Tiến Sĩ Hiệu quả hoạt động đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
NĂM 2012


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
DANH MỤC VIẾT TẮT V
DANH MỤC Sơ ĐÓ, BANG BIẺU vi
DANH MỤC HỈNH VẼ vi
LỜI NÓI ĐÀU 1

CHƯƠNG 1: NHỮNG VÁN ĐẺ LÝ LUẬN cơ BÀN VẺ HIỆU QUÀ HOẠT ĐỘNG ĐÀU Tư CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ 14
1.1. Tồng quan về doanh nghiệp bào hiểm phi nhân thọ 14
1.1.1. Khái niêm doanh nghiệp bảo hiềm phi nhân thọ 14
1.1.2. Các hoat động chủ yếu của doanh nghiệp bảo hiềm phi nhân thọ 17
1.1.3. Đạc điểm hoạt đông của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ 19
1.1.4. Mô hinh hỏa mối quan hệ giữa các hoạt động cùa doanh nghiệp bảo
hiềm phi nhân tho 28
1.1.5. Vai trò của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ 29
1.2. Hiệu quà hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bão hiểm phi
nhân thọ 33
1.2.1. Hoạt động đầu tư của doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ 33
1.2.2. Hiệu quả đầu tư của các doanh nghiệp bảo hiềm phi nhân tho 49
1.2.3. Các mô hình được sừ dung đề đánh giả hiêu quả đầu tư của các doanh
nghiệp bảo hiềm phi nhân thọ 53
1.3. Các nhân tố ành hường tới hiệu quà đầu tư của các doanh nghiệp
bào hiềm phi nhân thọ 59
1.3.1. Các nhân tố vi mô 59
1.3.2. Các nhân tồ vĩ mô 63
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 66

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ ĐÀU Tư CỬA CÁC DOANH
NGHIỆP BẢO mẺM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM 67
2.1. Khái quát về sự phát triển của thị trường bão hiềm phi nhân thọ Việt Nam và vấn đề huy động vốn đầu tư của DNBH phi nhân thọ Việt Nam 67
2-1.1 Khái quát V ê sư phát triển của thi trường b ảo hiềm phi nhân thọ V lệt Nam 67
2.1.2. Vấn đề huy động vốn đẩu tư của các DNBH phi nhằn thọ Việt Nam 70
2.2. Thực trạng hiệu quà hoạt động đầu tư của các DNBH phi nhân thọ
Việt Nam năm 2007- 2011 85
2.2.1. Thực trạng tổng vốn đâu tư của cảc DNBH phi nhân thọ Việt Nam 85
2.2.2. Thực trạng cơ cấu danh mục đâu tư của các DNBH phi nhân thọ
Việt Nam 95
2.2.3. Thực trạng hiệu quả hoạt động đẩu tư của các DNBH phi nhân thọ Việt
Nam năm 2007-2011 97
2.3. Đánh giá thưc trạng hiệu quả hoạt động đâu tư của các doanh nghiệp
bảo hiềm phi nhân thọ Việt Nam 122
2.3.1. Kết quả 122
2.3.2. Hạn chể và nguyên nhân 128
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 138

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUÀ HOẠT ĐỘNG ĐÀU Tữ
CỦA CÁC DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM PHI NHÂN THỌ VIỆT NAM 139
3.1. Cơ hội và thách thức của Việt Nam trong phát triền kinh tế - xã hội
trong giai đoạn tới 139
3.1.1. Bối cành quốc tể và trong nước 139
3.1.2. Cơ hội và thách thức trong phát tnền kinh tể - xã hội của Việt Nam giai
đoạn tới 142
3.2. Cơ hội và thách thức đối với ngành bão hiềm Việt Nam nói chung
và thị trường bảo hiểm phi nhân thọ nói riêng 146
3.2.1. Những cơ hội 146
3.2.2. Những thách thức 148
3.3. Định hướng hoạt động đầu tư đối với các doanh nghiệp bão hiểm
phi nhân thọ Việt Nam 153
3.3.1. Đinh hướng phát triền thi trường bảo hiềm nói chung vã thị trường bảo
hiềm phi nhân tho Vlệt Nam nói riêng 153
3.3.2. Đinh hướng hoat động đâu tư đối VỠ1 các doanh nghiệp bảo hiểm phi
nhân tho Việt Nam 154
3.4. Giải pháp nâng cao hiệu quà hoạt động đầu tư của doanh nghiệp
bào hiểm phi nhân thọ Việt Nam 155
3.4.1. Nhóm giải pháp VI mô 156
3.4.2. Nhóm giải pháp vĩ mô 173
3.4.3. Lộ trinh thực hiện các giải pháp để nâng cao hiệu quả hoạt đông đâu tư
của các doanh nghiệp bảo hiềm phi nhân tho Vlệt Nam 179

KẾT LUẬN 181
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN cứu KHOA HỌC 182
DANH MỤC TẢI LIỆU THAM KHẢ o 183
PHỤ LỤC


LỜI NÓI ĐÀU
1. Lý do chọn ctê tài
Cùng với sự phát triền của nên kinh tê, ngànli bào hiểm Việt Nam cũng đang trên cià trở thành một ngành kinh tẻ vững mạnli, đóng vai trò đảm bảo sự ồn định của nên sản xuât xã hội và trở thành một kênh huy dộng vôn lớn cho nền kinh te.
Do đặc thủ liêng của hoạt động kiiili doanh bảo hiểm là có chu trình kiiili doanh (tào ngược, nghĩa là các (loanh nghiệp bảo hiểm sẽ có doanh thu trước (từ việc nhận phí bào hiềm) ròi thực hiện việc bôi thường hay chi trả tiên bào hiểm sau nêu lủi 10 hay sự kiện bào hiềm xảy ra. Vì vậy, trong một klioàng thời gian nliât định, nguôn thu này sẽ không dùng hêt đe bôi thường hay chi trả ngay nên các doanh nghiệp bảo hiểm có the sì? (lụng nguôn phí này để đàu tu nhăm tăng khá năng chi trả, bòi thường bào hiểm hay thực hiện giảm phí, cũng nhu gia tăng quyên lợi khác cho bên mua bảo hiểm, qua đó sẽ giúp cho các doanh nghiệp bào hiềm nàng cao năng lục cạnh tranh và làm gia tăng thu nhập của các doanh nghiệp bào hiềm.
Mỗi nhà đâu tư klii góp vòn đe thànli lập doanh nghiệp bào hiểm đẻu nhận thức, có hai hoạt động được thục hiện song song trong doaiih nghiệp bảo hiểm đó là hoạt động kinh doanh bào hiểm và hoạt dộng đâu tu. Đỏi với doanh nghiệp bảo hiềm phi nhân thọ, vi các hợp dông bảo hiểm có kỳ hạn ngăn (trong vòng một năm) nên tính tương thích của hai hoạt động này càng được the hiện rẵt lõ. Như vậy, đe duy trì và phát triển, các doanh nghiệp bào hiểm nói liêng và các doanh nghiệp bào hiểm phi nhân thọ nói chung càn đặt hai hoạt động này trong một tồng thể hoàn chỉnh và thục hiện một cách khoa học, vì điêu này sẽ thể hiện tính chuyên nghiệp của (loanh nghiệp bào hiểm.
Ngoài ra, vàn đê đảm bảo kliả năng thanh toán cũng hèt sức quan trọng đòi với các doanh nghiệp bảo hiểm. Đứng trên góc độ quản lý Nhà nước, việc giám sát khả năng thanh toán của các doanli nghiệp bảo hiểm sẽ được thục hiện theo đủng quy định của luật pháp nhăm đảm bảo sự ổn định của các hoạt động trong nên kinh tè nói chung. Các quy ctịiih pháp luật này phải được xày dụng dựa hên sự tham khảo các quy địiứi quôc tê, đông thời phải đảm bảo tínli khoa học và phù hợp với môi trường của Việt Nam. Hiện nay, các thị trường bảo hiểm phát hiển trẽn tliè giới đêu dựa vào khung giám sát chung (Solvency ). Đổi với các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam hiện nay, việc giám sát kliả năng thanh toán chủ yêu sẽ dựa vào biên klià năng thanh toán tôi tliiểu . Và biên kliả năng thanh toán cho biết mức độ cliịu đựng rủi 10 của các doanh nghiệp bảo hiềm trong trường hợp có rủi 10 xảy ra khiên chi plú bôi thường lớn mức dự phòng. Chính vi thê, để đáp ứng biên khả năng thanh toán ờ một mức độ nliàt định tlù doanh nghiệp càn pliải có một mức vôn chủ sở hữu tôi thiểu (điêu này phù hợp với Solvency) và cân đảm bảo (lanli mục đâu tư của mìnli đạt được một múc tỷ suât lợi nhuận nào đó. Cà hai điêu này dẫn đến sự gia tăng mức chênh lệch giữa tổng tài sản và tổng nợ . Do đó, nguồn vòn đâu tư của doanli nghiệp bảo hiềm sẽ phụ thuộc nhiêu vào lượng vôn chủ sờ hữu huy động được và việc tiên hành các hoạt động đâu tư trên tồng vỏn đàu tư của các doanh nghiệp bảo liiểm sẽ ảnh hường đên việc đảm bảo kliả năng thanh toán của doanh nghiệp bảo liiểm.
Nhu vậy, việc đánh giá hiệu quà hoạt động đàu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm là lièt súc cân tliiêt. Việc đánh giá này phải dựa trên cơ sở của các
nguyên tãc đàu tu phủ hợp với dặc thù hoạt động của cloanli nghiệp bào hiểm. Klii đánh giá hiệu quả hoạt động đâu tư của các doanh nghiệp bào hiềm, có hai vân đẻ liẻn quan nồi lẻn càn xem xét: thứ nhât, các quy định pháp luật vê hoạt động đâu tư của doanh nghiệp bảo hiểm; thứ hai, vân đẻ huy dộng và sử dụng nguôn VÔI1 đâu tu của doanh nghiệp bảo hiềm. Nêu xem xét đánh giá hiệu quả hoạt động đâu tư của doanh nghiệp bào hiểm một cách đày đủ hơn từ các góc độ thì ngoài việc dua ra được các biện pháp nâng cao hiệu quà hoạt động đàu tư của doanh nghiệp bảo hiểm, chúng ta còn có the chỉ ra được những địnli hướng cơ bàn để phát hiền thị trường bảo hiềm.
Do hoạt dộng bào hiềm nhân thọ và phi nhân thọ găn liên vói những đặc điểm hoạt động kinh doanli liêng nên hoạt động đâu tu của các doanh nghiệp bảo hiểm nliân thọ và phi nhàn thọ sẽ có những dặc thù và yêu câu liêng. Trong luận án này, tác giả sẽ đi sâu nghiên cứu hiệu quả hoạt động đàu tư của doanh nghiệp bào hiềm phi nhân thọ đe góp phàn trả lời câu hỏi còn chua được trả lời thỏa dáng trong hiện nay: Làm thỉ nho đề nâng cao hiệu quà đầu tư của các doanh nghiệp hão hiềm phi nhãn thọ Việt Natti?

2. Mục tiêu, ctôi tượng và phạm vi ngliỉên cứu của luận án
Mục tiêu của luận án:
Khái niệm hiệu quả hoạt động đàu tu của DNBH cho đèn nay vẫn chua được xác định với các tiêu chí rõ ràng. Nliỉn clning, không có sự phàn biệt giữa khái niệm hiệu quả hoạt dộng đâu tu của DNBH vói các DN khác. Tại Việt Nam, khái niệm hiệu quả hoạt động đàu tu của một DN nói chung vẫn chỉ xoay quanh vàn đẻ càn đạt được tỷ suẳt lợi nhuận đâu tư cao. Trong klii đó theo nhu lý thuyêt tài chínli, đâu tư hiện đại càn xem xét hoạt động đâu tư dưới góc độ lợi nhuận cti đỏi với rủi ro. Và mỗi yêu câu đâu tu của một nhà đàu tư còn kèm theo những đặc điểm riêng do đặc thù của hoạt động đàu tu, do quan điềm của nhà đàu tu hình thànli nên. Vì vậy, muôn đánh giá hiệu quả
hoạt động đàu tư của DNBH nói chung và DNBH phi nliân thọ nói riêng càn xây dựng kliái niệm hiệu quả hoạt động đàu tu với nguyên tăc, tiêu chí phù hợp với đặc thù của ngành kinli doanh bảo hiếm. Trên cơ sả khái niệm hiệu quả hoạt động đâu tu đã được hình thàiiỉi một cách khoa học, cân vận dụng các phương pháp tínli toán, nghiên cứu trong tài cliính hiện đại để đánh giá hiệu quả hoạt động đâu tư của DNBH. Đe nghiên cứu một cách hệ thòng và sâu săc, luận án sẽ đi vào vân đê hiệu quà hoạt động đàu tư của DNBH phi nhàn thọ.Vì giữa DNBH nhân thọ và phi nhân thọ có sự khác biệt đáng ke trong đặc điểm hoạt động kinh doanh, do sự khác biệt vè kỳ hạn của hợp đông bảo hiểm, đôi tượng bảo hiểm . Chính vỉ vậy, luận án đặt ra các mục tiêu sau:
- Hệ thông hóa lý thuyết vê hiệu quả hoạt động đâu tư của doanli nghiệp bảo hiểm phi nhàn thọ
- Phàn tích thực trạng hiệu quả hoạt động đàu tu của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhàn thọ Việt Nam
- Đê xuât hệ thông các giải pháp nhăm nâng cao hiệu quả hoạt động đàu tư của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ Việt Nam
Đôi tượng nghiên cứu:
Hiệu quà hoạt động đâu tu của các doanli nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ.
Phạm Vỉ nghiên cứu:
Hiệu quả hoạt động đàu tư tài chính của các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhàn thọ Việt Nam giai đoạn 2007 đèn 2011.