Phạm vi và nội dung khảo nghiệm: 78
3.3.3 Phương pháp khảo nghiệm 78
3.3.4 Kết quả khảo nghiệm . 79
3.3.4.1.Về sự cần thiết của các biện pháp . 79
3.3.4.2 Về tính khả thi của các biện pháp 81
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 . 83
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 84
1. Kết luận 84
2. Khuyến nghị . 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO . 86
PHỤ LỤC . 88

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1. Lý do chọn đề tài
Chất lượng giáo dục phụ thuộc vào năng lực và trình độ chuyên môn
được đào tạo của nhà giáo, đứng trước những yêu cầu của thời kỳ hội nhập
quốc tế và khu vực đã đặt ra cho người thầy giáo những cơ may và thách
thức, những yêu cầu ngày càng cao về năng lực chuyên môn và trình độ
nghiệp vụ sư phạm. Trước yêu cầu phát triển của nghề nghiệp đòi hỏi giáo
viên không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn phải thành thạo về kỹ năng nghề
nghiệp và các kỹ năng bổ trợ như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng thích ứng, kỹ
năng hướng dẫn và tư vấn tâm lý cho học sinh.
Trong những năm qua hệ thống các trường Sư phạm tiến hành đào tạo
giáo viên cho cả nước đã đáp ứng được những mục tiêu đặt ra, tuy nhiên về
chất lượng cần phải nhìn nhận một cách khách quan và thực tế hơn bởi có
một số lượng đông sinh viên tốt nghiệp còn thiếu tự tin khi đứng trước vấn đề
của cuộc sống, khả năng giao tiếp, thuyết trình trước đám đông còn kém, sinh
viên chưa có kỹ năng chăm sóc tâm lý và thuyết phục cảm hóa người học vì
vậy dẫn tới chất lượng giáo dục phổ thông chưa cao. Từ thực tế yêu cầu của
xã hội đòi hỏi các trường Sư phạm ngoài việc trang bị cho sinh viên hệ thống
kỹ năng dạy học, giáo dục cần phải hình thành và phát triển ở sinh viên các kỹ
năng mềm như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng hướng dẫn, tư vấn, chăm sóc tâm
lý học sinh, kỹ năng xác định giá trị ngầm định của bản thân, kỹ năng theo
đuổi mục tiêu, kỹ năng hoạt động xã hội vv Bởi nhờ có hệ thống kỹ năng
trên mà người giáo viên mới có thể vận dụng tri thức một cách thành công và
hiệu quả, những kỹ năng dạy học và giáo dục mới được phát huy tác dụng.
Trong các kỹ năng đó kỹ năng tư vấn có một vai trò vô cùng quan trọng.
Thực tế cho thấy chương trình đào tạo, nội dung và phương pháp đào
tạo hiện nay ở các trường Sư phạm quá coi trọng việc trang bị kiến thức thiếu
quan tâm đến việc phát triển kỹ năng dạy học, kỹ năng giáo dục học sinh đặc
biệt là chưa quan tâm đến phát triển hệ thống kỹ năng bổ trợ cho kỹ năng dạy
học và kỹ năng giáo dục đó là kỹ năng mềm cho sinh viên, hơn nữa trong
những năm gần đây do chính sách thu hút phần lớn sinh viên thi vào các
trường sư phạm là sinh viên có đầu vào thấp hơn một số trường đại học như
Kinh tế quốc dân, Ngân hàng, Bách khoa, Ngoại thương, Ngoại Giao vv . và
trong số đó lại có nhiều sinh viên được xuất thân từ nông thôn họ hạn chế về
giao tiếp và kỹ năng hòa nhập, kỹ năng hoạt động xã hội vv . Vì vậy sau khi
tốt nghiệp nhận công tác ở trường phổ thông, sinh viên tỏ ra lúng túng trong
giao tiếp, gặp khó khăn khi triển khai tổ chức hoạt động cho người học và xử
lý các mối quan hệ với học sinh, phụ huynh và đồng nghiệp vv Xuất phát từ
những lý do trên, chúng tôi chọn vấn đề nghiên cứu:
“Hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường Đại học Sư phạm -
Đại học Thái Nguyên”
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên và
khảo sát thực trạng kỹ năng tư vấn của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN từ đó
đề xuất một số biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn của sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường ĐHSP - ĐHTN
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
4.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP
4.2. Khảo sát thực trạng quá trình hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh
viên trường ĐHSP - ĐHTN
4.3. Xây dựng một số biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh
viên trường ĐHSP - ĐHTN
5. Giả thuyết khoa học
Hiệu quả của hoạt động dạy học và giáo dục của giáo viên ở trường phổ
thông và trường chuyên nghiệp phụ thuộc vào một phần kỹ năng tư vấn của
giáo viên cho hoạt động học tập, rèn luyện của học sinh. Nếu xây dựng được
hệ thống các biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường ĐHSP
- ĐHTN sẽ nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên hiện nay.
6. Phương pháp nghiên cứu
Để nghiên cứu đề tài này chúng tôi tiến hành sử dụng các phương pháp
nghiên cứu sau:
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
Đọc và phân tích, hệ thống hoá, khái quát hoá những tài liệu liên quan
đến đề tài, nhằm xây dựng hệ thống lý luận về kỹ năng tư vấn.
6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.2.1. Phương pháp quan sát.
Chúng tôi tham gia dự các buổi sinh hoạt, tọa đàm, giờ thực hành thí
nghiệm để quan sát hoạt động của sinh viên và giáo viên.
6.2.2. Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn, trò chuyện.
Chúng tôi tiến hành đàm thoại, trao đổi cùng với sinh viên, giáo viên
nhằm tìm hiểu thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn của sinh viên trường
ĐHSP - ĐHTN
6.2.3. Phương pháp điều tra
Chúng tôi tiến hành điều tra bằng ankét với hệ thống câu hỏi đóng và
mở, để khảo sát thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn của sinh viên ở trường
ĐHSP - ĐHTN, thăm dò ý kiến của giảng viên và sinh viên về việc phát triển
kỹ năng tư vấn cho sinh viên trong tình hình hiện nay.
6.2.4. Phương pháp khảo nghiệm
Chúng tôi sử dụng phương pháp khảo nghiệm để kiểm nghiệm tính khả
thi, tính khoa học của biện pháp đã đề xuất.
6.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
Chúng tôi tiến hành trao đổi kinh nghiệm hình thành, phát triển kỹ năng
tư vấn với các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và của bản thân.
6.2.6. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Chúng tôi tiến hành tham khảo ý kiến của các Giáo sư, Tiến sĩ, các nhà
quản lý giáo dục, các chuyên gia tư vấn về kỹ năng tư vấn.
6.2.7. Phương pháp bổ trợ
Chúng tôi đã sử dụng các phương pháp thống kê toán học để xử lý kết
quả nghiên cứu nhằm tăng mức độ tin cậy cho đề tài.
7. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện và thời gian nghiên cứu có hạn, tác giả luận văn chỉ tiến
hành nghiên cứu kỹ năng tư vấn học tập, tư vấn tình cảm và các vấn đề về
ứng xử giao tiếp. Tác giả khảo sát trên 8 lớp của sinh viên năm thứ 3 trường
ĐHSP - ĐHTN và giảng viên giảng dạy, cán bộ quản lý của nhà trường về kỹ
năng tư vấn của sinh viên và thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh
viên qua hoạt động dạy học.
8. Cấu trúc luận văn
Luận văn ngoài phần những vấn đề chung, kết luận và khuyến nghị
luận văn gồm 3 chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận về hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên
trường ĐHSP
Chương 2: Thực trạng hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường
ĐHSP - ĐHTN
Chương 3: Biện pháp hình thành kỹ năng tư vấn cho sinh viên trường
ĐHSP - ĐHTN