Tiến Sĩ Hiện đại hóa hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam

MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN . i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT . v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, BIỂU vi
MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1 HIỆN ĐẠI HOÁ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 8
1.1. Hoạt động của NHTM . 8
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển NHTM . 8
1.1.2. Khái niệm và đặc trưng 9
1.1.2.1. Khái niệm NHTM 9
1.1.2.2. Đặc trưng của NHTM .11
1.1.3. Hoạt động của NHTM 12
1.1.3.1. Theo bản chất kinh tế 12
1.1.3.2. Theo tính hệ thống 15
1.1.3.3. Theo công nghệ .17
1.2. Hiện đại hoá hoạt động của NHTM . 21
1.2.1. Khái niệm hiện đại hoá hoạt động của NHTM 21
1.2.2. Nội dung hiện đại hoá hoạt động của NHTM 23
1.2.2.1. Hệ thống chuẩn mực quốc tế cho hoạt động của NHTM .23
1.2.2.2. Công nghệ NHTM hiện đại .38
1.2.3. Các chỉ tiêu phản ánh trình độ hiện đại hoá hoạt động của NHTM . 43
1.2.3.1. Mức độ tuân thủ các chuẩn mực trong hoạt động NH .44
1.2.3.2. Công nghệ NH .44
1.2.3.3. Hiệu quả đầu tư công nghệ .45
1.2.3.4. Sự phù hợp của mô hình tổ chức với công nghệ NH hiện đại 46
1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiện đại hoá hoạt động của NHTM . 47
1.3.1. Các nhân tố bên ngoài NHTM 47
1.3.1.1. Hệ thống pháp luật .47
1.3.1.2. Môi trường kinh tế 48
1.3.1.3. Công nghệ thông tin 48
1.3.1.4. Môi trường văn hoá - xã hội .49
1.3.1.5. Môi trường quốc tế .49
1.3.2. Các nhân tố bên trong hệ thống NH . 50
1.3.2.1. Chiến lược và chính sách hoạt động .50
1.3.2.2. Nhân lực 51
1.3.2.3. Quy mô 51
1.3.2.4. Cơ cấu tổ chức 52
1.3.2.5. Công nghệ NH .54

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HIỆN ĐẠI HOÁ HOẠT ĐỘNG . 56
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM . 56

2.1. Khái quát về hệ thống NHTM Việt Nam 56
2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển hệ thống NH Việt Nam . 56
2.1.2. Hoạt động của hệ thống NHTM Việt Nam 59
2.1.2.1. Hoạt động bên nguồn vốn .59
2.1.2.2. Hoạt động tài sản 63
2.1.2.3. Các hoạt động khác 65
2.2. Thực trạng hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam . 68
2.2.1. Môi trường kinh tế - xã hội 69
2.2.1.1. Hội nhập kinh tế quốc tế .69
2.2.1.2. Hệ thống pháp luật trong nước .72
2.2.1.3. Hệ thống tài chính .74
2.2.1.4. Môi trường văn hoá – xã hội 77
2.2.1.5. Công nghệ thông tin 79
2.2.2. Thực trạng hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam . 82
2.2.2.1. Các chuẩn mực trong hoạt động NH 82
2.2.2.2. Hiện đại hoá công nghệ 93
2.2.3. Các chỉ tiêu phản ánh trình độ hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam.99
2.2.3.1. Mức độ tuân thủ các chuẩn mực trong hoạt động NH .99
2.2.3.2. Công nghệ ngân hàng .101
2.2.3.3. Hiệu quả đầu tư công nghệ .102
2.2.3.4. Sự phù hợp của mô hình tổ chức với công nghệ NH hiện đại 111
2.3. Đánh giá thực trạng hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam 113
2.3.1. Thành công . 113
2.3.2. Hạn chế . 114

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY HIỆN ĐẠI HOÁ HOẠT ĐỘNG . 118
CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM. 118

3.1. Định hướng hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam . 118

3.1.1. Mục tiêu phát triển hệ thống NH Việt Nam đến năm 2020 . 118

3.1.2. Mục tiêu hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam 123
3.2. Giải pháp thúc đẩy hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam 126
3.2.1. Nhóm giải pháp vĩ mô 126
3.2.1.1. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, thể chế cho hoạt động NH .126
3.2.1.2. Phát triển hệ thống tài chính 142
3.2.1.3. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin 145
3.2.1.4. Tạo lập môi trường văn hoá kinh doanh hiện đại 146
3.2.2. Nhóm giải pháp vi mô 150
3.2.2.1. Giải pháp về chiến lược kinh doanh .150
3.2.2.2. Thiết lập cơ cấu tổ chức phù hợp .150
3.2.2.3. Phát triển nguồn nhân lực 153
3.2.2.4. Giải pháp nâng cao năng lực tài chính 154
3.2.2.5. Tăng cường quản trị rủi ro .155
3.2.2.6. Phát triển công nghệ .159

KẾT LUẬN 165
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ . 167
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU . 167
TÀI LIỆU THAM KHẢO 168
PHỤ LỤC

MỞ ĐẦU
1.Lý do nghiên cứu

Hiện đại hoá là một quá trình thường xuyên, diễn ra ở tất cả các hình thức tổ chức trong xã hội. Trong khoảng gần một thập kỷ trở lại đây, vấn đề hiện đại hoá NH Việt Nam luôn là thời sự nóng trên mọi diễn đàn về NH. Dự án “Hiện đại hoá NH và hệ thống thanh toán” do NH Thế giới tài trợ đã triển khai đến giai đoạn II với tổng giá trị tài trợ cả hai giai đoạn lên đến 154 triệu USD, và sau khi hoàn thành giai đoạn I đã được đánh giá là một trong những dự án của NH Thế giới thành công nhất ở Việt Nam [128]. Quá trình hiện đại hoá NH Việt Nam đã đem lại những thành tựu đáng kể cho riêng ngành NH và toàn xã hội. Với KH, sự thay đổi dễ nhận thấy đến từ việc mở rộng và nâng cao chất lượng các dịch vụ thanh toán điện tử. Hoạt động NH trực tuyến cho phép KH được mở tài khoản chỉ ở một chi nhánh NH nhưng có thể thực hiện mọi giao dịch NH tại bất cứ một chi nhánh nào của chính hệ thống NH đó. Với các NHTM, quá trình hiện đại hoá NH là một công cuộc làm mới bản thân, mà qua đó, NH có thể mở rộng các loại hình sản phẩm dịch vụ cũng như khối lượng KH NH có thể phục vụ và tăng nhanh tốc độ xử lý các giao dịch, củng cố hoạt động quản trị điều hành NH qua hệ thống thông tin quản lý ngày càng hoàn thiện về cả số lượng và chất lượng. Với các cơ quan quản lý vĩ mô ngành NH như Chính phủ, NHNN, Bộ Tài chính, thành tựu của tiến trình hiện đại hoá NH cũng chính là sự gia tăng trong tốc độ chu chuyển vốn của nền kinh tế nhờ vào những thay đổi vượt bậc của hệ thống thanh toán liên NH, và sự đáp ứng nhanh chóng, kịp thời hơn các yêu cầu về thông tin quản lý trong toàn ngành NH.
Tuy nhiên, hiện đại hoá NH có thể bị hiểu không đúng, như chỉ là hiện đại hoá công nghệ NH, hoặc chính là quá trình tự động hoá các giao dịch NH [120]. Theo cách nhìn phiến diện đó, hiện đại hoá NH đơn giản là các vấn đề của khoa học kỹ thuật. Sâu xa hơn, đã từng xuất hiện những suy nghĩ thiên kiến về hiện đại hoá NH là tìm các giải pháp công nghệ tiên tiến phù hợp với điều kiện tổ chức hiện tại của NH [113]. Quan điểm này đã bị phê phán là cách “gọt chân cho vừa giày”. Trong tư duy bảo thủ, có những chuyên gia cho rằng hiện đại hoá NH cơ bản là xu thế tất yếu từ nội tại nhu cầu thay đổi của hoạt động NH Việt Nam chứ không phải do áp lực của
hội nhập, cạnh tranh trong điều kiện toàn cầu hoá [115].
Bởi vậy, hiểu thế nào là hiện đại hoá hoạt động NHTM; nội dung hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam và bằng cách nào để triển khai cũng như đẩy mạnh hiện đại hoá hoạt động của các NHTM Việt Nam đang là vấn đề cần được bàn luận. Trong thời gian này, một công trình nghiên cứu mang tính chất sâu sắc và toàn diện về lý luận và thực tiễn đối với quá trình hiện đại hoá hoạt động NHTM Việt Nam là rất cần thiết.
Với mong muốn góp phần thúc đẩy quá trình hiện đại hoá hoạt động các NHTM Việt Nam, đề tài nghiên cứu “Hiện đại hoá hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam” đã được lựa chọn.