Tiến Sĩ Hiện trạng và giải pháp bảo vệ môi trường đất, nước, không khí khu vực bị ảnh hưởng bởi việc khai th

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên là một trong những nhân tố để
thúc đẩy nền kinh tế quốc dân của mỗi quốc gia trên thế giới. Nước ta là một
trong những nước có trữ lượng tài nguyên khoáng sản vào loại lớn và đa
dạng. Tuy nhiên lượng khoáng sản này lại nằm rải rác trong các khu vực với
trữ lượng nhỏ nên không kinh tế trong việc khai thác. Đồng thời, việc khai
thác khoáng sản đã và đang để lại những hệ lụy về môi trường, một phần lý
do là do quy mô khai thác nhỏ khiến cho việc đầu tư công nghệ không lớn,
dẫn đến hiệu suất khai thác thấp mà môi trường bị ảnh hưởng nặng nề. Hiện
có 113 mỏ khoáng sản gồm kim loại, than, vật liệu xây dựng đã được cấp
phép khai thác trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Theo Sở Tài nguyên - Môi
trường, bên cạnh các doanh nghiệp chấp hành tốt Luật Khoáng sản, vẫn có
những “điểm nóng” để xảy ra thất thoát tài nguyên, ô nhiễm môi trường.
Theo số mỏ và điểm quặng, trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên đã phát hiện
177 điểm quặng và mỏ khoáng sản rắn và một mỏ nước khoáng. Tính đến
31/12/2005 tổng số mỏ đưa vào khai thác (kể cả khai thác tận thu và khai thác
cát sỏi) là 45 mỏ. Tình hình khai thác khoáng sản ở tỉnh Thái Nguyên trong
những năm qua cho thấy, số lượng mỏ khoáng sản và sản lượng được đưa vào
khai thác ngày càng tăng. Số lượng doanh nghiệp, đơn vị tham gia khai thác,
chế biến khoáng sản cũng gia tăng nhanh chóng. [10]
Hoạt động khoáng sản của các doanh nghiệp đã đóng góp vào nguồn thu
ngân sách của tỉnh tăng trưởng liên tục qua từng năm. Tuy nhiên đây cũng là
một trong những ngành chiếm dụng diện tích đất sử dụng lớn. Ô nhiễm đất
không những làm giảm khả năng sản xuất của đất mà còn lấy đất làm điểm
xuất phát để ảnh hưởng tới thực vật, động vật và con người. Một số nguyên tố
vi lượng và siêu vi lượng có tính độc hại tích luỹ trong nông sản phẩm, từ đó 2
gây tác hại nghiêm trọng đối với động, thực vật và con người. Ngoài ra môi
trường nước và môi trường không khí cũng bị ảnh hưởng nặng nề.
Những tác động của việc khai thác và chế biến khoáng sản đến môi
trường là vấn đề đáng được quan tâm và cần có những giải pháp khắc phục vì
thế tôi tiến hành thực hiện luận văn: “Hiện trạng và giải pháp bảo vệ môi
trường đất, nước, không khí khu vực bị ảnh hưởng bởi việc khai thác Mỏ
sắt Trại Cau - Đồng Hỷ - Thái Nguyên”.
2. Mục tiêu của đề tài
2.1. Mục tiêu tổng quát
Đánh giá được tình hình khai thác và tuyển quặng của Mỏ sắt Trại Cau
và những tác động xấu tới môi trường khu vực Mỏ. Từ đó đánh giá sự ảnh
hưởng của quá trình hoạt động đến cộng đồng dân cư khu vực Mỏ sắt Trại
Cau và đưa ra các giải pháp nhăm xử lý hiệu quả hơn vấn đề ô nhiễm môi
trường.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đánh giá tình hình khai thác Mỏ sắt Trại Cau tại thị trấn Trại Cau –
huyện Đồng Hỷ - Thái Nguyên.
- Đánh giá hiện trạng môi trường nước, môi trường đất, môi trường
không khí tại khu vực bị ảnh hưởng do quá trình khai thác khoáng sản tại Trại
Cau - Đồng Hỷ - Thái Nguyên.
- Đánh giá sự ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân xung quanh và
công nhân làm việc tại mỏ sắt.
- Đưa ra giải pháp nhằm giảm thiểu các tác động xấu tới môi trường.
3. Ý nghĩa của đề tài
* Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu:
- Tạo cho sinh viên có cơ hội vận dụng lí thuyết vào thực tiễn, rèn luyện
khả năng tổng hợp phân tích số liệu.
- Là điều kiện thuận lợi cho việc tiếp thu và học hỏi những kinh nghiệm
sau khi ra trường. 3
* Ý nghĩa trong thực tiễn:
- Phòng TN & MT huyện Đồng Hỷ thực hiện công tác quản lí và BVMT
hiệu quả hơn.
- Ban lãnh đạo Mỏ sắt Trại Cau thấy được hiện trạng môi trường để từ
đó có những cải tiến về công nghệ, trang thiết bị trong khai thác và xử lí
môi trường nước, đẩy mạnh công tác BVMT.


iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN . ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . v
DANH MỤC CÁC BẢNG vi
DANH MỤC CÁC HÌNH vii
MỞ ĐẦU 1
1. Tính cấp thiết của luận văn . 1
2. Mục tiêu của đề tài 2
2.1. Mục tiêu tổng quát 2
2.2. Mục tiêu cụ thể . 2
3. Ý nghĩa của luận văn . 2
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 4
1.1. Cơ sở pháp lý . 4
1.2. Cơ sở khoa học . 5
1.2.1 . Khái niệm về môi trường, ô nhiễm môi trường . 5
1.3. Cơ sở thực tiễn 6
13.1. Tổng quan tài liệu trên thế giới về tình hình đầu tư khai thác kim
loại 6
1.3.2. Tổng quan tài liệu về thực trạng khai thác khoáng sản ở Việt Nam . 10
Chương 2: NỘI DUNG , PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU . 29
2.1. Phạm vi, đối tượng, địa điểm và thời gian nghiên cứu 29
2.1.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu . 29
2.1.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 29
2.2. Nội dung nghiên cứu 29
2.2.1. Điều kiện tự nhiên, đặc điểm kinh tế - xã hội tại khu vực Mỏ Sắt - Trại Cau 29
2.2.2. Đánh giá hiện trạng môi trường đất, nước, không khí khu vực bị ảnh
hưởng của việc khai thác khoáng sản Trại Cau . 29
2.2.3. Ý kiến người dân và công nhân mỏ về ảnh hưởng của hoạt động khai
thác sắt đến sức khỏe và môi trường . 29
Comment [A1]:
Comment [NTL2]: iv
2.2.4. Đề xuất giải pháp bảo vệ môi trường đất, nước, không khí tại khu vực bị
ảnh hưởng 30
2.3. Phương pháp nghiên cứu 30
2.3.1. Phương pháp kế thừa sử dụng tài liệu thứ cấp . 30
2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp 30
2.3.3. Phương pháp xử lí số liệu 31
2.3.4. Phương pháp lấy mẫu, bảo quản và phân tích mẫu . 31
2.3.5. Phương pháp đối chiếu với tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam 34
2.3.6. Phương pháp so sánh 34
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 36
3.1. Khái quát điều kiện kinh tế - xã hội của mỏ sắt Trại Cau - Đồng Hỷ - Thái
Nguyên 36
3.1.1. Điều kiện tự nhiên . 36
3.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội. 44
3.2. Đánh giá tác động môi trường đất, nước, không khí khu vực bị ảnh hưởng
của việc khai thác khoáng sản Trại Cau. . 47
3.2.1. Khái quát về mỏ sắt Trại Cau 47
3.2.2. Hiện trạng môi trường khu vực mỏ sắt Trại cau 56
3.3. Ý kiến người dân và công nhân mỏ về ảnh hưởng của hoạt động khai thác sắt
đến sức khỏe và môi trường 63
3.3.1. Ý kiến người dân xung quanh Mỏ . 63
3.3.2. Ý kiến của công nhân viên Mỏ 64
3.4. Đề suất giải pháp giảm thiểu các tác động xấu đến môi trường trong quá trình
khai thác. 65
3.4.1. Giải pháp quản lý 65
3.4.2. Giải pháp Công nghệ . 65
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 74
1.Kết luận 74
2. Kiến nghị . 75
TÀI LIỆU THAM KHẢO 76
v
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


Kí hiệu viết tắt Tên kí hiệu
BOD (Biochemical Oxygen Demand) : Nhu cầu oxy sinh học
COD (Chemical Oxygen Demand) : Nhu cầu oxy hóa học
DO (Dissolve oxygen) : Oxy hòa tan
HTX : Hợp tác xã
LN : Lớn nhất
MPN (Most Probable Number) : Số vi khuẩn có thể lớn nhất
NN : Nhỏ nhất
QCVN : Quy chuẩn Việt Nam
TSS (Total Suspended Solid) : Tổng chất rắn lơ lửng
TCVN : Tiêu chuẩn Việt Nam
UBND : Ủy ban nhân dân
XHCNVN Xã hội chủ nghĩa Việt Nam
KT-KT Kinh tế - Kỹ thuật
TCCP Tiêu chuẩn cho phép