Tiến Sĩ Hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .i
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .vi
DANH MỤC CÁC MÔ HÌNH .vii
DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ viii
DANH MỤC CÁC BẢNG .ix

PHẦN MỞ ĐẦU . 1

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HIỆU QUẢ DỰ ÁN ĐẦU TƯ BẰNG VỐN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 10
1.1. Tổng quan về dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 10
1.1.1. Hoạt động đầu tư 10
1.1.1.1. Khái niệm đầu tư 10
1.1.1.2. Khái niệm vốn đầu tư . 12
1.1.2. Dự án đầu tư . 16
1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm dự án đầu tư 16
1.1.2.2. Sự cần thiết phải tiến hành các hoạt động đầu tư theo dự án . 18
1.1.2.3. Phân loại dự án đầu tư . 20
1.1.3. Dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 22
1.1.3.1. Khái niệm và đặc điểm dự án đầu tư bằng vốn NSNN 22
1.1.3.2. Chu kỳ dự án đầu tư bằng vốn NSNN 24
1.2. Hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN 26
1.2.1. Khái niệm hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 26
1.2.2. Các phương pháp đánh giá hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn Ngân sách Nhà nước 28
1.2.3. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 33
1.2.3.1. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả tài chính 34
1.2.3.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế xã hội 35
1.3. Nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 47
1.3.1. Nhóm nhân tố môi trường vĩ mô . 49
1.3.1.1. Môi trường chính trị 49
1.3.1.2. Môi trường pháp lý . 50
1.3.1.3. Môi trường kinh tế vĩ mô 50
1.3.1.4. Môi trường văn hóa xã hội 52
1.3.1.5. Môi trường tự nhiên và nguồn tài nguyên thiên nhiên có thể khai thác cho việc thực hiện dự án 53
1.3.2. Nhóm nhân tố môi trường tác nghiệp của dự án đầu tư . 53
1.3.2.1. Quản lý dự án đầu tư . 53
1.3.2.2. Các cơ quan quản lý dự án đầu tư . 56
1.3.2.3. Các tổ chức trực tiếp thực hiện dự án 56
1.4. Kinh nghiệm quốc tế về nâng cao hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN 57
1.4.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc về quản lý dự án đầu tư công 58
1.4.2. Kinh nghiệm về hình thức hợp tác công tư (PPP) trong đầu tư công 61
1.4.3. Những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam . 62

CHƯƠNG 2 .THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ DỰ ÁN ĐẦU TƯ BẰNG VỐN NSNN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG . 63

2.1. Những đặc điểm kinh tế chính trị xã hội ảnh hưởng đến các dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang 63
2.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên 63
2.1.1.1. Vị trí địa lý . 63
2.1.1.2. Điều kiện tự nhiên . 64
2.1.1.3. Tài nguyên thiên nhiên 64
2.1.2. Đặc điểm kinh tế xã hội 66
2.1.3. Khái quát về công tác quản lý dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang . 67
2.2. Thực trạng hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang 73
2.2.1. Vốn đầu tư của dự án 73
2.2.1.1. Vốn đầu tư dự án 73
2.2.1.2. Vốn đầu tư của dự án bằng ngân sách nhà nước 76
2.2.2. Thực trạng hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN . 81
2.3. Đánh giá hiệu quả các dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang 86
2.3.1. Những kết quả đã đạt được . 87
2.3.1.1. Thu hút đầu tư của các dự án ngoài ngân sách tăng mạnh, huy động được các nguồn lực cho phát triển kinh tế trên địa bàn tỉnh . 87
2.3.1.2. Một số dự án đầu tư đã tác động tốt góp phần bảo vệ môi trường 88
2.3.1.3. Tác động của dự án đầu tư đến tăng thu ngân sách 90
2.3.1.4. Tác động của dự án đầu tư đến cơ sở vật chất kỹ thuật của nền kinh tế và xây dựng cơ sở hạ tầng KT-XH, ổn định đời sống nhân dân. . 90
2.3.2. Hạn chế 92
2.3.2.1.Tác động của dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa nhiều đến tăng trưởng kinh tế 92
2.3.2.2. Tác động của dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa mạnh đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế 96
2.3.2.3. Tác động dự án đầu tư bằng vốn NSNN đến tạo việc làm cho người lao động chưa cao. 98
2.3.2.4. Tác động của dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa nhiều đến việc tăng cường kim ngạch xuất nhập khẩu . 101
2.3.2.5. Tác động của dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa nhiều đến nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm . 102
2.3.2.6. Tác động chưa nhiều của dự án đầu tư bằng vốn NSNN đối với việc phát triển kinh tế ở các vùng khó khăn 103
2.3.2.7. Tác động của một số dự án đầu tư bằng vốn NSNN đối với môi trường chưa tốt. 106
2.3.3. Nguyên nhân hạn chế 107
2.3.3.1. Nguyên nhân khách quan 108
2.3.3.2. Nguyên nhân chủ quan 111

CHƯƠNG 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DỰ ÁN ĐẦU TƯ BẰNG VỐN NSNN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC GIANG 120

3.1. Định hướng đầu tư phát triển từ nguồn vốn NSNN trong 5 năm 2011-2015 của tỉnh Bắc Giang . 120
3.1.1. Định hướng và mục tiêu phát triển KT-XH giai đoạn 2011-2015 . 120
3.1.1.1. Quan điểm chủ đạo phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2011-2015. . 121
3.1.1.2. Mục tiêu tổng quát 122
3.1.1.3. Nhiệm vụ cụ thể . 122
3.1.1.4. Các mục tiêu kinh tế chủ yếu 126
3.1.2. Định hướng đầu tư phát triển 127
3.1.2.1. Định hướng đầu tư phát triển chung 127
3.1.2.2. Định hướng đầu tư một số ngành, lĩnh vực chủ yếu 128
3.2. Định hướng công tác quản lý dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh Bắc
Giang giai đoạn 2011-2015. 133
3.2.1. Dự báo các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh Bắc Giang . 133
3.2.1.1. Xu thế tái đầu tư công . 133
3.2.1.2. Xu thế công nghiệp hóa trên địa bàn tỉnh Bắc Giang 134
3.2.1.3. Xu thế phát triển, những tác động và khả năng ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ mới đối với công tác quản lý dự án đầu tư 135
3.2.2. Các mục tiêu quản lý dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh
Bắc Giang giai đoạn 2011 – 2015 . 136
3.2.2.1. Về vốn đầu tư cho các dự án bằng NSNN . 136
3.2.2.2. Về các dự án đầu tư bằng vốn NSNN: . 137
3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang . 138
3.3.1. Cải cách sửa đổi bổ sung văn bản chính sách, cách thức quản lý trong quá trình đầu tư . 139
3.3.2. Đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch xây dựng và tăng cường quản lý đầu tư xây dựng theo quy hoạch 143
3.3.3. Hoàn thiện quy trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư 144
3.3.4. Đổi mới công tác quản lý vốn của các dự án đầu tư 146
3.3.4.1 Đổi mới cơ chế quản lý đầu tư dự án sử dụng vốn nhà nước 146
3.3.4.2. Đổi mới công tác kế hoạch hoá vốn đầu tư dự án 147
3.3.4.3. Phân cấp trong quản lý nguồn vốn dự án đầu tư bằng ngân sách nhà nước 149
3.3.5. Hoàn thiện công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát của nhà nước trong các dự án đầu tư . 150
3.3.6. Kiện toàn và nâng cao chất lượng công tác giao nhận thầu . 152
3.3.7. Hoàn thiện công tác điều hành triển khai thực hiện dự án đầu tư 154
3.3.7.1. Kiện toàn công tác quản lý đền bù, giải phóng mặt bằng xây dựng . 154
3.3.7.2. Củng cố và tăng cường công tác quản lý định mức, đơn giá, dự toán và chi phí xây dựng 155
3.3.8. Nâng cao hiệu quả hoạt động của Tư vấn điều hành dự án 156
3.4. Kiến nghị 158
KẾT LUẬN 160

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 163
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 164
PHỤ LỤC 170

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài luận án

Đầu tư phát triển có vai trò hết sức to lớn trong việc thúc đẩy kinh tế xã hội ở mỗi quốc gia, mỗi ngành, mỗi địa phương, nó là nền tảng của tăng trưởng và phát triển bền vững. Mặt khác, trong nền kinh tế thị trường một câu hỏi đặt ra là: Trong điều kiện nguồn lực có hạn, làm thế nào để dẫn dắt nền kinh tế đi theo đúng định hướng của kế hoạch và hiệu quả kinh tế cao nhất. Thực tiễn kinh tế thị trường ở các nước phát triển cũng như thực tế hơn 20 năm đổi mới ở Việt Nam đã khảng định rằng: Công cụ sử dụng nguồn lực có hiệu quả nhằm đạt được mục tiêu kinh tế của kế hoạch định hướng là các chương trình và dự án phát triển kinh tế xã hội, nói cách khác chương trình và dự án là những công cụ đặc thù của kế hoạch, nhằm đưa kế hoạch vào thực tế của cuộc sống thị trường. Ở nước ta trong những năm qua, Nhà nước đã dành trên 30% chi ngân sách nhà nước cho lĩch vực đầu tư thông qua các dự án nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng và phát triển kinh tế cả nước nói chung, vùng miền và các tỉnh nói riêng. Nhưng lãng phí, thất thoát, tiêu cực làm cho hiệu quả đầu tư thu được từ các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước chưa cao, đang là những vấn đề nóng bỏng được cả xã hội quan tâm. Trong nhiều năm qua cũng như hiện nay không ít ý kiến cho rằng thất thoát lãng phí vốn đầu tư trong các dự án sử dụng vốn ngân sách là rất lớn.
Mặt khác, dự án có vai trò rất quan trọng đối với các chủ đầu tư, các nhà quản lý và tác động trực tiếp tới tiến trình phát triển kinh tế xã hội. Nếu không có dự án, nền kinh tế sẽ khó nắm bắt được cơ hội phát triển. Những công trình thế kỷ của nhân loại trên thế giới luôn là những minh chứng về tầm quan trọng của dự án. Dự án là căn cứ quan trọng để quyết định bỏ vốn đầu tư, xây dựng kế hoạch đầu tư và theo dõi quá trình thực hiện đầu tư. Dự án là căn cứ để các tổ chức tài chính đưa ra các quyết định tài trợ, các cơ quan chức năng nhà nước phê duyệt và cấp phép đầu tư. Dự án được coi là công cụ quan trọng trong quản lý vốn, vật tư, lao động trong quá trình thực hiện đầu tư. Do vậy, để nâng cao được hiệu quả vốn đầu tư của một nước hay một vùng thì phải nâng cao được hiệu quả dự án đầu tư nói chung và dự án đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước nói riêng.

Trên thế giới và Việt Nam đã có nhiều đề tài nghiên cứu về nâng cao hiệu quả vốn đầu tư. Tuy nhiên chưa có đề tài nào nghiên cứu về hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
Với ý nghĩa đặc biệt quan trọng này cho thấy sự cần thiết phải nghiên cứu hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả vốn đầu tư bằng ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang và đây cũng chính là mục tiêu nghiên cứu của Luận án “Hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước trên địa bàn tỉnh Bắc Giang”.

2. Mục đích nghiên cứu

- Hệ thống hóa và làm rõ thêm những lý luận cơ bản về hiệu quả của các dự án đầu tư bằng vốn NSNN, kinh nghiệm quản lý dự án đầu tư công ở một số nước trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.
- Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang, qua đó rút ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân dẫn tới dự án đầu tư bằng vốn NSNN chưa hiệu quả trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất giải pháp và kiến nghị nâng cao hiệu quả dự án đầu tư bằng vốn NSNN trên địa bàn tỉnh Bắc Giang.